ايران نايب‌قهرمان سزارين دنياست!

مي‌گويند بهشت زير پاي مادران است. مي‌گويند هر زني درد زايمان بکشد، همه گناهانش تا آن روز پاک مي‌شود. مي‌گويند هيچ دردي بدتر از درد زايمان نيست و هزار چيز ديگر گفته‌اند و مي‌گويند؛ هزار نقلي که هر کدامش براي ترس از زايمان طبيعي کافي است و شايد همين قول‌ها و نقل‌هاست که آمار سزارين را در کشور ما چند برابر استاندارد جهاني کرده و ايران را در رديف دوم جهان از نظر آمار سزارين قرار داده است...

عضو هيات مديره جمعيت مامايي ايران، با اشاره به اينکه براي کشوري مانند ايران که در ارتقاي انواع شاخص‌هاي سلامت موفق بوده است، اينکه اکنون حائز رتبه دوم پس از برزيل و حائز رتبه اول در منطقه در زمينه سزارين نباشد، ناراحت‌کننده است، تاکيدکرد: «اين درحالي است که 50 هزار ماماي تربيت‌شده، در سطح کشور و حتي دورافتاده‌ترين مناطق حاضر به خدمت‌ هستند.»

وقتي آمار 40 تا 42 درصدي زايمان به روش سزارين را در کنار نتايج تحقيقي قرار دهيم که نشان مي‌دهد روش زايمان ترجيحي 6/57درصد ماماها و 2/62درصد متخصصان زنان و زايمان، سزارين است، سوالي در ذهن شکل مي‌گيرد؛ اينکه متخصصي که خود از زايمان طبيعي فراري است و مامايي که درس خوانده تا زايمان طبيعي را ترويج کند اما آن را براي خودش نمي‌پسندد، چگونه مي‌توانند خانم‌هاي باردار را به زايمان طبيعي تشويق کنند؟


مقايسه هزينه زايمان طبيعي و سزارين

سوي ديگر ماجرا نيز هزينه زايمان‌هاي طبيعي و سزارين است؛ نرخي بين 3 تا 4 ميليون تومان در بيمارستان‌هاي خصوصي براي سزارين و همين ميزان براي زايمان طبيعي.

البته اگر به اين مقدار، نرخ کلاس‌هاي توجيهي و ورزشي که براي زنان باردار مايل به زايمان طبيعي، توصيه مي‌شود اضافه کنيم، هزينه‌ها بسيار بيشتر مي‌شود؛ کلاس‌هاي ورزشي جلسه‌اي 20هزار تومان با احتساب 3جلسه در هفته که از هفته 14بارداري شروع مي‌شود و 14هفته به طول مي‌انجامد و کلاس‌هاي توجيهي، جلسه‌اي 12هزار تومان که يک دوره آن 8 جلسه و نزديک به 100هزار تومان مي‌شود.

در بيمارستان‌هاي نيمه‌دولتي نيز بدون احتساب بيمه، نرخ زايمان سزارين 2ميليون و 200هزار تومان و زايمان طبيعي يک ميليون?و500هزار تومان است که اگر به اين مقدار دستمزد پزشک يا به عبارتي همان زيرميزي را اضافه کنيم، مي‌بينيم شرايط زياد با بيمارستان‌هاي خصوصي تفاوتي ندارد. علاوه بر اين، در بيمارستان‌هاي دولتي تا زماني که بيمار درد زايمان طبيعي را تحمل نکند و براي پزشک محرز نشود که زايمان به روش طبيعي امکان‌پذير نيست، اجازه سزارين داده نمي‌شود.


ريشه‌هاي گرايش به سزارين

به گفته کارشناسان، موضوعات ديگري نيز در ترجيح زايمان سزارين دخيل هستند. دکتر ابوالفضل مهدي‌زاده، رييس بخش زنان بيمارستان اميراکرم و استاد دانشگاه علوم‌پزشکي ايران، يکي از مهم‌ترين دلايل بالابودن آمار سزارين در کشور را نامناسب بودن زايشگاه‌ها و بخش‌هاي زنان در بيمارستان‌هاي مختلف مي‌داند و به سلامت مي‌گويد: «بيشتر زايشگاه‌ها، به‌خصوص زايشگاه‌هاي دولتي کشور ما در شأن يک بانوي ايراني نيست و خانم بارداري که براي زايمان به آنها مراجعه مي‌کند، نه محيط مناسب و در خور شأن خود را مي‌يابد و نه رفتار مناسبي از كاركنان مي‌بيند.» وي با اشاره به کمبود امکانات بيمارستان‌ها و زايشگاه‌هاي دولتي در شهرهاي کوچک مي‌افزايد: «نبود كاركنان آموزش‌ديده در زمينه رفتار درست با بيمار و کمبود امکانات و تجهيزات، زنان باردار را به سزارين راغب مي‌كند.

هرچند هم اکنون اوضاع در حال بهبود است اما به بودجه بيشتر و همکاري مردم نياز دارد.» دکتر مهدي‌زاده تعرفه‌ها را نيز در اين زمينه موثر مي‌داند و معتقد است: «تا زماني که تعرفه زايمان طبيعي کمتر از سزارين باشد، پزشک ترجيح مي‌دهد بيمار را سزارين کند زيرا زمان اين زايمان مشخص است و در مدت کوتاهي کار تمام مي‌شود و دستمزدش هم بالاتر است. اما زايمان طبيعي در هر زماني از شبانه‌روز ممکن است پزشک را به بيمارستان بکشاند و ساعت‌ها او را بالاي سر بيمار بنشاند و در نهايت هم پول کمتري دريافت خواهدكرد.»

وي با اشاره به کمبود آموزش همگاني در زمينه مزاياي زايمان طبيعي مي‌گويد: «زدودن باورهاي غلط مادران جوان و خانواده‌هايشان که خيلي از آنها از زايمان طبيعي مي‌ترسند، مي‌تواند در افزايش اقبال به زايمان طبيعي موثر باشد.»

اين استاد دانشگاه با تاکيد بر برگزاري کلاس‌هاي آموزشي و توجيهي براي زنان باردار ادامه داد: «اين کلاس‌ها هم‌اکنون در بيمارستان‌هاي دولتي و خصوصي برگزار مي‌شود و در حال افزايش هم است، اما آموزش‌ها بايد گسترش بيشتري داشته باشد تا مادران از عوارض سزارين و مزاياي زايمان طبيعي آگاه شوند و با آگاهي در اين مورد تصميم بگيرند.» دكتر مهدي‌زاده ترس پزشکان متخصص از عوارض زايمان طبيعي و مشکلاتي که پس از آن در دادگاه‌ها براي آنها ايجاد مي‌شود را يکي ديگر از دلايل ترجيح پزشکان براي انجام سزارين مي‌داند. او معتقد است: «اگر حين زايمان کوچک‌ترين مشکلي براي نوزاد يا مادر پيش بيايد و آنها شکايت کنند، سال‌ها پزشک را به دادگاه مي‌برند و مي‌آورند و هيچ حمايتي نيز از او نمي‌شود و به دليل همين توبيخ‌هاست که پزشکان زايمان سزارين را ترجيح مي‌دهند.»

وي تاکيد مي‌کند: «بايد آگاهي خانواده‌ها افزايش يابد و در کنار آن به افزايش امکانات زايشگاه‌ها و بيمارستان‌ها و همچنين روش‌هايي مانند زايمان بدون درد بها داده شود تا زايمان طبيعي افزايش و عوارض ناشي از زايمان سزارين در کشور کاهش يابد.»


ضرورت آگاهي‌بخشي درباره زايمان طبيعي

دکتر زهرا رضايي، عضو هيأت‌علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران و متخصص زنان و زايمان، ناآگاهي بيماران از مزاياي زايمان طبيعي را مهم‌ترين دليل انتخاب زايمان سزارين مي‌داند و مي‌گويد: «بيماراني که از مزاياي زايمان طبيعي آگاهي مي‌يابند، ترجيح مي‌دهند زايمان طبيعي داشته باشند و اين آگاهي‌بخشي مي‌تواند تا حدود زيادي از نگراني‌ خانم‌هاي باردار نسبت به دردهاي زايمان كم کند.»

وي با بيان اينکه دليل ديگر ترجيح زايمان سزارين به زايمان طبيعي، ترس از درد است، مي‌افزايد: «ترس از درد، يکي از دلايل عمده رويگرداني بانوان از زايمان طبيعي است بنابراين افزايش مراکز زايمان بدون درد مي‌تواند از راه‌هاي موثر افزايش تمايل به انجام زايمان طبيعي باشد اما هم‌اکنون اين مراکز در کشور کم است. ضمن اينکه متخصصان لازم براي اين کار نيز به صورت مداوم در دسترس نيستند.»

دکتر رضايي با اشاره به وقت نگذاشتن متخصصان زنان براي توجيه خانم‌هاي باردار ادامه مي‌دهد: «هم اکنون کلاس‌هاي توجيهي‌اي وجود دارد که قبل از زايمان، مادران را از خطرهاي سزارين و مزاياي زايمان طبيعي آگاه و آنها را به اين زايمان تشويق مي‌کند اما متخصصان زنان کمتر براي اين مسائل وقت مي‌گذارند و مادران را در اين زمينه آگاه نمي‌کنند.» وي با تاکيد بر لزوم در نظر گرفتن تسهيلاتي براي متخصصان زنان براي زايمان طبيعي خاطرنشان مي‌کند: «تا زماني که تعرفه زايمان طبيعي، در حالي که وقت و انرژي بيشتري از پزشک مي‌گيرد، کمتر از سزارين باشد، نبايد انتظار داشت پزشکان، كسي را براي زايمان طبيعي تشويق کنند.

بايد تعرفه‌هاي زايمان طبيعي و سزارين يکي باشد يا تعرفه زايمان طبيعي کاهش يابد تا پزشک هم براي انجام اين روش تشويق شود.» اين متخصص زنان و زايمان ترس پزشکان از محاکم را نيز در اين زمينه موثر مي‌داند و مي‌گويد: «کمبود امکانات براي زايمان طبيعي در کشور باعث برخي عوارض براي نوزاد مي‌شود اما به محض بروز کوچک‌ترين عارضه، خانواده نوزاد از پزشک شکايت مي‌کنند و دادگاه‌ها نيز پزشک را به جريمه‌هاي سنگين محکوم خواهندکرد؛ مثلا اگر نوزادي نياز به آي‌سي‌يو پيدا کند و خانواده‌اش از پزشک شکايت کنند، پزشک بايد همه هزينه حضور نوزاد در آي‌سي‌يو را بدهد.

پزشکي قانوني کاري کرده که همه جراحان از اين نهاد مي‌ترسند و متخصصان زنان هم ترجيح مي‌دهند بانوان باردار را سزارين کنند و دستمزدشان را بگيرند تا زايمان طبيعي انجام دهند و مجبور به پرداخت هزينه‌اي از جيب هم بشوند.»

وي تاکيد مي‌کند: «اگر متخصصي به مادر توصيه مي‌کند طبيعي زايمان کند، براي سلامت مادر و نوزاد و جامعه است وگرنه با اين وضعيت تعرفه‌گذاري و دستمزد پزشک براي زايمان طبيعي، پزشکان زايمان سزارين را ترجيح مي‌دهند. تعرفه‌ها بايد اصلاح شود و اين ميزان را هم بيمه‌ها و دولت بپردازند چرا که هيچ‌کس دوست ندارد هم درد بکشد هم پول بدهد.»


منبع: هفته نامه سلامت