پرسش‌هایی​بزرگ​ اما کودکانه

برای بچه‌ها همه چیز دنیا عجیب و غریب است، به همین دلیل تا زبان باز می‌کنند مدام از چرا و چگونگی و چیستی اطرافشان می‌پرسند.

برای آنان فرق ندارد از گرمای خورشید بپرسند یا از ابرهای سفید بالای سرشان، چراکه چیزی به نام خط قرمز نمی‌شناسند و هر چیزی که مجهول باشد از نظرشان ارزش پرسیدن دارد، کودکان نمی‌توانند بین پرسش​های جنسی و غیرجنسی تفاوتی ببینند، پس اگر کودکی بی‌مقدمه می‌پرسد من چطور به دنیا آمدم؟ این پرسش کاملا عادی و طبیعی است، مهم این است که شما با توجه به سن و سال کودک چگونه این پرسش را پاسخ دهید.

بسیاری از والدین از جواب دادن به پرسش​های جنسی کودکان طفره می‌روند، در حالی که یکی از مهم‌ترین وظایف آنان ایجاد ذهنیتی سالم درباره روابط جنسی است؛ معمولا والدین در مواجهه با چنین پرسش‌هایی زبانشان قفل​ و اضطراب در چهره‌شان نمایان می شود، این در حالی است که اگر کودک پاسخش را نزد والدین پیدا نکند، در جایی که شما حضور ندارید آن را جستجو می‌کند پس، از این‌که فرزندتان درباره مسائل​جنسی​ سوالی نمی‌پرسد، خوشحال نباشید چراکه خصوصی بودن این عرصه را شما باید به آنها آموزش دهید نه دیگران. لطفا قصه خرید کودک از سوپرمارکت سرکوچه را به فراموشی بسپارید و به فکر پاسخی درست و اصولی باشید!

بچه از کجا می‌آید؟

پاسخ این پرسش بسته به سن کودک متفاوت است، معمولا کودکان زیر شش سال با پاسخ‌های مختصر و مفید راضی می‌شوند، اما مراقب باشید که این پاسخ‌های مختصر و مفید نه دروغ باشد و نه کاملا حقیقی، چراکه دروغ بودنش سبب کنجکاوی بیشتر از منابع دیگر می‌شود و کاملا حقیقی بودنش برای کودکی که هیچ تصور ذهنی از روابط جنسی ندارد، خطرناک است و باعث بیداری زودرس جنسی می‌شود.

ممکن است کودک سه ساله خریدن بچه از بیمارستان را باور کند، اما وقتی به چهار سالگی رسید، توانایی تصور نوزاد در شکم مادر را دارد. پس وقتی این سوال را پرسید بگویید پدر و مادرها از خداوند بچه می‌خواهند و خداوند بچه را در شکم مادر قرار می‌دهد و بعد در بیمارستان او را از شکم مادر خارج می‌کنند. معمولا بچه‌های زیر شش سال این پاسخ را می‌پذیرند، اما بچه‌های شش ساله علاقه شدیدی به مبدأ پیدایش بچه، بارداری و تولد پیدا می‌کنند و گاه هر پاسخ شما سبب ایجاد سوال بعدی می‌شود، تا جایی که می‌توانید این گفت‌وگو را مدیریت کنید و از قبل درباره‌پاسخ‌هایی که به کودک می‌دهید فکر کنید. اگر کودک پرسید بچه چطور وارد شکم مادر می‌شود؟ می‌توانید بگویید، سلولی از بدن پدر به سلولی از بدن مادر می‌پیوندد و آن وقت رشد بچه آغاز می‌شود و وقتی بزرگ شد از شکم مادر بیرون می‌آید.

اگر پرسید سلول چیست؟ بگویید یک جزء خیلی خیلی کوچولو که شاید با چشم هم دیده نشود. گاهی کودک به سراغ سوال بعدی می‌رود همان چیزی که معمولا والدین را دچار مشکل می‌کند؛ «سلول پدر چطور وارد بدن مادر می‌شود؟» می‌توانید ابتدا نظر کودک را در این‌باره بپرسید، گاه پاسخ‌های کودکان خودش می‌تواند به شما کمک کند، برخی از کودکان می‌گویند پدر دانه را در شکم مادر می‌کارد، یا خانم دکتر دانه را در بدن مادر می‌گذارد. اگر پاسخ‌های کودک به شما کمکی نکرد، می‌توانید بگویید پدر و مادر به هم عشق می‌ورزند و همدیگر را دوست دارند، همین عشق و دوست داشتن است که سبب ایجاد کودک می‌شود و خداوند این توانایی را فقط به پدر و مادر می‌دهد که حاصل عشقشان کودکی زیبا مثل او باشد.

آموزش مسائل جنسی نباید در یک جلسه صورت بگیرد، لازم نیست درباره‌ این مساله زیاد صحبت کنید یا با طول و تفصیل توضیح دهید ضمن این‌که نباید آن را کاملا مسکوت و مبهم بگذارید تا برای کودک جزء حوزه‌ممنوعه دسته‌بندی شود. در پاسخ دادن به این دست پرسش​ها گام به گام پیش روید و به فراخور سن و سال کودک و بلوغ جسمی و فکری‌اش، به پرسش​های او پاسخ دهید. نکته بسیار مهم این است که شما باید تنها کسی باشید که با فرزندتان در این‌باره صحبت می‌کنید.

در حاشیه...

برخی از والدین می‌پرسند که انتخاب نامی جز نام اصلی آلت تناسلی کار درستی است یا خیر؟ شما می‌توانید نام آلت برای پسران و مهبل برای دختران را به آنها یاد دهید یا حتی یک نام رمزی برایش انتخاب کنید، اما مهم این است که کودک بداند تنها در حضور والدین می‌تواند در مورد این ناحیه صحبت کند. از گذاشتن نام‌هایی با بار منفی مثل «عیب» یا نام‌هایی که در اصطلاحات روزانه بین بزرگسالان به کار می‌رود اجتناب کنید چراکه کودک دچار سردرگمی می‌شود.

مساله دیگر یک بازی محبوب میان بچه‌های سه تا شش سال است، دکتر بازی. گاهی هنگام بازی کردن بچه‌ها تصمیم می‌گیرند همدیگر را معاینه کنند یا به هم آمپول بزنند، در این گیرودار گاهی اعضای بدن همدیگر را هم می‌بینند، باید مراقب باشید که با دیدن چنین صحنه‌ای واکنش شدید نشان ندهید، بلکه با کودکان همراهی کنید و ضمن پوشیدن لباس بچه‌ها به آنها بگویید که بهتر است به دست همدیگر آمپول بزنید، یا با گوشی به صدای قلب همدیگر گوش دهید تا ماجرا فیصله پیدا کند، اما وقتی با کودک تنها شدید برایش توضیح دهید که با بازی آنها آشنا هستید، اما برخی از نواحی بدن خصوصی محسوب می‌شود و باید از دید سایرین پوشیده بماند، بنابراین او نباید برای آمپول زدن لباس دوستش را کنار بزند یا اجازه دهد دیگری به بدن او دست بزند.

موضوع مهم دیگری که باید به کودک آموزش دهید، این است که کسی حق ندارد به نواحی تناسلی او دست بزند، برایش توضیح دهید که اگر کسی این کار را انجام داد و بخصوص اگر او حس کرد این کار را با منظور بد یا حالت نامناسبی انجام داده، طرف مقابل را از این کار منع کرده و فورا این مساله را به شما اطلاع دهد. به او اطمینان دهید که اگر کسی چنین کاری کرد از دست فرزندتان به هیچ وجه ناراحت نمی‌شوید.

کودکان با توجه به سن و سالشان می‌پرسند و جواب می‌گیرند، اما چرا گاهی اوقات کودک چهار ساله، سوال کودک شش یا هفت ساله را می‌پرسد؟ شاید ایراد کار از نوع تربیت و محیط رشد کودک باشد. فراموش نکنید که کودکان هوشیارند و رفتارهایتان را رصد می‌کنند، پس حتی وقتی سرگرم بازی یا تماشای کارتون است او را ناظر بر اعمال، رفتار، پوشش، سخنان و... خود ببینید. بد نیست به نکات زیر هم دقت کنید.

شوخی‌ها و مزاح‌ها

از شوخی‌های جنسی و کنجکاوی‌برانگیز بپرهیزید، شاید گمان کنید کودکان معنای این شوخی‌ها را نمی‌فهمند، اما گفتن یک جمله که از بزرگسالان خنده‌دار است و از نظر او بی‌معنی، حتما او را کنجکاو می‌کند تا دلیل خنده شما را بفهمد، درواقع همین ندانستن‌ها سبب ایجاد اطلاعات ناقصی می‌شود که باعث آسیب‌ها و بیداری نابهنگام جنسی کودک خواهد شد.

تماشای تلویزیون

تلویزیون دیدن کودک را نظارت کنید، در بسیاری از خانه‌ها تلویزیون مثل یکی از اعضای خانواده محسوب می‌شود که با بیدار شدن خانواده روشن و با خوابیدن آنها خاموش می‌شود، این در حالی است که رسانه‌ها نقش فعالی در تربیت جنسی کودک دارند و می‌توانند ارزش‌ها را به جای ضد ارزش‌ها در ذهن کودک جای دهند. ممکن است یک فیلم از نظر بزرگسال فقط جنبه سرگرمی داشته باشد، اما از نظر کودک جدی و باورپذیر است. در بسیاری از سریال‌های ماهواره‌ای نداشتن صحنه‌های جنسی تنها شرط دیدن یا ندیدن یک برنامه است در حالی که کودک تمام مکالمات، رفتارها، پوشش‌ها و کلیت یک داستان عاشقانه را با هوشیاری می‌فهمد و به دنبال یافتن روابط میان آنهاست. اگر دیدن چند قسمت از یک سریال نمی‌گذارد نیمه‌کاره رهایش کنید، برنامه‌ریزی کنید تا در زمان خواب کودک یا وقتی به مهد یا مدرسه رفته است این سریال‌ها یا تکرارهایش را ببینید.

حمام کودک

از سه تا چهار سالگی وظیفه استحمام کودکان را والد همجنس به عهده بگیرد. اگر پسربچه‌ها بهانه می‌گیرند که می‌خواهند با مادرشان حمام بروند، در حین خواندن شعر یا قصه به آنها یاد دهید که پسربچه‌ها با پدرانشان حمام می‌روند؛ حتما شعر حسنی را خوانده‌اید «من و داداشم و بابام و عموم، هفته‌ای دو بار میریم حموم!» سعی کنید با زبان کودکانه این اصول را به کودک بیاموزید، اگر همچنان کودک از حمام کردن با پدر امتناع می‌کند بهتر است مادر ابتدا کودک را حمام کند و لباس بپوشاند و بعد خودش به تنهایی استحمام کند.

رعایت پوشش

شاید بگویید خانه حریم شخصی ماست و باید بتوانیم هر طور دوست داریم​ لباس بپوشیم، اما به خاطر داشته باشید که کودکان حجب و حیا را در همین چاردیواری خانه یاد می‌گیرند. سعی کنید لباس‌های خیلی تنگ یا باز نپوشید، ضمن این‌که به کودک هم لباس‌های چسبان نپوشانید و دقت داشته باشید که لباس زیر کودک زبر و خشن نباشد تا سبب تحریک دستگاه تناسلی‌اش نشود.

خواب کودک

خواب کودک را به گونه‌ای تنظیم کنید که یک ساعت قبل از شما بخوابد و هنگام خواب به قدر کافی خسته باشد تا زود خوابش ببرد، صبح هم بین بیدار شدن و بلند شدن از تخت فاصله زیادی نباشد.

منبع: نشریه چاردیواری / شیما نادری