.svg)
گیاه دارویی یا داروی گیاهی؟!
پارسینه: گیاه دارویی و داروی گیاهی دو مقوله متفاوت است. باید گیاهی وجود داشته باشد تا بتوان از آن داروی گیاهی تهیه کرد.
گیاه دارویی و داروی گیاهی دو مقوله متفاوت است. باید گیاهی وجود داشته باشد تا بتوان از آن داروی گیاهی تهیه کرد.
به عبارتی داروهای گیاهی نتیجه فرآوری گیاهان دارویی است. دارو بسیار ارزشمند و وجود آن در هر جامعه‌ای ضروری است. متاسفانه گام‌های نادرستی که در زمینه توجه به تغذیه افراد برداشته شده، موجب شده، ما بیش از این‌که سراغ فرآورده‌های طبیعی و گیاهان دارویی برویم استفاده از داروها روی آوریم. گیاه دارویی در اصل می‌تواند نقش پیشگیری کننده داشته باشد و از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری کند. شاید درست باشد بگوییم طبیعت سلامت روان را تضمین می‌کند و گیاهان سلامت جسم را.
یکی از مشکلاتی که این روزها با آن مواجه هستیم این است که ما گیاه دارویی را فراموش کرده و بحث داروهای گیاهی را مطرح می‌کنیم و این در حالی است که گیاهان دارویی گنجینه ارزشمندی است که می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از ابتلا به بیماری‌ها و امراض مختلف داشته باشد. یکی از عوامل تاثیرگذار در ایجاد و شکل‌گیری چنین رویکردی تقاضای مبرم افراد در سطح جامعه است.
در کشور ما در هر شرایطی گیاهان مختلفی را می‌توانید پیدا کنید، بنابراین این‌طور به نظر می‌رسد که دیگر نیازی نیست در زمینه استفاده بهینه از این گنجینه ارزشمند اقداماتی انجام شود. تا پنج سال گذشته کشور ما به منبعی غنی از انواع مختلفی از گونه‌های گیاهان دارویی دسترسی داشت؛ اما متاسفانه به علت تبلیغات گسترده درباره تولید محصولات مختلف از جمله داروهایی با منشأ گیاهی و عوامل متعددی که در نهایت به روی آوردن به مواد و فرآورده‌های طبیعی منجر شده و عرصه‌های طبیعی از وجود این منابع ارزشمند خالی شده است.
متهمان اصلی نیز افرادی هستند که نسبت به قابلیت‌های موجود در این عرصه شناخت کافی نداشته‌اند. اکنون کشور ما از بسیاری از مواد طبیعی تهی شده است و در نتیجه بناچار به واردات مواد سنتزی شده روی آورده‌ایم که به عنوان عصاره‌ها و مواد فرآوری شده به عنوان مواد سنتزی که طبیعی نیست و نمی‌توان از طریق منابع طبیعی به آن دسترسی داشت، در تولید داروهای گیاهی که از گذشته‌های دور در کشور ما مطرح بوده و قدمتی دیرینه دارد، بوفور مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کشور ما از جمله کشورهایی است که در این حوزه منابع علمی لازم را در اختیار داشته، به منابع طبیعی دسترسی دارد و امکان کشت و تولید این گروه از گیاهان نیز در کشور فراهم بوده است؛ اما نتوانسته‌ایم هیچ یک از این قابلیت‌ها را به فعل درآوریم. همیشه گفته‌ایم و می‌گوییم که امکان تولید داروهای گیاهی در کشور ما وجود دارد.
پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای نزدیک در این حوزه با فاجعه بزرگی روبهرو شویم که بارها این موضوع را به مسئولان و افرادی که علاقه‌مند تولید داروهای گیاهی هستند، هشدار داده‌ایم. این فاجعه چیزی نیست جز این‌که ما در نهایت مجبور هستیم مواد اولیه طبیعی برای تولید داروهای گیاهی را از کشورهای دیگر وارد کنیم، درحالی که پیش از این ما خودمان صادر کننده مواد اولیه تولید داروهای گیاهی به دیگر کشورها بوده‌ایم.
این فاجعه پیامد تصمیم‌گیری‌های نادرست افراد سودجویی است که به دنبال تسریع مراحل کار و کسب درآمد بیشتر بودند. اکنون کشور ما خالی از مواد اولیه طبیعی است و در نتیجه به کشت روی آورده‌ایم. کشتی که هیچ کس اعتقاد ندارد که کشتی سالم و ارگانیک باشد؛ چراکه اغلب زمین‌های کشاورزی ما آلوده به مواد و کودهای شیمیایی است و این موضوع قابلیت‌های کشت گیاهان دارویی به عنوان مواد اولیه در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی و صنایع غذایی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
بنابراین باید عرصه‌هایی را به طور انتخابی برای کشت گیاهان دارویی در نظر بگیریم و ابتدا طرح اولیه‌ای از تولید بعضی از انواع گیاهان دارویی ارائه کنیم. به گفته کارشناسان و متخصصان، از بسیاری از گونه‌های گیاهی موجود می‌توان از 800 تا هزار گونه از آنها به عنوان گیاهان دارویی استفاده کرد. لازم نیست ما همه این گیاهان را کشت کنیم، بلکه باید تعداد انگشت‌شماری از این گونه‌ها را که بومی یا خاص کشور خودمان است، انتخاب کنیم.
اگر ما روی گونه‌های گیاهی مانند رزماری یا اسطوخودوس که در دیگر کشورها شناسایی شده و استفاده از آنها در تولید داروهای گیاهی مورد توجه قرار‌گرفته است، سرمایه‌گذاری کنیم، عرصه‌های گیاهی ما به جای تولید گیاهان طبیعی بومی کشورمان، به کشت گیاهان غیربومی اختصاص پیدا می‌کند که می‌تواند فاجعه‌ای بزرگ باشد. در حقیقت با این کار طبیعت بکری را که می‌تواند گیاه بومی تولید کرده و در اختیار ما قرار دهد نابود کرده و به اجبار گیاهانی را کشت می‌کنیم که بومی کشور ما نیست. علاوه بر این اکنون بیشتر گیاهانی که تولید کرده و به دیگر کشورها صادر می‌کنیم به علت آلودگی به کشور برگردانده می‌شود که از نظر اقتصادی پیامدهای منفی بسیاری را به همراه خواهد داشت.
از نظر جامعه بین‌الملل کشور ما به عنوان کشوری شناخته شده است که توانایی تولید فرآورده‌های کشاورزی سالم را ندارد.
در این شرایط باید جهاد کشاورزی با همکاری منابع طبیعی و گمرک، اداره کار را در دست بگیرد و در یک طرح تحقیقاتی در زمینی به وسعت هزار هکتار چندگونه گیاه دارویی انتخابی را کشت کند و مراحل توسعه و فرآوری را نیز خود برعهده گیرد تا بتواند محصولات سالم را به دیگر کشورها صادر کرده و از نظر اقتصادی متضرر نشود. متاسفانه ما از نظر ژنتیک و بیوتکنولوژی در زمینه تولید گیاهان دارویی تا به امروز طرحی را اجرا نکرده‌ایم.
فناوری‌هایی که در مرحله فرآوری گیاهان دارویی در کشور ما مطرح است فراتر از عرق‌گیری و عصاره‌گیری از گیاهان دارویی قدم نگذاشته است که به گفته متخصصان فرآیند عصاره‌گیری از گیاهان دارویی اساسا یک کار تخصصی نیست بلکه راهکاری سنتی است که از گذشته‌های دور مورد توجه بوده است. بنابراین در زمینه فرآوری هم با محدودیت‌هایی روبهرو هستیم. تا به امروز هیچ‌گونه سرمایه‌گذاری در زمینه فرآوری گیاهان دارویی و بخصوص گیاهان دارویی که بوفور در کشور یافت می‌شود، انجام نشده است.
فرآوری ما صنعت بسیار ضعیفی است، حتی در زمینه عرق‌گیری از گیاهان دارویی که چند هزار کارگاه در این زمینه فعالیت می‌کنند هم به نتیجه موفقیت‌آمیزی دست نیافته‌ایم. صنعت هم در این زمینه سرمایه‌گذاری نکرده است. رمز موفقیت کشورهای دیگر این است که در این حوزه به دنبال متخصصان و کارشناسان می‌روند تا از تجربیات آنها استفاده کنند. ما در کشورمان منتظر این هستیم که متخصصان و کارشناسانی که تحقیقاتی را انجام داده‌اند، خودشان به صنعت مراجعه کنند و بخواهند تجربه‌هایشان را در اختیار بخش صنعت قرار دهند که این مشکل نیز ناشی از وجود نداشتن ارتباط بین صنعت و دانشگاه است.
ارسال نظر