میگرن، هیولایی که مغز را می بلعد

بسیاری از مبتلایان به میگرن می‌گویند کمی پیش از شروع درد، صدای پایش را می‌شنوند،‌ آن وقت نفسشان در سینه حبس می‌شود و مانند یک قربانی دست و پا بسته منتظر می‌مانند تا بیاید و همه چیز را تیره و تار کند، اما این تنها بخشی از واقعیت تلخ میگرن است. این عارضه غیر از این قسمت پرآشوب، بخش خاموشی نیز دارد که بسیار هولناک‌تر است.

پژوهش‌های جدید منتشرشده در نشریه «پرونشن» نشان می‌دهد میگرن، بویژه میگرنی که با «آئورا» همراه است، تاثیرات بسیار نامطلوبی بر مغز انسان می‌گذارد و سبب ایجاد تغییر در ساختمان مغز مبتلایان خواهد شد. متاسفانه این تغییر موقتی نیست، بلکه یک تغییر نامطلوب دائمی به شمار می‌رود. در هر بار حمله سردردهای میگرنی، مغز تغییراتی دارد که اجتناب‌ناپذیر است و تا پایان عمر باقی می‌ماند.

اما میگرن همراه با آئورا چه تفاوتی با میگرن معمولی دارد؟ آئورا در واقع علائمی است که قبل از وقوع سردرد میگرنی بروز می‌کند. تمام کسانی که به این نوع میگرن مبتلا هستند آن را بخوبی می‌شناسند. به عبارت دیگر آئورا را می‌توان حالاتی نظیر رویت سوسو زدن نور درست مانند چراغ‌های راهنمایی و رانندگی یا نورهایی مواج یا حتی احساس سرد شدن بدن که از پا شروع می‌شود و به نواحی بالاتر سرایت می‌کند و نیز احساس سوزن‌سوزن شدن در دست و پا دانست.


یافته‌های جدید

در تحلیل جامعی که در مجله نورولوژی به چاپ رسیده، محققان دریافته‌اند میگرن می‌تواند سبب بروز ضایعه‌ای مغزی شبیه آنفارکتوس شود، اما خطر این ضایعه در هر یک از انواع میگرن متفاوت است. اگر میگرن با آئورا همراه نباشد احتمال بروز ضایعه مغزی نسبت به افرادی که به میگرن مبتلا نیستند چیزی حدود 34 درصد افزایش می‌یابد و اگر میگرن همراه با آئورا باشد این خطر به میزان 68 درصد افزایش خواهد یافت. به‌علاوه میگرن اخیر سبب افزایش 44 درصدی خطر تغییر حجم مغز نیز خواهد شد. البته این تغییر حجم در برخی موارد سبب افزایش و در برخی دیگر سبب کاهش بافت‌های مغزی می‌شود.

در واقع، این ضایعه در دوران سالمندی بویژه کسانی که فشار خون بالا دارند یا از برخی اختلالات روانی رنج می‌برند، بروز می‌کند، اما میگرن می‌تواند سبب شود این مشکل احتمالا شبیه یک حمله مغزی خفیف بروز ‌کند. البته آن‌قدر خفیف که فرد به هیچ‌وجه از بروز آن با خبر نخواهد شد. این ضایعه را در اسکن مغز می‌توان مشاهده کرد، اما به هیچ عنوان نمود ظاهری ندارد و به همین دلیل خاموش و بی‌صدا و بدون هیچ تعجیلی با بالا رفتن سن پیشروی می‌کند. هر چه میگرن شما شدیدتر و دفعات بروز آن بیشتر باشد، طبعا تغییرات ساختار مغزی شما نیز بیشتر و شدیدتر خواهد بود.

همین داستان در مورد کاهش حجم مغز نیز صادق است. مغز انسان به طور طبیعی با بالا رفتن سن کوچک می‌شود، اما میگرن روند طبیعی زوال مغز را سرعت می‌بخشد. افراد مبتلا به میگرن تغییرات ساختاری را در مغز خود تجربه می‌کنند که سبب مرگ سلول‌های مغز آنها می‌شود. از دست‌رفتن بافت‌های مغز ممکن است در آغاز کار، تاثیر مشهودی در روند عملکرد مغز بویژه قوای شناختی از خود بر جای نگذارد، اما اگر به مرور میزان مرگ سلول‌ها و بافت‌های از دست رفته زیاد شود، کم‌کم سبب تضعیف قوای شناختی مغز خواهد شد و کارآمدی آن قوا را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.


حتی یک مورد هم مهم است

یافته‌های علمی به روشنی نشان می‌دهد تک‌تک دفعات بروز میگرن را باید جدی گرفت، زیرا هر یک از آنها اثر تقریبا دائمی و البته نامطلوبی بر ساختار مغز افراد مبتلا خواهد گذاشت. پس حتی اگر بتوانید از یک مورد بروز میگرن در سراسر عمر خود جلوگیری کنید، کمک قابل توجهی به حفظ طبیعی ساختار مغز خود کرده‌اید. برای این کار لازم است بدانیم عامل اصلی بروز میگرن چیست. متاسفانه همه متخصصان در این‌که عامل اصلی بروز میگرن چیست، اتفاق نظر ندارند، اما رایج‌ترین نظر این است که آنچه سبب بروز سردردهای میگرنی می‌شود در واقع تغییراتی است که به علت نرسیدن خون و مواد غذایی کافی به نواحی مختلف مغز رخ می‌دهد.

این تغییرات راه را بر حمله میگرنی هموار می‌کند. اگر این دیدگاه رایج را بپذیریم،‌ ساده‌ترین راه ممکن برای جلوگیری از بروز حملات میگرنی آن است کاری کنید تا حد ممکن جریان خون سالم به سوی مغزتان تسهیل شود. بسیاری از راه‌هایی که در بروشورها و کتابچه‌های راهنما آمده است بر همین اساس توصیه می‌شود.

مواجهه فعال

درست است که بیشتر متخصصان عامل اصلی بروز میگرن را نرسیدن خون و غذای کافی به مغز می‌دانند، اما در افراد گوناگون بروز حملات میگرنی با اتفاقات دیگری تقارن دارد. این اتفاقات ممکن است درون بدن فرد رخ دهد یا مربوط به محیط اطراف او باشد. به همین دلیل شما می‌توانید رفتار میگرن خودتان را پیش‌بینی کنید. برای تحقق این مساله مهم لازم است از همین حالا دست به کار شوید. بهترین کار این است که شروع به نوشتن اتفاقاتی کنید که پیش از هر بار بروز میگرن رخ می‌دهد.

باید کاملا حواستان را جمع کنید که مثلا پس از خوردن چه غذاهایی سردردهای میگرنی به سراغتان می‌آید یا قرار گرفتن در کدام شرایط محیطی، مثلا هوای آلوده،‌ سر و صدای زیاد، نور بیش از حد و... شما را در معرض حملات میگرنی قرار می‌دهد. برای خانم‌ها شرایط خاص دیگری نیز وجود دارد.

مثلا این‌که اگر در دوره قاعدگی دچار سردردهای میگرنی می‌شوید، این سردردها درست در کدام روز یا روزهای این دوره به سراغتان می‌آید. هر چه دقیق‌تر این موارد را یادداشت کنید، الگوی دقیق‌تری از رفتار میگرن خودتان به دست خواهید آورد و به این ترتیب عوامل تحریک‌کننده را تا حد زیادی خواهید شناخت.

منبع: نشریه سیب / مسعود ایثاری