پوست شما هم این روزها خشکی می زند؟

هنوز فصل سرما از گرد راه نرسیده، آثارش را روی پوست ما گذاشته است. با آمدن پاییز بتدریج خشکی روی پوست دست و صورت پدیدار می‌شود و گاه نیز این خشکی با پوسته‌‌ریزی توام است که ناراحتی‌هایی ایجاد می‌کند و اگر بموقع راه‌حل مناسبی برای برطرف شدنش یافت نشود به خارش یا قرمزی نیز منجر می‌شود. این خشکی در برخی افراد با توجه به منطقه زیستی و ژنتیک، شدت بیشتری دارد. به همین دلیل با دکتر مجتبی امیری، متخصص بیماری‌های پوست و مو در این باره گفت‌وگو کردیم.

چرا در این فصل پوستمان خشک می‌شود؟

برای بررسی علت خشکی پوست باید ابتدا کمی درباره ساختمان پوست صحبت کنیم. این اطلاعات به ما کمک می‌کند عواملی که باعث خشکی می‌شود، شناسایی کنیم. لایه خارجی پوست، یک لایه زایا محسوب می‌شود. پوست مدام در حال تکثیر است و به طور نامحسوس نیز ریزش می‌کند. این ریزش دائمی است و هیچ‌گاه قطع نمی‌شود. لایه خارجی، نسبتا خشک است.

خشکی طبیعی پوست در واقع از پوست محافظت می‌کند. رطوبت، مکان مناسبی برای میکروب‌هاست و اگر این لایه رطوبت زیادی داشته باشد دیگر قادر به محافظت از لایه‌های زیرین نخواهد بود. برای این‌که پوست لطافت و طراوت طبیعی داشته باشد مکانیسم‌هایی دفاعی وجود دارد که پوست را مرطوب نگه می‌دارد.

لطفا درباره این مکانیسم‌ها هم توضیح دهید.

این مکانیسم همان غدد تعریقی است که هم عامل دمای بدن را تنظیم می‌کند و هم پوست را مرطوب نگه می‌دارد. هر گاه غدد تعریق دچار مشکل شود پوست نیز طراوت طبیعی‌اش را از دست خواهد داد. غدد چربی نیز نقش مهمی در چرب و مرطوب‌شدن پوست دارد. علاوه بر همه اینها یک نوع لیپید که به فاکتور مرطوب‌کننده پوست معروف است با شست‌وشوی زیاد پاک می‌شود و با تداوم این وضع پوست سالم دچاربیماری‌ای به نام اگزاما می‌شود.

عوامل ایجادکننده خشکی پوست کدامند؟

این عوامل را می‌توانیم به دو دسته تقسیم ‌کنیم؛ یکی بیماری‌های پوستی که به خشکی پوست منجر می‌شود و دوم عوامل محیطی که تغییراتی را در پوست به‌وجود می‌آورد. مهم‌ترین عامل خشکی پوست درماتیت آتوپیت یا اگزامای سرشتی است که فرد به شکل ذاتی فاکتور مرطوب‌کننده پوست را ندارد یا این فاکتور بخوبی عمل نمی‌کند.

این افراد قبل از بلوغ، خشکی پوست شدیدتری دارند، ولی بعد از آن اندکی کاهش می‌یابد. (به دلیل وجود هورمون‌های آندروژنی)‌ یک بیماری ژنتیکی به نام اکتیوز نیز موجب خشکی پوست می‌شود و پوست فرد مانند پولک می‌شود. خشکی‌های پوستی ژنتیکی درمان قطعی ندارد و درمان‌ها موقتی است، اما نوع دیگری از خشکی پوست را که تقریبا همه ما آن را تجربه می‌کنیم، خشکی اکتسابی است.

خشکی اکتسابی همان خشکی محیطی است؟

خشکی اکتسابی در فصل پاییز و زمستان مشهود است که ناشی از عوامل محیطی است. به طور طبیعی در این فصول رطوبت محیط کاهش می‌یابد. البته عامل مهم برای خشکی محیط وجود سیستم‌های گرمایشی است. این سیستم‌ها رطوبت اتاق را پایین می‌آورد و خشکی را تشدید می‌کند. خشکی پوست را در نواحی کوهستانی کشور بیشتر مشاهده می‌کنیم.

عامل مهم دیگر سن است. پس از پنجاه سالگی نیز فعالیت غدد عرق و غدد چربی‌ساز کمتر شده و خونرسانی کمتری صورت می‌گیرد و پوست خشک‌تر می‌شود. افراد دچار وسواس که مدام با آب و صابون سر و کار دارند یا از شوینده‌های قوی حاوی دترژنت بالا استفاده می‌کنند و افرادی که مایعات کمتری مصرف می‌کنند بیشتر دچار خشکی پوست می‌شوند.

درمان چگونه است؟

در مواردی که خشکی ژنتیکی است، درمان قطعی وجود ندارد، ولی در خشکی‌های اکتسابی ناشی از محیط باید با توجه به عامل به‌وجود آورنده خشکی، درمان مناسبی اتخاذ شده و در واقع لازم است عامل ایجادکننده اصلاح شود. خشکی پوست عامل مهمی در خارش پوست است و خشکی علاوه بر ایجاد شکل نازیبا و ضخیم پوست، اثرات روانی هم روی فرد دارد. خشکی باید درمان شود تا به خارش منجر نشود.

توصیه‌های شما برای سلامت پوست در زمستان چیست؟

در فصل زمستان چاره‌ای جز بستن در و پنجره نیست. برای اصلاح این وضع می‌توانیم از دستگاه بخور در منزل یا محیط کار استفاده کنیم. دستگاه بخور رطوبت نسبی فضا را تامین می‌کند.

سعی کنید از پوشیدن لباس‌های پشمی که مستقیم با پوست تماس دارد خودداری کنید. این لباس‌ها الکتریسیته ساکن ایجاد می‌کند و خشکی را شدت می‌بخشد. بهتر است حتما یک لباس نخی، زیر لباس پشمی بپوشید.

مایعات زیاد بنوشید، چون کمک می‌کند الاسیته پوست حفظ شود.

دفعات شست‌وشوی دست و صورت را به حداقل برسانید.

از صابون‌های قلیایی کمتر استفاده کنید. صابون‌هایی که حالت گلیسیرینه دارند در این فصل مناسب است.

پس از شست‌وشو از نرم‌کننده و مرطوب‌کننده‌های مناسب استفاده کنید. انواع دیگری مانند لوسیون‌های بدن نیز به طراوت پوست و شادابی آن کمک می‌کند. همه موارد گفته شده برای برطرف‌کردن خشکی است و اگر فرد دچار خشکی شدید یا اگزما باشد حتما لازم است ترکیب دیگری در فرمولاسیون کرم تجویزی توسط پزشک گنجانده شود. می‌توانید خودتان نیز در خانه یک نرم‌کننده خوب بسازید. محلول گلیسیرین را با آب لیمو مخلوط کرده و روی پوست دست و صورت بمالید. البته روی پوست صورت باید کمتر استفاده شود.

وقتی پوست حساسی دارید بهتر است حتما از ضد آفتاب مناسب استفاده کنید.


منبع: نشریه سیب