وقتی که غده تروئید بزرگ می شود

بزرگی غده تیروئید مشکل بسیار شایعی در همه جوامع است. جوامع فقیر و دور از دریا به دلیل کمبود ید در خاک به این بیماری مبتلا می‌شوند و جوامع غنی و ساحل‌نشین به دلیل بیماری خودایمنی به نام «هاشیموتو» مبتلا به بزرگی تیروئید می‌شوند.

بزرگی غده تیروئید معادل گواتر است و در واقع گواتر به معنای بیماری کم‌کاری یا پرکاری تیروئید نیست، بلکه صرفا به معنای بزرگی ظاهری این غده است. البته در برخی موارد همزمان با بزرگ‌شدن اندازه غده تیروئید دچار کم‌کاری و پرکاری می‌شود، ولی در بسیاری موارد این غده باوجود بزرگ‌شدن اندازه، هیچ‌گونه اختلال عملکرد ندارد.

وقتی غده تیروئید بیش از حد بزرگ می‌شود به نوعی جلوی گردن برجسته شده و ممکن است توجه اطرافیان را جلب کند. اولین و مهم‌ترین نکته در مورد گواتر این است که نباید با مشاهده آن مضطرب شد، زیرا عموما خطر چندانی فرد را تهدید نمی‌‌کند.

یکی از مهم‌ترین دلایل بزرگی تیروئید، کمبود ید است. در بسیاری از نقاط دنیا که دور از دریا است به دلیل کمبود ید در خاک، غذاهای گیاهی و حیوانی دارای ید کافی نیست و به این ترتیب کمبود شدید ید ایجاد می‌شود، در این شرایط غده تیروئید بزرگ می‌شود تا بتواند مقادیر کم ید موجود در غذا را جذب کند. در این حال، گاهی غده به حد بسیار شدیدی بزرگ می‌شود و می‌تواند حتی در تنفس فرد اختلال ایجاد کند.

در سال‌های اخیر با اضافه‌شدن ید به نمک خوراکی، مشکل کمبود ید در بسیاری از مناطق ایران رفع شده است با وجود این، اکنون نوع دیگری از گواتر که در اثر حمله سیستم ایمنی به غده تیروئید و پر شدن این غده از سلول‌های سفید خون رخ می‌دهد، یعنی بیماری هاشیموتو شیوع پیدا کرده است. بیماری هاشیموتو که ابتدا در ژاپن شرح داده شد، در مناطق غنی از ید مثل کشور ژاپن که غذاهای دریایی به وفور مصرف می‌شود، شیوع بیشتری دارد. در این بیماری به دلایل نامعلومی سلول‌های سیستم ایمنی با حمله به غده تیروئید، باعث کم‌کاری تیروئید و بزرگی آن می‌شود. این بیماری در مراحل اولیه ممکن است تنها ایجاد گواتر کند و هورمون‌های تیروئید در حد طبیعی باشد، ولی در نهایت موجب کم‌کاری تیروئید می‌شود.

راه دوم بررسی تیروئید، سونوگرافی است. از آنجا که در برخی موارد گواتر ساده نیست ،‌ بعد از معاینه دقیق پزشک، سونوگرافی می‌تواند اندازه و مشخصات گره‌ها را بررسی کرده و به پزشک معالج برای درمان کمک کند.

گواتر ساده یعنی بزرگی یکنواخت تیروئید بدون تغییر هورمون‌ها می‌تواند درمان نشود. اگر فرد از بزرگی تیروئید ناراحت باشد، می‌توان با دادن لووتیروکسین که همان هورمون تیروئید است از بزرگی بیشتر تیروئید جلوگیری کرد یا حتی باعث کوچک‌ترشدن آن شد.

منبع: روزنامه جام جم / دکتر رضا کریمی / فوق تخصص بیماری‌های غدد