ناگفته‌های مسکن مهر حالا گفتنی شد!

انتقاداتی که تا کمتر از شش ماه گذشته با تعریف و مثبت بودن شرایط همراه بود و همواره تاکید می‌شد "اگر مسکن مهر نبود کمبود مسکن و افزایش قیمت خانه در کشور بیداد می‌کرد و این مسکن مهر بود که به کمک اقشار کم درآمد جامعه آمد" اما حال گفته می‌شود "40 درصد تورم به وجود آمده در اقتصاد کلان متعلق به مسکن مهر است...

" سنگ بزرگ نشانه نزدن است "؛ این بار پروژه ناتمام دو میلیون واحدی مسکن مهر دولت نهم و دهم با هزینه 43 هزار میلیارد تومانی و شش سال زمان به هدف نخورد اما شاید جالب‌تر از خود موضوع، سکوت مسئولانی بود که حالا شکسته است.

علی‌رغم بسته بودن در‌های انتقاد به روی مسکن مهر طی سال‌های اخیر، درست پس از اولین انتقاد رییس دولت یازدهم، زبان انتقاد و اعتراف مسئولان درباره مشکلات این پروژه ملی باز و ناگفته‌هایشان گفتنی شد!

همواره در هر بخشی از جامعه ارائه طرح‌ها به ویژه طرح‌های کلان اقتصادی با مخالفان و موافقانی همراه است که هر دو موارد دلیل پیشرفت پروژه‌ها می‌شوند اما سنگینی وزنه تعریف و تمجید بر انتقادات وزنه مسکن مهر در دولت‌های نهم و دهم باعث شد کمتر به معایب این طرح و آینده نابسامان آن توجه شود و بزرگی طرح، معایبش را بپوشاند.

در این میان بیان نقدهایی از جمله دوری از شهرها یا کیفیت نه چندان بالای واحدهای مسکونی مهر همواره مورد بحث بوده اما تامین اعتبار، چگونگی تامین زیرساخت‌ها،‌ ظرفیت شهرهای جدید و چگونگی رفت‌ و آمد ساکنان کمتر مورد توجه قرار گرفت و باعث شد بزرگی طرح سدی بر بیان انتقادات باشد.

طی چهار سال اخیر که مسکن مهر به صورت جدی‌تر پیگیری شد، همواره کارشناسان و بخش خصوصی انتقاداتی به نوع ساخت این واحدها داشتند اما این انتقادات و طرح معایب نتوانست به سکوت مسئولان دولتی و تعریف و تمجیدهای آنان غلبه کند و ترتیب اثر داشته باشد تا اینکه دولت یازدهم آمد و درست پس از اولین انتقاد روحانی از واحدهای مسکن مهر و بیان دیدگاه‌هایی درباره نوع ساخت این واحدها، زبان انتقادات گشوده شد و بعد از شش ماه از آغاز دولت یازدهم هر روز ناگفته‌هایی از معایب و خسارات مسکن مهر به گوش می‌رسد.

انتقاداتی که تا کمتر از شش ماه گذشته با تعریف و مثبت بودن شرایط همراه بود و همواره تاکید می‌شد "اگر مسکن مهر نبود کمبود مسکن و افزایش قیمت خانه در کشور بیداد می‌کرد و این مسکن مهر بود که به کمک اقشار کم درآمد جامعه آمد" اما حال گفته می‌شود "40 درصد تورم به وجود آمده در اقتصاد کلان متعلق به مسکن مهر است؛ این واحدها سیستم بانکی را با مشکل کمبود منابع مواجه کرده است؛ هزینه ساخت این واحدها از جیب 17 میلیون مردم دیگر پرداخته شده است؛ پنج دولت دیگر هم درگیر مشکلات این طرح خواهند بود و عواقب آن گریبان‌گیر اقتصاد کل کشور شده و ده‌ها انتقاد دیگر".

پس از اینکه رییس‌جمهور و وزیر راه و شهرسازی انتقادات خود را از طرح مسکنی دولت‌ قبلی کلید زدند، رییس کل بانک مرکزی، مدیران شرکت‌های عمران شهرهای جدید، تعدادی از نمایندگان مجلس و نایب رییس مجلس شورای اسلامی، صاحب‌نظران بخش مسکن و اقتصاد، روزه سکوتشان شکست و تبعات منفی این طرح کلان بر اقتصاد جامعه و زندگی شهری را مطرح کردند.

اما آن زمان که نیکزاد به عنوان سکاندار مسکن دولت نهم و دهم، تمام قد از مسکن مهر دفاع و با افتخار اعلام می‌کرد " تاکنون هیچ دولتی این تعداد واحد مسکونی نساخته بود که ما ساختیم و این طرح در دنیا الگو شده است" کارشناسان، نمایندگان و دیگر مسئولان کشور نیز این طرح را مفید می‌دانستند و با همراهی کردن مجریان، در مراسم افتتاح واحدهای این طرح، آنان را تقدیر و تشویق هم می‌کردند.

ولی اکنون که رییس دولت یازدهم و وزیر مسکنش، خانه‌سازی را در شأن دولت نمی‌دانند و معتقدند مسکن مهر از جیب فقرا ساخته شده که مشکلات چندین ساله‌اش گریبان این دولت و چندین دولت‌ بعد را می‌گیرد، دیگران هم رهرو آنها شده‌اند و می‌گویند دولت باید بازار مسکن را متعادل کند و نبض بازار را به دست بگیرد نه خانه بسازد و نه تورم ایجاد کند!

انگار کمتر از شش ماه برای همه آنچه طی شش سال به مسکن مهر گذشته لازم بود تا صاحب‌نظرن، نمایندگان و مسئولان لب به سخن بگشایند تا آنچه را درباره طفل شش ساله دولت نهم و دهم می‌دانستند بیان کنند البته شاید روی دیگری از انتقادات و پشت پرده‌های این پروژه مطرح شود چراکه این روزها بازار نقد گرم است.

پس از اعلام گزارش صد روزه دولت یازدهم و مشخص شدن مقصر اصلی 43 درصد تورم دولت دهم، انتقادها به مسکن مهر مجاز شد و حال باید منتظر هرگونه خبر جدیدی از ناسازگاری این پروژه باشیم چراکه با بیان اولین نقد از سوی روحانی، نطق معاونان و مسئولان هم باز شد و اکنون انتقادات به سمت مسکن مهر روانه شده است.

برآورد 50 هزار میلیارد تومان و تامین اعتبار 43 هزار میلیارد تومان از این اعتبار برای یک پروژه هزینه سنگینی بود که دولت دهم بانک مرکزی را برای تامین آن مکلف کرد و حال دولت یازدهم باید پاسخگوی پرداخت هزینه‌ها باشد.

دولتمردان "تدبیر و امید" که طی سال‌های اخیر از جمله منتقدان اصلی مسکن مهر به شمار آمده‌اند، چه پیش از آغاز کار و پس از آن حرف‌های زیادی درباره مسکن مهر مطرح کرده‌اند از جمله تعابیر پر ماجرای آن "ساخت مسکن مهر در بیابان‌ها و از جیب فقرا" بود.

در این میان نایب رییس مجلس شورای اسلامی هم پرداخت هزینه مسکن هر یک میلیون متقاضی مسکن را از جیب 17 میلیون دیگر مردم عنوان و اظهار کرده که درست نبود 17 میلیون نفر ماهانه 10 درصد از درآمد خود را به صورت غیر مستقیم صرف مسکن مهر کنند.

باهنر که همواره انتقادات خود را صراحتا اعلام می‌کند سال گذشته نیز انتقاداتی به طرح مسکن مهر داشت اما گفته بود باید منتظر زمان برای اصلاح برنامه‌ها از سوی رییس جمهور باشیم که با پایان دولت دهم، نماینده مردم تهران در مجلس لب به سخن گشود و از کمبودهای اقتصادی در مسکن مهر سخن گفت.

به گفته وی یک چهارم از تورم ایجاد شده در اقتصاد کلان متعلق به مسکن مهر است؛ به گونه‌ای که از 40 درصد تورم به وجود آمده در اقتصاد کلان حداقل 10 واحد از این تورم متعلق به مسکن مهر است و این یعنی یک چهارم تورم به این بخش تعلق دارد.

برخی مسئولان دولتی نیز انتقادات خود را بر مسکن مهر اعلام کردند تا جایی که این پروژه با پروژه خارجی مشابهی مقایسه و این گونه تعبیر شد که باید این واحدهای مسکونی تخریب شوند.

به گفته پیروز حناچی، معاونان وزیر راه و شهرسازی در دهه 60 میلادی و پس از جنگ جهانی دوم تعداد زیادی از این نوع مسکن‌ها در اروپا ساخته شد اما کمتر از یک دهه بعد، مشکلات اجتماعی ناشی از توسعه این مناطق آنچنان گریبان مسئولان را گرفت که کمتر از دو دهه بعد، تصمیم گرفته شد این خانه‌ها منفجر و تخریب شوند.

وی معتقد است: مسکن مهر به خوبی کارشناسی و اجرا نشده و مشکل مهم آن نبود پیوند با بخش شهرسازی است که باعث بروز مشکلات اجتماعی در این مناطق شده است.

برخلاف دیگر معاونان و مسئولان وزارت راه و شهرسازی، حناچی مشکلات تاسیسات زیربنایی واحدهای مسکن مهر را کمترین مسئله پیش روی بهره‌برداری این واحدها می‌داند و می‌گوید تامین خدمات زیربنایی کمترین مشکل در موضوع مسکن مهر است چراکه این امکان وجود دارد با برنامه‌ریزی و هماهنگی دستگاه‌های اجرایی و به قیمت خشک شدن دشت‌های کشاورزی اطراف تهران، آب را به این مناطق رساند اما مشکلات دیگری در این خصوص وجود دارد.

هاشمی، مشاور وزیر راه و شهرسازی نیز در این زمینه از افراط دولت در ساخت واحدهای مسکن مهر انتقاد کرده و می‌گوید دولت قبلی در اجرای مسکن مهر دچار افراط شده و اجرای این طرح بقیه برنامه‌های مسکن را تحت‌الشعاع خود قرار داده است.

به گزارش ایسنا، پس از سرشماری سال 85 و کمبود 1.5 میلیون واحد مسکونی تصمیم گرفته شد بر اساس طرح جامع مسکن، سالانه 500 هزار واحد در شهرهای کشور ساخته شود اما پس از آن ساخت دو میلیون واحد مسکونی به عنوان مسکن مهر در دستور کار قرار گرفت.

از سال 86 کلنگ اولین پروژه مسکن مهر زده شد اما اکنون با گذشت شش سال تنها 600 هزار واحد مسکونی تکمیل و به متقاضیان تحویل شده است که گفته می‌شود تا پایان امسال 200 هزار واحد مسکن مهر آماده به پیش‌خریداران تحویل داده می‌شود.

همچنین برای ساخت دو میلیون واحد مسکن مهر وزارت راه و شهرسازی دست تنها نبود و ساخت تعداد 300 هزار واحد مسکونی در شهرهای زیر 25 هزار نفر دست بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، ساخت 850 هزار واحد مسکونی شهری به عهده شرکت عمران شهرهای جدید بود که در ساخت برخی واحدهای شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران نیز همکاری داشته و سهم عظیمی از ساخت و تحویل واحدهای مسکن مهر نیز به عهده تعاونی‌های طرف قرارداد بوده است.