چله نشینی بدون آجیل و کرسی در اینترنت

عکس هایی که بچه های فامیل برای هم از طریق گوشی های تلفن همراه ارسال کرده اند ، بی مناسبت نیست، عکس ها با زیرنوشت 'یلدایتان مبارک' برای همه فامیل ارسال شده است.

انواع و اقسام پیامک ها به مناسبت بلندترین شب سال در حال ارسال است، پیامک هایی که در آنها گفته شده یلدا نام ایرانی است و بلندترین شب سال فقط پارسی است و انگار خورشید و ماه فقط برای این شب رفت و آمد می کنند.

برخی ها هم در این میان ، چنان فلسفه بافی کرده اند که انگار کاشف همین بلندترین شب سال شده اند و هیچ کس جز آنان از رمز و راز این شب در دل تاریخ خبر ندارد.

یکی هم این وسط ، از زبان کوروش هخامنشی پیامک شب بلند سال را ارسال کرده و انگار شب چله را باید به همه اعصار تاریخی پیوند زد و یکی هم ، عکسی گرفته یا طرح گرافیکی زده و برای هندوانه کلاه و شال گذاشته و آن را به عنوان نماد این شب برای همه فرستاده است.

یکی از بچه های فامیل هم که به نظر متفاوت از دیگران می خواهد نشان دهد ، قاطعانه اعلام می کند که تنها ویژگی شب چله با تمام محاسبات کیهانی و ریاضی ، فقط در طولانی بودن چند ثانیه نسبت به شبهای دیگر است.

تا همین یک دهه پیش که این تلفن همراه و تبلت دست های مردم را مشغول خود نکرده بود و دست های مردم بیشتر مشغول خوردن آجیل شب چره بود،شب چله محفلی رندانه می شد برای گردهم آمدن، که این روزها دیر به دیر اتفاق می افتد.

شب چله های آن روزها که فرا می رسید فامیل نزدیک و دور ، هر جا که بودند، حتی اگر لیوان آب هم دستشان بود ، آن را زمین می گذاشتند، تا دور هم جمع شدن شب چله را از دست ندهند و صدای حماسی و خوش ˈشاهنامه خوانˈ در اتاق های کاهگلی همه را به خود می آورد.

همه که می آمدند ؛ اجاق کرسی تازه گر گرفته بود و بوی تازه دم ذغال های بلوط فضای اتاق را معطر می کرد و کاسه گندم برشته روی کرسی، دست به دست می گشت.

تلویزیون کم کم، جای شاهنامه خوانان را گرفت و بعد از تلویزیون، تلفن های همراه با هزار دنگ و فنگ و آهنگ های گاه و بی گاه، وسط حرف بزرگترهای دور کرسی پرید.

از آن شب چله که کمتر از آن با عنوان 'شب یلدا ' یاد می شد ، اکنون تنها عکسهایی یادگار مانده است که بزرگترها حسرت آن دور هم جمع شدنها را می خورند.

شب چله که می شد، خانواده ها با جمع شدن دور کرسی و دل سپردن و گوش دادن به شاهنامه خوانی و حافظ خوانی و سعدی خوانی ریش سفیدان، این شب را سپری می کردند.

مردم در گذشته معتقد بودند که در شب چله حداقل باید هفت نوع خوراکی خورد و در این شب سینی های مسی یا همان ˈمجمرˈ روی کرسی قرار داده و از تنقلاتی مانند کشمش، گردو، بادام ، سنجد و کشک پر می شد.

خوردن آش کشک محلی نیز از سنتهای دیگر مردم بود که شاید در بین برخی هنوز هم رسم باشد، آش کشکی که در آن چغندر پخته نیز می ریختند.

شب چله در نقاط مختلف چهارمحال وبختیاری در بین مردم طایفه ها به صورت خاص برگزار می شد که برخی از طایفه ها که با مردم اصفهان در رفت و آمد بودند، آیین های شب چله آنان رنگ و بوی اصفهانی به خود گرفته بود و آنها که کوچرو بودند و به شیراز و خوزستان سفر می کردند، در این شب رسم و رسومشان جنوبی تر بود.

بزرگترهای فامیل در شب چله دور هم جمع می شدند و گل می گفتند و گل می شنیدند و بعد بزرگ فامیل، شاهنامه خوانی می کرد و در قوری آبی رنگ سفالی برای بچه ها فالی می زد.

زنان بزرگ فامیل به رسم ادب و احترام در شب چله برای عروس و داماد هدیه می بردند که این رسم هنوز هم در نقاط مختلف این استان حالت سنتی خود را حفظ کرده است.

غذای ویژه شب چله در شهرکرد آش کشک بود با لبو و کدوی پخته، که در برخی از خانواده ها به قورمه سبزی شب چله معروف بود.

این روزها اما کاربرد واژه ' شب چله ' انگار برای عده ای کمی بی کلاس بازی باشد و باید به جای آن با تاکید فراوان واژه ' یلدا 'را به کار ببرند.

همین پیامک ها هم دیگر قدیمی شده است و بچه های فامیل سعی می کنند، حضوری پررنگ در شبکه اجتماعی داشته باشند ، تا هم تصویر ، هم متن و هم ویدئو را در بلندترین شب برای یکدیگر ارسال کنند.

یک کارشناس جامعه شناسی می گوید: بخشی از دوستی ها و رفاقت نسل جوان، اعتباری شده و بخشی از آن حاصل بروز و ظهور ' جهان ابزارگرا ' از جمله اینترنت و شبکه های اجتماعی و تلفن همراه است.

ثریا بهمنش گفت: ارتباطات اجتماعی بین افراد در قالب ˈ گفتمان ˈ ها صورت می گیرد که این گفتمان ها می تواند محور علوم اجتماعی، انسان شناسی، زبان شناسی اجتماعی، جامعه شناسی، ارتباطات اجتماعی و علوم ارتباطات باشد.

به گفته او، این که ابزارهای اجتماعی مدرن از جمله تلفن همراه روی نسل جوان تاثیرگذار است ، جای تردید ندارد و این که جوانان شب چله را در فضای مجازی و وب جستجو می کنند، محل بحث و گفت وگو است و نیاز به بازشناسایی از رویکرد جوانان به شب چله دارد.

او گفت: یکی از مهم ترین شاخصه‏های دنیای نوین، پدیده رسانه‏های ارتباط جمعی است که دنیای مدرن را از دنیای سنتی جدا کرده و بشر را با یک تجربه تازه اجتماعی روبرو ساخته و تمام رسانه‏ها از یک ویژگی مشترک بهره مند هستند و آن پیام رسانی است.

هم اکنون شب چله بدون کرسی های چوبی قدیم برگزار می شود و بسیاری از این آیین های رو به فراموشی رفته است و حتی دیگر خبری از بارش شدید برف شب چله نیست.