رفتارهای غلطی که منجربه سرطان‌کبد می‌شوند

سرطان کبد یکی از بیماری هایی است که می توان با پیشگری تا حدود زیادی از ابتلا به آن جلوگیری کرد. این بیماری رابطه بسیار نزدیکی با بیماری هپاتیت دارد. سرطان کبد در بسیاری از موارد با دخالت های جراحی مواجه می شود ولی جالب است که بدانید می توان با پیشگیری تا حدود زیادی از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد.

دکتر جواد غروبی متخصص جراحی عمومی و استاد یار دانشگاه شهید بهشتی رابطه هپاتیت و سرطان کبد را رابطه ای بسیار نزدیک به هم توصیف کرد و گفت: اگر کسی در معرض ابتلا به هپاتیت باشد، باید موضوع را به سرعت به پزشک خود اطلاع دهد.

وی ادامه داد: افراد باید قبل ازمصرف مکمل های آهن با پزشک خود در ارتباط با ضرورت مصرف آن مشورت گردد.

هپاتیت چیست؟

این متخصص جراحی عمومی در تعریف بیماری هپاتیت و رابطه ان با کبد گفت:هپاتیت التهاب سلول های کبدی است که عامل آن یک سری داروها و مواد دارویی، الکل و عفونت های ویروسی A،B و C است.

وی ادامه داد: هپاتیت در هفته های اولیه ی ابتلا ممکن است علامتی نداشته باشد ولی علائم بعدی شامل خستگی مفرط، تهوع، کاهش اشتها، درد شکم و تب خفیف است و حتی زمانی که هپاتیت ب و سی مزمن شود ممکن است تا هفته ها هیچ علامتی نداشته باشد.

دکتر غروبی با بیان اینکه هپاتیت آ از شخصی به شخص دیگر قابل انتقال است در مورد علائم آن گفت: علائم هپاتیت آ خفیف است و معمولا درمان نیاز نداشته و خود به خود بدون عارضه خوب می شود. هپاتیت آ از طریق آب و غذا منتقل می شود.

وی در مورد هپاتیت سی نیز گفت: بیماری هپاتیت سی در فاز حاد بیماری ممکن است علائم شدیدی نداشته و در برخی موارد سیستم ایمنی بدن باعث از بین رفتن ویروس نیز می شود. ولی حدود 90 درصد موارد، این ویروس به فعالیت مخفیانه خود ادامه داده و سبب آسیب به کبد و در نهایت سرطان یا کنسر کبد می شود. انتقال ویروس هپاتیت ب از طریق خون و مایعات بدن شخص مبتلا اتفاق می افتد. همچنین استفاده از مسواک، سرنگ و ریش تراش مشترک می تواند منجر به بیماری هپاتیت ب شود.

وی ادامه داد: مادر مبتلا به هپاتیت ب از طریق زایمان می تواند فرزند خود را مبتلا کند. افرادی که تزریق دارو با سرنگ مشترک انجام می دهند، شانس ابتلای بیشتری دارند. پرسنل شاغل در مراکز بهداشتی و درمانی و کسانی که با مبتلایان به هپاتیت مزمن زندگی می کنند، مستعد این بیماری هستند.

این استاد دانشگاه با اشاره به این نکته که 25 در صد از افراد مبتلا به هپاتیت سی می توانند ویروس را از بین ببرند خاطرنشان کرد: در بقیه ی موارد ویروس در بدن باقی مانده و سبب هپاتیت مزمن، نارسایی کبد و سرطان کبد می شود. هپاتیت سی بیشتر از طریق سرنگ آلوده و فراورده های خونی منتقل می شود ویروس نوع سی هم سبب هپاتیت مزمن، نارسایی کبد و کانسر کبد می شود.

هپاتیت C چگونه به سرطان تبدیل می شود

دکتر غروبی با بیان اینکه یکی از عوارض هپاتیت امکان ابتلا به سرطان کبد است خاطر نشان کرد: به همین دلیل باید مبتلایان به هپاتیت مرتب تحت نظر پزشک باشند. حتی اگر به لحاظ ظاهری سالم به نظر برسند، ممکن است تست های خونی وجود پروتئین هایی را نشان دهد که دلالت بر سرطان کبد دارند. سونوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی نشانگر بافت های غیر طبیعی در کبد هستند که دلالت بر سرطان کبد می کنند.

همچنین بیوپسی یا نمونه برداری از بافت کبد، ماهیت بافت را تعیین می کند. اگر سرطان کبد در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان جراحی موثرتر است. پیوند کبد در معالجه ی بعضی از بیماران با سرطان کبد موثر است.

دکتر غروبی در مورد تاثیر واکسن در پیشگیری از این بیماری گفت:واکسن هپاتیت آ و ب وجود دارد. واکسن هپاتیت آ برای تمام شیر خواران بین 12 تا 23 ماه و افراد بالغی که قصد سفر به مناطقی دارند که ابتلا به هپاتیت در آنها از شیوع بالایی برخوردار است، تجویز می شود . البته افراد مبتلا به هپاتیت ب و سی مزمن هم لازم است بر علیه هپاتیت آ واکسینه شوند.

وی ادامه داد: واکسن هپاتیت ب برای تمام نوزادان در بدو تولد و بالغین پر خطر توصیه می شود. همچنین تزریق واکسن هپاتیت بی مهمترین عامل پیشگیری از سرطان بوده که در همه کودکان در بدو تولد و بالغین با ریسک بالا توصیه می شود. سرطان کبد با پیشگیری از سیروزکبدی نیز کم می شود.

فاکتورهای خطر در سرطان کبد چیست؟

این استاد دانشگاه با بیان اینکه ابتلا به بیماری هپاتیت مزمن ب و سی شانس سرطان کبد را بالا می برد خاطرنشان کرد: سیروز یا نارسایی کبد از عوامل مستعد کننده سرطان کبد می باشد. بیماران دیابتی به سرطان کبد مستعد تر هستند همچنین تجمع چربی غیر وابسته به الکل سبب افزایش شیوع ابتلا به سرطان می شود. سم آفلاتوکسین موجود در آجیل خوب انبار نشده عامل مستعد کننده سرطان کبد است. چاقی نیز ممکن است یکی دیگر از علل سرطان کبد باشد.

عوامل پیشگیری از سرطان کبد کدامند؟

این استاد دانشگاه درمورد عوامل پیشگیری از سرطان کبد گفت:مهم ترین عامل پیشگیری از سرطان کبد کنترل و پیشگیری از عفونت هپاتیت ب و سی می باشد. از مسواک، سرنگ و ریش تراش مشترک استفاده نشده و از انجام روابط جنسی پرخطر اجتناب شود.

وی استفاده از واکسن هپاتیت ب را یکی ازعوامل موثر در پیشگیری ار سرطان کبد ذکر کرد و گفت: برای همه ی کودکان و بقیه ی افراد در معرض ریسک ابتلا، تزریق واکسن هپاتیت توصیه می شود هرچند برای هپاتیت سی هنوز واکسنی تولید نشده است.

دکتر غروبی خاطر نشان کرد: می توان با رسیدن به وزن ایده ال ازایجاد کبد چرب، چاقی و دیابت که فرد را مستعد به سرطان کبد می کند، پیشگیری می کند.

وی ادامه داد: انبار کردن و نگهداری مناسب آجیل و تنقلات برای پیشگیری از تولید سم آفلاتوکسین که سرطان زا است، اهمیت دارد. همچنین افزایش ذخایرآهن در بیماری هماکروماتوزیس برای بافت کبد سمی بوده و لازم است بطور منظم با کشیدن مقدار کمی از خون بیمار به منظور کاهش ذخایر آهن، از ابتلا به سرطان کبد پیشگیری شود.

آیا تشخیص سرطان کبد به صورت زودرس امکان پذیر است؟

علائم سرطان کبد با تاخیرو در مراحل پیشرفته دیده می شود. اگر بیمار در تاریخچه بالینی عوامل مستعد کننده و خطرساز ابتلا به سرطان کبد داشته باشد (مانند مصرف الکل، سیروزو عفونت با هپاتیت ب و سی،) پزشک ممکن است تست های غربالگری انجام دهد. اگر بیمار سیروز داشته باشد دکتر معالج به صورت جدی اقدامات لازم را برای تشخیص زودرس سرطان احتمالی کبد انجام می دهد. این اقدامات شامل اندازه گیری مرتب آلفا فیتو پروتئین به عنوان تومور مارکر سرطان کبد است که بالا بودن سطح خونی آن می تواند دلالت برسرطان کبد بوده و ضرورت انجام تست های بعدی را توجیه می کند.

وی ادامه داد: سونوگرافی اقدام تشخیصی دیگر است که در دسترس بوده و می توان هر 6 ماه آن را انجام داد. البته از ام آر آی و سی تی اسکن هم برای تشخیص زودرس سرطان کبد در بیماران با ریسک بالا استفاده می شود.