بورس در دوران روحانی کجای کار است؟

9 ماه از سال 94 می گذرد،سالی که قراربود بذرهای کاشته شده توسط دولت در سال 93،در آن به نتیجه برسد.روز بیست و هشتم اسفند ماه 93 وزیر اقتصاد در اظهاراتی از اوضاع خوب اقتصاد و بورس در سال 94 خبر می دهد.این اظهارات را یک بار دیگر با هم مرور می کنیم:

بنابراعلام خبرگزاری ها و سایت های رسمی کشور، وزیر اقتصاد با بیان این که سال 94 را سال خیلی خوبی می بینم، گفت: امیدوارم بذرهایی که در سال 93 کاشته شد، در سال 94 به ثمر بنشیند . طیب نیا توفیقات به دست آمده در سال ۱۳۹۳ را کاهش نرخ تورم ۴۰ درصدی به ۱۶ درصد و تثبیت نرخ ارز و طلا و دسترسی به رشد اقتصادی و اشتغال در کشور عنوان کرد . وی در خصوص میزان دستیابی به هدف‌های تعیین شده گفت: علیرغم توفیقات قابل قبولی که در اقتصاد کشور به دست آمده ، بی ثباتی در بازار سرمایه که آن هم دلایل خاص خود را داشت، در سال ۹۳ یکی از دغدغه های ما بود . طیب نیا افزود:امیدواریم سال ۹۴ را با شرایط متناسب و با ثبات در بازار سرمایه شروع کنیم . وزیر اقتصاد در ارزیابی عملکرد اقتصاد کشور در سال ۹۳ گفت: علی رغم کاهش قیمت نفت، با رشد اقتصادی و کاهش نرخ تورم و با همراهی دستگاه‌های اجرایی و مردم دستاوردهای ارزشمندی کسب شد . وی در پیش بینی عملکرد اقتصاد کشور برای سال ۱۳۹۴ نیز گفت: سال ۹۴ را سال خیلی خوبی می بینم و امیدوارم بذرهایی که در سال ۹۳ کاشته شد، در سال ۹۴ به ثمر بنشیند.

هم اکنون 9 ماه از سال 94 گذشته و مردم شرایط اقتصادی به مراتب سخت تری را نسبت به سال 92 و 93 تجربه کرده اند،از شرایط کلان اقتصادی که بگذریم شاخص بورس هم در این 9 ماهه عقب نشینی یک درصدی داشته که البته این شاخص به دلایلی مخالف(محاسبه سود نقدی مجامع شرکت ها و بلوک زنی های چند ماه گذشته)زیان سرمایه گذاران را بسیار کمتر از حالت واقعی نشان می دهد.

در این نوشتار نمی خواهیم دوباره به بیان مشکلات بپردازیم. دیگر آن قدر راجع به ماجرای نرخ خوراک پتروشیمی ها،قیمت گذاری گندله آهن،بهره مالکانه،سیاست های نامشخص ارزی و بانک های در آستانه بحران صحبت شده که دیگر نیازی به تکرار مکررات نیست.اما بیش از دو سال است که سهامداران تنها با حرف های خوش بینانه و وعده های زیبای مسئولان این دولت روزگار می گذرانند و این شرایط سبب شده تا آن ها حتی به بسته شده پرونده هسته ای ایران در شورای حکام موسوم به PMD هم اعتنایی نکنند.

پرسش های این روزهای سهامداران که در شبکه های اجتماعی به شکل وسیعی انتشار یافته حاوی علامت سوال های بزرگی است که شاید یافتن پاسخی منطقی برای هر یک از آن ها بتواند به اعتماد سازی بورس که شعار آن را دولتمردان خوب سر می دهند،موثر باشد:

*چرا در این کشور کسی به فکر بازار سرمایه که همیشه دماسنج اقتصادی و پیشانی هر کشوری می باشد،نیست؟به ما بگوئید بورس در دوران روحانی کجای کار است و چقدر برای شما اولویت دارد و مهم تر این که آیا نمی توانید به عنوان مسئول اداره مملکت برای این بورس نیمه جان کاری کنید؟

*آیا خبرهای بد و ناگواری پشت پرده هست که سهامدار خرد از آن بی خبر هست؟ توافق برجام را بالاخره باور کنیم یا نه!؟

*آیا افت سنگین قیمت های سهام فقط به دلیل افت قیمت نفت خام و فلزات در بازارهای جهانی هست؟

*چرا زمانی که دولت مردم را تشویق به خرید سهام کرد، همه حقوقی های بازار فروش های سنگینی داشتند؟

*چرا قیمت دلار هر روز بالاتر می رود ولی قیمت ظاهری آخرین معامله را با 3400 به پایان می برند؟

*چرا همه عرضه های اولیه اخیر بعد از چندین روز به قیمت زیر عرضه اولیه معامله می شود!؟

*چرا هیچ کدام از مسئولین جوابگوی مسایل بازار سرمایه نیستند و در مواقع پاسخ فقط شاخص را ملاک قرار می دهند ،در صورتی که خودشان هم می دانند شاخص کنونی ملاک نیست و هر روز سهام شرکت های بورسی چندین درصد پایین می آید و فقط با بلوک زنی ها شاخص را نگاه داشته اند!

*چگونه است که مقدار شاخص بورس از 90 هزار واحد در سال 92 به 60 هزار واحد در شرایط کنونی رسیده، ولی قیمت بیشتر سهم های موجود در بازار یا نصف شده اند و یا یک سوم قیمت قبلی!

*آیا برای بحران بازار سرمایه فکری اندیشیده شده است؟

*قول مسئولین در مورد بورس همیشه این بوده است ؛ مردم سعی کنند در بازار به صورت بلند مدت سرمایه گذاری کنند.آیا منظور از بلند مدت 3 ماه، 6 ماه، 1 سال، 2 سال و اساسا چقدر است؟

*چرا همه جلسات بانک مرکزی با بانک ها و موسسات بدون نتیجه مانده .آیا بانک مرکزی توان کنترل ندارد و یا این جلسات فقط برای ظاهر سازی هست؟ چرا هیچ گونه تغییر قابل ملاحظه ای در سود سپرده بانک ها دیده نمی شود؟

*چرا هیچ گونه شفاف سازی در مورد نرخ خوراک پالایشگاه ها نمی شود .چرا اختلاف مدیران شرکت های پالایشی و وزارت نفت در هاله ای از ابهام قرار دارد؟

*چرا هیچ گونه شفاف سازی در مورد نرخ خوراک پتروشیمی ها نمی شود .آیا این هم به توافق مربوط می شود؟

*30 هزار میلیارد تومان منابع موجود در صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت که توسط تامین سرمایه ها و سایر نهادهای مالی جمع آوری شده در کجا سرمایه گذاری شده و چرا بورس ما سهمی از این نقدینگی کلان ندارد!؟

*آیا همچنان درز اطلاعات در بورس وجود دارد؟از کد های خاص چه خبر!؟

بله.این چند پرسش اساسی از دریای ابهامات و اقیانوس پرسش های بی سابقه افرادی است که در کشور کار اقتصادی می کنند.بزرگی از بازار سرمایه می گفت: قیمت واقعی دلار 4300 تومان است، نفت تا مدت ها زیر 40 دلار می ماند، با کاهش قیمت نفت و کالاهای اساسی هنوز بازارهایی مثل مسکن در ایران حباب دارند و این که تا آخر 95 هم به بلند شدن بورس از خاک امیدی نیست.حرف ما و سهامداران جزء بازار سرمایه این است، اگر واقعا اوضاع این قدر خراب است حداقل با اهالی این بازار که آبروی اقتصاد کشور است «روراست» باشید،این قدر مصاحبه های خوش بینانه مضحک نکنید و این قدر در سخرانی هایتان از بهتر شدن شرایط بورس و اقتصاد سخن نگوئید، با آن ها واقعیت ها را در میان بگذارید،چون فقط یک سوم از سرمایه سهامداران حرفه ای بورس باقی مانده است و دیگر چیز زیادی برای از دست رفتن باقی نمانده است!

نگاهی به معاملات بازار سهام

بورس تهران آخرین روز هفته منفی بود و بر خلاف انتظارات روز سختی را سپری کرد.انتظار داشتیم که در مثبت های روز چهارشنبه بر میزان عرضه ها افزوده شود اما ضعف بازار در طرف خریدار باعث شد تا فعالانی که در روز های اخیر اقدام به خرید به دید فروش در مثبت های بعد از PMD کرده بودند ، اقدام به رقابت در راستای شناسایی سود و فروش نمایند و همین عامل باعث شد تا وضعیتی مشابه با 23 تیر ماه را تجربه کنیم ! عامل دیگری که همچنان پابرجاست و مانع از رشد بازار می شود و در واقع تشکیل یک پارادوکس در بورس شده است؛ نوسان قیمت کالاهای پایه خصوصا نفت در بازارهای جهانی است و از آنجا که حدود نیمی از بازار سرمایه چرخشی بر محور کالایی دارد ، بالطبع تغییرات مزبور بیشترین تاثیر را بر بورس خواهد داشت. البته در روزهای اخیر بارها عنوان شده بود که هنوز به صورت عملی اتفاقی در حوزه اقتصادی رخ نداده و کاهش نرخ سود بانکی، رفع ابهامات از برخی صنایع مهم همچون پتروشیمی ، پالایشی و معدنی از اقدامات اولیه برای بهبود بازار خواهد بود که هنوز در این زمینه ها اقدامات عملی رخ نداده است . ضمن این که در این میان برخی کارشناسان معتقدند با وجود علاقه دولت برای مانع شدن از تقویت مالی گروه‌ های رقیب سیاسی از طریق بورس، شرایط رخوت و سستی آن تا موعد انتخابات هم ادامه خواهد داشت!

رفتار تکراری بازار در معاملات روز چهارشنبه ثابت کرد که دیگر به تحولات سیاسی واکنش مثبت نشان نخواهد داد و بهبود روند بازار نیاز به تحولات جدی در حوزه اقتصادی دارد. لذا مسلما خبر برداشته شدن تحریم ها و روز برجام و فرجام و ته جام هم نمی تواند تحولی در بازار ایجاد کند !! ضمن این که توجه به این مطلب ضروری است که در شرایط فعلی نقدینگی برای حرکت رو به بالا نیست و مسلما در شرایطی که فعالان بازار به وضعیت فعلی اعتماد نمی کنند ، توقع بی جایی است که انتظار داشته باشیم نقدینگی جدید تن به ریسک در راستای سرمایه گذاری در بازاری که حامی ندارد ، بدهد.

مطالعه نوسانات قیمت سهام در صنایع مختلف بازار نشان می ‌دهد که از میان 37 صنعت ریز و درشت بازار ، 23 صنعت با روند نزولی و سایر صنایع نیز با روند صعودی و یا عدم تغییر سطح قیمت ها و شاخص ها روبرو شده اند. در معاملات روز چهارشنبه مثبت گروه قند و شکر و منفی گروه فرآورده های نفتی قوی تر از سایر صنایع بود.اما برای روز شنبه قطعا نمی توان پیش بینی مثبتی داشت چراکه قیمت آخرین معاملات در اکثر نماد ها در سطوحی پائین تر از قیمت پایانی قرار داشت و این رویداد بدین معناست که بازار روز چهارشنبه حاضر به فروش در قیمت های منفی رو شنبه بود. ضمن این که تحولات بازار های جهانی هم به نفع صنایع خام فروش نبود و از همین روی این صنایع فعلا پتانسیلی برای رشد قیمت ندارند. از همین روی پیش بینی می شود بازار در دو روز ابتدایی هفته با فشار عرضه روبرو شود و احتمالا از نیمه دوم هفته باری دیگر شاهد بازی های نوسانی بر روی نماد های کوچک تر باشیم.

ارزش معاملات کل هفته در دو بازار بورس و فرابورس معادل 599 میلیارد تومان بود.در این هفته ارزش معاملات خرد ( بدون معاملات بلوکی و اوراق مشارکت ) در بازار دو بورس و فرابورس معادل 238 میلیارد تومان ثبت شد.

شاخص بورس هم از ابتدای هفته تا انتهای هفته ( از 62.410 تا 62.147 واحد ) معادل 0.42 درصد افت کرد،این در حالی که شاخص فرابورس 0.3 درصد رشد را به خود دید.

علیرضا باغانی/ روزنامه نگار و کارشناس بازار سرمایه