مرگ‌های سرطانی هنرمندان تلنگری برای سلامت

تغذیه از جمله مواردی است که همه انسان‌ها از بدو تولد تا لحظه مرگ با آن سر و کار دارند. ذائقه غذایی مردم هر کشوری از همان روزهای کودکی توسط والدین، جامعه و سیاست‌های حاکم بر این بخش تعیین می‌شود. به طور حتم مدیریت و فرهنگسازی درست در زمینه تغذیه می‌تواند منجر به ایجاد یک جامعه سالم شود جامعه‌‌ای که کمتر در آن فجایعی نظیر مرگ جوانان و سرطان‌های زودهنگام دیده شود.

مرگ پسر جوان مرد راننده یک نمونه از هزاران مواردی است که طی سالهای اخیر در کشور رخ داده است.اما مرگ هنرمندانی چون مرتضی پاشایی، مجید بهرامی، اشکان بانکی و علی طباطبایی نیز از جمله نمونه‌های بارز دیگری بود که جامعه هنری کشور را داغدار کرد و به فکر فرو برد. پس از این اتفاقات تاثر برانگیز، یک سئوال ساده و عمیق در این میانه مطرح شد. اینکه چرا تا این حد مرگ و میر بر اثر بیماریهای قلبی و عروقی، سکته مغزی و سرطان در کشور شایع شده است؟

بیماری قلبی و سکته مغزی مهمترین علت مرگ ایرانی ها

این در حالی است که چندی پیش وزیر بهداشت نیز بر این مسئله تاکید کرد و گفت: بیماریهای قلبی و عروقی و سکته‌های مغزی اولین علت مرگ و میر در کشور هستند. وی گفت این مسئله به دلیل تصمیمات غلطی است که در گذشته گرفته شده است و امروز باید اصلاح شود. هاشمی‌گفت: خیلی ناگوار است که دو بیماری قلب و عروق و سکته‌های مغزی مهمترین عامل مرگ در کشور باشند، اما ۵۰ درصد مردم از فشار خون خود خبر نداشته باشند و متوجه افزایش وزن خود نباشند.

ایرانی‌ها روزی یک لیوان شیر هم نمی‌خورند

فشار خون، دیابت، بیماری‌های گوارشی و صد البته بیماری‌های قلبی و عروقی عمده مواردی شایع از بیماری‌ها در کشور هستند. گذشته از این موارد مسئله پوکی استخوان و کمبود ویتامین D نیز در زنان ایرانی غوغا می‌کند به نحوی که بخش مهمی‌از جامعه زنان درگیر با این مسائل هستند. این در حالی است که طبق گفته رسول دیناروند، معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو، تولید و مصرف لبنیات به حدی در کشور پایین است که به جرات می‌توان گفت ایرانیان به زور یک لیوان شیر مصرف می‌کنند. او می‌گوید: مصرف لبنیات در کشور پایین است و طبق آمارها مصرف سرانه شیر برای ایرانیان 70 تا 90 لیتر در سال است که این آمار باید 50 درصد افزایش یابد.

مصرف لبنیات، حبوبات و صد البته مواد غذایی موثر در کنار ورزش و تحرک برای دوری از استرس و فشارهای عصبی از جمله موارد است که در پیشگیری از بیماری‌های خاص و ایجاد سلامتی موثر است. اما اینکه چرا بخش مهمی‌از جامعه امروز ایران از مصرف مواد مغذی دور هستند، سئوالی است که بخشی از آن به مباحث اقتصادی و بخش فرهنگی مربوط می‌شود.

اضافه وزن نخستین گام در شکل گیری بیماری ها

سعید حسینی، متخصص تغذیه معتقد است که امروز بیماری‌های غیر واگیردار معضل اصلی جامعه ایران هستند. این عضو هیات علمی‌دانشگاه علوم پزشکی تهران در مصاحبه با "روزان"می‌گوید: در ایران بیماری‌های قلب و عروق، دیابت، سرطان و پوکی استخوان و مواردی نظیر آلزایمر کاملا ریشه در تغذیه و فرهنگ خورد و خوراک مردم دارند. به گفته حسینی، اضافه وزن یکی از مهمترین دلایل شیوع بیماری قلبی و عروقی است. در واقع پایه اصلی بسیاری از بیماری‌های شایع امروز جامعه ما در اضافه وزن خلاصه می‌شود. واقعیت این است که اغلب مردم در جامعه ما دچار اضافه وزن هستند.

بیشترین میزان اضافه وزن در بین زنان خانه دار

اضافه وزن در شرایطی در ایران شایع شده است که بیشترین میزان آن طبق آمار در بین زنان خانه دار وجود دارد. زنانی که حداقل بخش مهم کنترل وزن یعنی زمان کافی برای وزش کردن را دارند. حسینی می‌گوید: قطعا کنترل عوامل موثری چون مصرف نمک، مواد قندی، وجود ورزش و تغذیه مواد مغذی می‌تواند تا حدود زیادی فیتیله بیماری‌های غیر واگیردار را پایین بیاورد اما مسئله اینجاست که بسیاری از افراد حاضر به کنترل این بخش نیستند و حتی وقتی دچار اضافه وزن می‌شوند نیز برای کاهش آن و رفع بیماری‌های موجود اقدام نمی‌کنند و صرفا به دنبال راه‌های میانبر هستند که عوارض متعددی را در پی دارند.

باشگاه‌هایی که به جای لاغر شدن آسیب می‌رسانند

معصومه یک زن 57 ساله است که بیش از 30 کیلو اضافه وزن دارد. او به توصیه پزشکش به دنبال کاهش وزن است و می‌گوید: از سال گذشته که وزنم دو برابر شد دچار بیماری‌های متعددی نظیر پا درد و کمر درد شدم اما مهمتر از همه اینها فشار خون بالا بود که چندین بار باعث شد به بیمارستان منتقل شوم. پزشکان تشخیص داده‌‌اند من باید برای پیشگیری از حملات قلبی وزن خود را کاهش دهم اما این امر برای من بسیار سخت است؛ زیرا بیشتر مواد غذایی که در طول روز استفاده می‌کنم پرکالری هستند. مثلا خود من نمی‌توانم بدون قند یا شیرینی چای مصرف کنم و اصلا بدون چایی هم روز من سر نمی‌شود. معصومه می‌گوید برای ورزش کردن هم دچار مشکلات عدیده است؛ زیرا سال گذشته با رفتن به یک باشگاه که مربی آن چندان معتبر نبوده دچار مشکلات جدی در ناحیه تاندون پاهایش شده است. او می‌گوید متاسفانه بسیاری از مربیان افراد مجربی که ادعا می‌کنند نیستند و اطلاعی از آناتومی‌افراد بخصوص افراد چاق ندارند، لذا من بعد از این اتفاق تمایل چندانی به ورزش نیز ندارم.

تمام وعده‌های غذایی باید کنترل شود

حسینی، متخصص تغذیه می‌گوید: باید بدانیم نخستین زنگ خطر در بخش سلامتی مسئله اضافه وزن است. اما تنها خوردن زیاد موجب اضافه وزن نمی‌شود بلکه استفاده از مواد غذایی مناسب نیز اگر به جا و به میزان لازم نباشد منجر به اضافه وزن می‌شود. مثلا وقتی یک پزشک متخصص از یک بیمار پوکی استخوانی می‌خواهد لبنیات بیشتری مصرف کند، باید بدانیم که این مصرف بالای لبنیات خود مضر است و اضافه وزن به دنبال دارد که خود مادر تمام بیماری‌هاست. لذا باید این نکته را مد نظر قرار دهیم که مصرف هر چیزی باید به موقع و بجا باشد. در واقع باید تمام وعده‌ها کنترل شود تا افراد بتوانند اضافه وزن را به عنوان مادر بیماری‌ها از بین ببرند.

فست فود ایرانی در انحصار سرخ کردنی ها

فست فودها هم از جمله مواردی هستند که بسیاری از کارشناسان معتقدند جز ضرر برای بدن چیزی به دنبال ندارند. این در حالی است که فست فودها و رستوران‌های زنجیره‌‌ای این بخش هر روز گسترش می‌یابند و غذاهای آماده نیز با همان روند وارد فضای زندگی مردم می‌شوند. حسینی درباره فست فودها می‌گوید: هیچ چیزی در نفس خود بد نیست. مسئله اینجاست که ما در ایران فست فودها را تنها مختص به همبرگر، سوسیس‌ها و کلا غذاهای سرخ کردنی نشان داده‌‌ایم؛ در حالی که دیگر کشورها از حبوباتی نظیر عدس و مواد غذایی گیاهی برای تولید فست فودها استفاده می‌کنند که علاوه بر کارایی، ارزش غذایی بالایی نیز دارد. مسئله اینجاست حتی ظروفی که در فست فودها با آن غذا طبخ می‌شود بعد از چندین بار کار کردن تغییر نمی‌کند و صرفا قسمت‎های سوخته غذا جدا می‌شود که خود عامل موثری برای بیماری است.

چرا فست فودها بدن را سرطانی می‌کنند؟

حسینی مشکل فست فودها را چربی و نمک بالای آنها نامید و توجه به مسئله سرخ شدن مواد غذایی را ضروری دانست. او در این باره می‌گوید: مشکل اینجاست که روغن سرخ کردنی بسیاری از فست فودها از شرایط لازم برای این کار برخوردار نیست. همه شاهد بوده‌‌ایم که بارها و بارها در یک روغن عمل سرخ کردن انجام می‌شود که در نتیجه باعث سرطانی شدن آن روغن می‌شود. رادیکال‌های آزاد شده در چنین روغن‌هایی وارد بدن می‌شوند و به صورت مستقیم ایجاد سرطان می‌کنند. لذا باید فرهنگ را تغییر دهیم و مردم را به سمت استفاده از مواد غذایی طبیعی تر و گیاهی سوق دهیم.

ارتباط تغذیه با مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی

این کارشناس تغذیه معتقد است علی رغم فرهنگسازی‌های انجام شده مردم هنوز بسیاری از موارد اشتباه تغذیه را به دلیل خرده اطلاعاتی که در این زمینه دارند، دنبال می‌کنند و در کمتر مواردی حاضر به استفاده از نظرات کارشناسان این حوزه هستند. او می‌گوید: تغذیه مستقیما به مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مربوط است؛ لذا باید روی آن بر اساس همین موارد عمل کرد. ذائقه هر فرد از دوران کودکی شکل می‌پذیرد اما ما در این دوران به کودکانمان موارد سلامت را نمی‌آموزیم بله بالعکس، ذائقه‌‌ای کاملا مضر و اشتباه را ترویج می‌دهیم؛ وقتی کودک در بزرگسالی دچار اضافه وزن و بیماری‌های ناشی از آن شد به دنبال راه حل هستیم. در حالی‌که تمام کشورهای پیشرفته دنیا بالعکس عمل می‌کنند و در دوران کودکی سعی در آموزش نحوه صحیح تغذیه به فرزندانشان دارند.

آموزش یکی از عوامل مهم در تغییر ذائقه یک جامعه به شمار می‌رود. مسئله‌‌ای که همه مسئولان نیز روی آن تاکید دارند. وزیر بهداشت نیز با اشاره به اهمیت بخش خودمراقبتی در سلامت افراد جامعه گفته است: خود مراقبتی رابطه مستقیم با سطح سواد، وضعیت اقتصادی، مدیریت کشور و رسانه‌ها دارد. وی تاکیده کرد: اگر مابتوانیم سفیران سلامت را در خانه‌ها داشته‌باشیم و بتوانیم در این حوزه موفق شویم و مردم به این باور برسند که خودشان باید در زمینه خود مراقبتی فعال باشند به موفقیت بزرگی دست پیدا کرده‌ایم. سفیرانی که شاید مهمترین نقش آنها اصلاح تغذیه خانوارها باشد.

ضروری به نظر می‌رسد که با حل تعارضات موجود به دنبال ایجاد یک فرهنگ سالم و مناسب برای آموزش به کودکان و مقاطع ابتدایی جامعه باشیم تا نسل آینده را به دور از مشکلات جسمی‌و بیماری‌هایی که نتیجه اضافه وزن و تغذیه نادرست است، تربیت کنیم.