چرا معامله بویینگ اتفاق مهمی در روابط ایران و آمریکا محسوب می شود؟

به گزارش «انتخاب»؛ بروس ریدل، مامور امنیت ملی باسابقه آمریکا که در چهار دولت خدمت کرده، به المانیتور گفت بوئینگ و دیگر شرکت های هواپیمایی آمریکایی در زمان به قدرت رسیدن کلینتون در 1993 علاقه زیادی به فروش هواپیما به ایران داشتند. ریدل گفت این شرکت های معتقد بودند چنین معامله ای می تواند امنیت شرکت های هواپیمایی را بالا برده، و قدمی مهم برای آغاز روابط تازه با ایران باشد، که اکنون مورد بحث است.

به گفته ریدل، بیل کلینتون معتقد به محدودسازی دوگانه عراق و ایران بوده و تلاش داشت تسلط خود بر هر دوی آن ها را حفظ کند. ریدل گفت: « در نتیجه با این ایده موافقت کردیم که سعودی ها را راضی به خرید این هواپیماهای بوئینگ کنیم».

وزیر بازرگانی، رون براون، به ریاض سفر کرد تا سعودی ها را راضی با انجام معامله 6 میلیارد دلاری خرید هواپیماهای بوئینگ کند تا مانع از دستیابی ایران به آن ها شود.به گفته ریدل این معامله دو فایده داشت؛ یکی آنکه بهترین هواپیماهای جهان را به دست می آوردند، و درصورت انجام معامله مانع از دستیابی ایران به آن ها می شدند.

تصمیم به عدم فروش به ایران زمانی گرفته شد که دولت کلینتون تصمیم گرفت مانع از معامله نفتی بزرگی میان ایران و گروه کونوکو شود، و تحریم های جامعی علیه تجارت و سرمایه گذاری در ایران اعمال کرد، که با مبارزان فلسطینی در نبرد با اسرائیل کمک می کرد. هرچند بسیاری از تخریم ها علیه ایران همچون موارد مربوط به تروریسم همچنان باقی مانده، توافق هسته ای اخیر حاوی بند ویژه ای است که امکان فروش قطعات هواپیماهای مسافربری و خدمات مربوطه را مجاز می کند.

ریدل گفت: « معامله بوئینگ در صورت به انجام رسیدن تغییر عمده ای در سیاست آمریکا ایجاد می کند».

برای ایرانی ها این می تواند شواهد ملموسی از مزایای برجام باشد، و مشکل امنیتی طولانی مدتی را برطرف کند.بسیاری از خطوط هوایی ایرانی فرسوده هستند، که از جمله آن ها بوئینگ های فروخته شده پیش از 1979 می باشند، و دچار مشکلات فنی مهلکی هستند.

یک مقام مسئول ایرانی در پاسخ به ایمیل المانیتور به شرط ناشناس ماندن گفت، توافق بوئینگ گام مهمی برای نشان دادن آن است که همه طرف ها می توانند از برجام سود ببرند. درهای ایران به روی شرکت های خارجی و معامله با آن ها باز است که شامل شرکت های تامین کننده تجیزات درمانی، جنرال الکتریک و دیگران می شود.

ناصر هادیان، استاد علوم سیاسی در دانشگاه تهران درباره واکنش خود به این خبر گفت: « هرچند از همان اول تحریم فروش هواپیماهای مسافربری کار نادرستی بود، فروش آن ها بدون شک می تواند وجهه نرم آمریکا را در چشمان ایرانی ها ترمیم کند. این برای طرفین معامله در ایران هم مناسب است. آن ها می توانند بگویند مزایای برجام به آرامی در حال افزایش هستند». او همچنین اضافه کرد:« این برای اقتصاد آمریکا هم منافعی در بر دارد و شغل های بیشتری ایجاد می کند، و در عین حال این خوبی را برای ایرانی ها دارد که می توانند در امنیت سفر کنند».

این فروش که به گفته منابع بوئینگ حدود 17 میلیارد دلار ارزش گذاری شده، شامل بیش از 100 فروند هواپیما می شود، و تحویل آن ها حدود یک دهه به طول می انجامد و از این رو تضمینی فراهم می کن که ایران به اجرای برجام پایبند بماند.

بوئینگ در پاسخ به پرسش المانیتور در بیانیه ای تایید کرد این معامله منتظر تایید دولت آمریکا است، که به این شرکت اجازه داد مذاکرات مقدماتی با ایران ایر را پس از اجرای توافق هسته ای صورت دهد.

در این بیانیه آمده: «ما می دانیم اوضاع منطقه به شدت پیچیده و همواره در حال تغییر است. اگر دولت آمریکا بار دیگر تحریم فروش هواپیماهای مسافربری را اعلام کند، ما طبق قانون آمریکا تمام فروش ها و فعالیت های مربوط به تحویل قطعات و هواپیماها را لغو می کنیم».

این بیانیه در ادامه می آورد، ما می دانیم شرکت های هواپیمایی بین المللی با جدیت تمام در حال فروش محصولات خود به ایران ارائه خدمات به شرکت های هوانوردی ایرانی هستند. یکی از این شرکت ها ایرباس است که موافقت اولیه برای فروش 118هواپیما به ایران به ارزش 25 میلیارد دلار را امضا کرده است.

ریدل در پایان گفت: « من فکر می کنم هیلاری کلینتون نسبت به موضع نرم برابر ایران موضع گرفته و با فروش هواپیماهای مسافربری به ایران مخالفت کند. کسی نمی تواند مطمئن باشد او پس از ژانویه چه اقدامی ترتیب می دهد».