پاسخ های فقهی رهبری درباره کفاره روزه

س: زكات فطره را در چه راهى بايد مصرف كرد؟

ج) مصرف زكات فطره، همان مصرف زكات مال است ولى احتياط آن است كه با وجود فقير در محل، به مصارف ديگر نرسد.

س: آيا كفّاره افطار عمدى روزه، با كفّاره مريض تفاوت دارد؟

ج) آرى، در دو مورد با هم تفاوت دارد: 1. در مقدار، 2. در مصرف. در كفّاره افطار عمدى روزه، بايد براى هر روز شصت فقير را سير كند (يا به هر كدام يك مدّ طعام بدهد) و يا دو ماه روزه بگيرد. اما در كفّاره مريض، اگر بيمارى تا رمضان آينده ادامه داشته باشد، بايد براى هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد.

در كفّاره افطار عمدى، اگر به شصت فقير دسترسى دارد، نمى‏تواند به هر كدام از آنها بيشتر از يك مدّ طعام بدهد؛ ولى در كفّاره مريض اين امر لازم نيست.

س1: كسى كه كفّاره روزه به گردن دارد، آيا مى‏تواند آن را به تأخير اندازد؟

ج1) آرى، پرداخت كفّاره فورى نيست؛ ولى نبايد در تأخير آن سهل‏انگارى و كوتاهى كرد.

س2: كسى كه كفّاره روزه را تا چند سال به تأخير اندازد، آيا چيزى بر مقدار آن افزوده مى‏شود؟

ج2) خير، چيزى بر آن افزوده نمى‏شود.

س: آيا كفّاره روزه را مى‏توان به واجب النفقه پرداخت؟

ج) كفّاره روزه را نمى‏توان به واجب النفقه داد؛ ولى پرداخت آن به خويشاوندان اشكال ندارد.

س: آيا غير سيد، مى‏تواند كفّاره روزه را به سيد بدهد؟

ج) آرى، اشكال ندارد؛ ولى بهتر (احتياط مستحب) است، به سيد ندهد.

س: آيا كفّاره روزه را مى‏توان در امور فرهنگى، جشن ازدواج و مانند آن صرف كرد؟

ج) خير، صرف آن در اين امور جايز نيست و بايد با آن فقيران را اطعام كرد.

س: اگر در كودكى در منزل پدرى كفّاره روزه شامل فرد شود دادن كفّاره برعهده كيست؟

ج) بر شخص نابالغ کفّاره واجب نيست و اگر بالغ شده و کفّاره به عهده او آمده، بايد خودش بپردازد ولى اداى آن فورى نيست.

س: آيا زنى كه به بچه شير مى‌دهد و روزه براى او ضرر دارد اگر روزه نگيرد بعداً بايد كفاره نيز بدهد يا نه؟

ج) بايد به مقدار هر روزى که روزه را افطار مى‌کند، يک مدّ طعام (تقريباً 750 گرم گندم يا نان يا برنج و يا مانند آن) به فقير بپردازد و روزه را نيز قضا کند.

س: من حدود سه سال به علت بيمارى و مصرف قرص از روزه گرفتن معاف بوده‌ام و به همين علت نمى‌توانستم قضاى روزه را بجا بياورم. فديه را نيز نپرداختم. اما امسال بحمدالله سلامتى حاصل شد و توانايى پرداخت فديه را نيز دارم مى‌خواستم ببينم در مورد سه سال گذشته وظيفه من چيست؟ (لازم به ذكر است كه قبلاً تحت تكفل پدر بوده‌ام اما از اول سال 84 استخدام شركتى شده‌ام).

ج) براى روزه‌هايى که در ماه رمضان به جهت بيمارى افطار نموده و تا رمضان سال بعد هم اين بيمارى ادامه داشته، هر روز يک مدّ (حدود 750 گرم) طعام به عنوان فديه به فقير بپردازيد و قضاى آن روزه‌ها واجب نيست مگر ماه رمضان آخر در صورتى که پس از آن سلامتى حاصل و قدرت برگرفتن روزه‌هاى قضاى آن را داشته باشيد که در اين صورت اگر تا رمضان سال بعد، قضاى روزه‌ها را نگرفته باشيد علاوه بر دادن مدّ طعام بايد قضاى آن را نيز بگيريد.

س: آيا در كفاره‌اى كه بايد 60 فقير را اطعام کرد، مى‌شود به يك فقير 60 مرتبه غذا داد؟ يا پول آن را به يك فقير داد تا با آن براى خود طعام تهيّه كند؟

ج) نمیتواند يك فقير را بيش از يك بار سير نمايد يا به او بيش از يك مدّ طعام بپردازد.

س: اگر بر فديه چند سال بگذرد، حکم آن چيست؟ آيا چيزى بر آن افزوده مى‌شود؟

ج) چيزى بر آن افزوده نمى‌شود، ضمن آنکه دادن فديه واجب فورى نيست.

س: علماء نسبت به 4 گروه مى‌فرمايند بايد فديه پرداخت كرد: پيرمرد، پيرزن، ذوالاطاش، حامل و مرضعه. حال بعض علماء مى‌فرمايند: «لا يجزى الاشباع عن المد فى الفدية» سيركردن فقير كافى نيست و بايد يك مد طعام به فقير تمليك كرد همچنان كه در آيه 184 بقره ‎فرموده: «فدية طعام مسكين» و نفرموده اطعام مسكين. نظر حضرت عالى چيست؟

ج) كسانى كه در ماه رمضان مجاز به افطار روزه هستند ولکن بايد براى هر روز فديه بدهند، در دادن فديه در اين موارد سير کردن فقير کافى نيست بلکه بايد يک مدّ طعام براى هر روز به فقير بدهند.

س. بر اينجانب 60روز، روزه (كفّاره واجب) واجب بود. در 31 روز اول، روز 29 مصادف با عيد قربان گرديد كه روزه در آن روز حرام است و ديگر ادامه ندادم. آيا مى‌توانم اين چند روز روزه را به عنوان روزه‌هاى غيرمتوالى گرفته و 31 روز روزه متوالىِ ديگر بجا آورم؟

ج) اگر روز سى‌ام و سى و يکم را متولياً روزه نگرفته‌ايد روزه‌هاى قبلى صحيح نيست بلکه بايد ترتيب حفظ شود يعنى اول روزه‌هاى مشروط به توالى را بگيرد و سپس روزه‌هاى غير مشروط به توالى را.

س: اگر کسى به علت ضعف و بيمارى نتواند به ازاى هر روز روزه‌اى که باطل کرده 60 روز روزه قضاى آن را بجا آورد و به طور مستقل هم درآمدى نداشته باشد که کفاره آن را بپردازد، وظيفه او چيست؟

ج) قضاى روزه واجب است ولى نسبت به کفّاره‌ى افطار عمدى روزه ماه رمضان، چنانچه قدرت بر روزه دو ماه و يا اطعام شصت مسکين براى هر روز نداشته باشد، بايد به هر تعداد فقير که قادر است غذا بدهد و احتياط آن است که استغفار نيز بکند و اگر به هيچ وجه قادر به دادن غذا به فقرا نيست فقط کافى است که استغفار کند يعنى با دل و زبان خود بگويد: «استغفرالله (از خداوند بخشايش مى‏طلبم)».

س: از چند سال گذشته كفّاره روزه بدهكار هستم. آيا مى‌توانم در طول سال در چند نوبت آن را پرداخت كنم؟

ج) مانع ندارد.

س: اينجانب متأسفانه به دليل كاهلى و... نتوانسته‌ام برخى از روزه و نمازهاى سالهاى قبل را قضا نمايم اكنون و در حال حاضر چگونه مى‌توانم قضاى روزه‌ها و نمازها را به جاى آورم؟

ج) روزه‌هايى كه از روى عذر خورده‌ايد قضاى آن واجب است و در فرض مذكور كه تا رمضان آينده قضا نكرده‌ايد واجب است علاوه بر قضا براى هر روز يك مدّ طعام (هفتصد و پنجاه گرم گندم، جو، آرد و مانند آن را) به فقير بدهيد و روزه‌هايى كه عمداً نگرفتيد واجب است ضمن قضاى آنها براى هر روز يا شصت روز روزه بگيريد يا شصت مسكين را اطعام كنيد. چنانچه در شهر خود دسترسى به شصت فقير نداريد واجب است كفاره را به شهر ديگرى ببريد و اگر آن هم ميسّر نيست واجب است منتظر بمانيد تا در آينده به شصت فقير در شهر خود دسترسى پيدا كنيد. و اگر كمتر از عددى كه مى‌خواهيد وجود داشت، مى‌توانيد بطور مكرر طعام را به آنان بدهيد تا عدد را تكميل كنيد و احتياط آن است كه تكرار را در ايام متعدد انجام دهيد.و اما نمازهايى كه به هر جهت فوت شده واجب است قضا شود و كفاره ندارد.

س: در ماه مبارك رمضان روزه‌ى يك روز من باطل شد كه بايد به جاى آن 61 روز كفاره آن را مى‌گرفتم من همه‌ى روزه‌هاى كفاره را گرفته‌ام اما مطمئن نيستم كه 30 روز پشت سر هم گرفته‌ام يا 31 روز، اكنون تكليف من چيست؟

ج) اگر روزه‌هاى كفاره را گرفته‌ايد و در وقت روزه گرفتن متوجه بوديد كه 31 روز آن بايد پشت سر هم باشد، شك و ترديد فعلى اعتبار ندارد.