دولت چه کرد که صدای سیب زمین‌کاران درآمد؟

در زمان بحران ، سالی که افزایش تولید سیب زمینی وجود دارد مسئولان به جای راه حل درست چاره ای جز دفن و دپو کردن محصولات نمی‌بینند. آنها برای کنترل توزیع شعار می دهند، غافل از اینکه محصولات کشاورزی بدون برنامه ریزی صحیح، توزیع و تولید متناسب، در استان‌های کشور فاسد می‌شوند و از بین می روند.

از ۳۱ استان کشور، بیش از ۲۰ استان (از لحاظ جوی و اقلیمی) کشورمان قابلیت کشت سیب زمینی را دارند که شامل استان‌های اردبیل،همدان، کردستان، فارس، اصفهان، چهارمحال بختیاری، بخشی از لرستان، کرمانشاه، زنجان، خراسان، کرمان، دزفول، آذربایجان شرقی وغربی و گرگان می شود.

با این حال موضوعی که این روزها بیش از پیش محصولات کشاورزی را دچار مشکل کرده مربوط به نابسامانی های داخلی می‌شود. مسئله‌ای که این روزها کشاورزان از آن گلایه دارند، نبود سیستم توزیع و تولید مناسب در کشور است. در این میان علاوه بر واردات بی رویه و تولید و توزیع نامناسب، دلالی نیز از جمله مسائلی است که به تولیدکنندگان و کشاورزان لطمه زیادی وارد می‌سازد.

عنایت الله بیابانی، قائم مقام خانه کشاورز در این خصوص به «پارسینه» گفت: باید سیستم تولید و توزیع محصولات کشاورزی تغییر پیدا کرده و سامان داده شود. او خاطرنشان کرد: متاسفانه محصولات باغی همیشه تحت تاثیر جریان‌های مختلف و سیاست‌های حاکم است که این بخش را آسیب پذیر کرده است.

در حالی که کشور ما از نعمت های خدادادی بسیاری در زمینه کشاورزی بهره مند است اما متاسفانه حمایتی از کشاورزان و تولیدکنندگان نمی‌گیرد و برخی نهادها به جای حمایت درحال نابود کردن بخش کشاورزی و بی انگیزه کردن تولید کنندگان هستند. از جمله این محصولات سیب زمینی است. در حال حاضر برداشت سیب زمینی در استان‌های اردبیل، همدان، کرمانشاه گرگان و قصرشیرین صورت می‌گیرد اما با توجه به اینکه تولید این محصول شرایط خوبی دارد، وضعیت قیمت و بازار آن برای تولیدکنندگان بسیار نامناسب است.

یکی از دغدغه‌ ها و نگرانی‌های کشاورزان که همیشه با آن مواجه هستند، نوسان قیمت هاست. متاسفانه با وجود این موضوع دلیل تکراری برای از بین رفتن سیب زمینی ها بوده اما مسئولان هنوز راهکاری برای این مسئله نیافته اند.

در ابتدای کار دولت یازدهم قیمت سیب زمینی در بازار افزایش یافته بود؛ بنابراین مسئولان مربوطه تمرکزشان را بر روی این موضوع قرار دادند که شرایط بازار را متعادل کنند. متاسفانه پس از گذشت مدتی قیمت این محصول به قدری افت کرد که تولیدکنندگان متضرر شدند و این نشان دهنده سیاست‌گذاری‌های اشتباه مسئولان در این زمینه است.

از حدود ۴ سال گذشته تاکنون قیمت تمام شده تولید سیب زمینی نزدیک به ۱۰۰۰ تومان است. به گفته رئیس اتحادیه سیب زمینی‌کاران، نرخ خرید این محصول از کشاورزان بین ۳۵۰ تا ۵۵۰ تومان است و تولیدکنندگان در هر کیلوگرم از تولید خود زیان زیادی می‌کنند.

رضا کریمی نماینده مجلس شورای اسلامی معتقد است تا زمانی که برای تولید داخلی نیاز سنجی صورت نگیرد همچنان شاهد فاسد شدن محصولات کشاورزان و دپو شدن آنها خواهیم بود.

با وجود وفور این محصول در کشور، متاسفانه صادرات آن نیز دچار مشکل است. رضا کریمی نماینده مردم اردبیل در مجلس دهم، درباره وضعیت تولید سیب زمینی در اردبیل، گفت: متولیان کشاورزی باید در خصوص بازاریابی در صنعت کشاورزی فعال شوند و این در حالی است که دولت باید صادر کنندگان سیب زمینی را بطور کامل حمایت کند تا محصولات کشاورزان این قشر زحمتکش در ریل صادرات قرار بگیرد. او معتقد است: کشت سیب زمینی باید متناسب با الگوی کشت در صنعت کشاورزی نهادینه شود. اگر این محصول برطبق نیازسنجی برای تولید داخلی و یا صادرات کاشت و برداشت شود دیگر شاهد ماندن محصول بر روی دست کشاورز نخواهیم بود.

سرنوشت تلخ سیب زمینی

بر اساس اعلام گمرک استان اردبیل در سه‌ماهه نخست سال جاری سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، تره‌بار و سبزی جات، هندوانه و میوه‌های تازه در لیست محصولات صادراتی اردبیل قرار دارد. اما متاسفانه سرنوشت برخی محصولات کشاورزی اردبیل اغلب مواقع تلخ است. به ویژه محصولاتی که مازاد تولید قابل توجه دارند. در محصول سیب‌زمینی که برند محصولات کشاورزی اردبیل است و جزو پرتولید ترین محصولات استان محسوب می‌شود، نزدیک به ۵۵۰ هزار تن مازاد تولید همه‌ساله موجب می‌شود که بخشی از محصولات دو ریز شده و یا با قیمت پایین تر از هزینه تولید به فروش می‌رسند.

همانطور که اشاره شد تاکنون سیستم مناسبی برای تولید و توزیع محصولات کشاورزی با الگوی درست ارائه نشده است. شاید خبر چال کردن ۱۷۰۰ تن سیب زمینی که سال گذشته در رسانه ها منتشر شد این موضوع را به خوبی روشن سازد. سال گذشته ۱۷۲۳ تن سیب زمینی که تابستان امسال از کشاورزان فارس خریداری شده بود، توسط سازمان تعاون روستایی برای جلوگیری از کاهش قیمت در بازار زیر زمین دفن شد.

حداقل کاری که باید انجام می‌شد

عباس رجایی رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در واکنش به این اقدام مسئولان وزارت جهاد کشاورزی گفت: حداقل کاری که می‌شد در این ارتباط انجام داد مصرف سیب‌زمینی به عنوان خوراک دام بود!

موضوع دفن سیب زمینی ها تنها محدود به استان فارس نبوده است و در شهر قروه نیز چندین تن سیب زمینی به دلایل نامعلومی دفن شدند. همچنین در شهرهای دیگر کشور تا کنون اتفاقات بیشماری برای این محصول بی دفاع رخ داده است. وضعیت ناگوار و اسفناک کشاورزان بخصوص در بحث محصولات سیب زمینی داد تمام کشاورزان را در آورده است.

دولتمردان و مسئولان جهاد کشاورزی بر خلاف شعارهایی که در ابتدای مسئولیت شان داده اند نتوانسته اند تدبیر مناسبی اتخاذ کنند و قیمت ناچیزی که که برای خرید تضمینی ( پس از چند ماه) به آنها داده می شود هزینه کارگری که در مزارع کار می‌کند را هم تامین نمی‌کند.

خرداد ماه سال ۹۴ همان روزهایی که کشاورزان دلشان را به مصوبات مجلس خوش کرده بودند، انبوه زیادی از سیب‌زمینی‌های انبار شده آنها را غافلگیر کرد. سیب زمینی هایی که بوی گندیده آنها در اطراف شهر جیرفت، عنبرآباد و یا منوجان موجب آزار مردم شده بود.

(دپو سیب زمینی و پیاز در شهرهای جیرفت، بلوک ،عنبرآباد و منوجان)

نمونه دیگر آن که اخیرا اتفاق افتاده باز هم در خصوص سیب زمینی است. با کمی تامل این نابسامانی ها را در سایر محصولات کشاورزی نیز شاهدیم، زیرا زمانی که سیستم تولید و توزیع در کشور متناسب با نیاز کشور نباشد این اتفاقات خواه یا ناخواه رقم میخورد.

سازمان‌های ذی‌ربط اقدام مثبتی انجام ندادند

رئیس اتحادیه سیب ‌زمینی‌کاران می‌گوید: نهادهای خصوصی که باید حامی کشاورزان باشند فقط به دنبال سوءاستفاده‌های اقتصادی و سیاسی از قدرت خود هستند.

سازمان ها و نهادهای بسیاری از جمله سازمان ها وزارت کشاورزی و زیر مجموعه ها، سازمان مرکزی تعاون روستایی، خانه کشاورز، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی در این زمینه تاثیر گذارند که البته هیچ کدام اقدام مثبتی نیز انجام نداده‌اند.

نماینده کشاورزان استان کردستان در شورای مرکزی خانه کشاورز معتقد است: برخی نهادها به اسم حمایت از کشاورزان، به دنبال سوءاستفاده‌های اقتصادی و گاهی سیاسی از قدرت خود هستند!

شکست محصولات داخلی در مقابل مافیای واردات

سیب زمینی هایی که روی دست کشاورزان می ماند و می گندند و یا دفن می شود یک دلیل دارد؛ آن هم عدم دقت و برنامه ریزی برای تولید و توزیع است که لطمه زیان باری را به کشاورزان و بدنه سیستم کشاورزی کشور وارد می سازد که گاهی جبران ناپذیر اند. میلیاردها تومان سرمایه کشور که از دسترنج کشاورزان به دست می‌آید، به گودال های بی بازگشت ریخته می شود.

عنایت الله بیابانی، قائم مقام خانه کشاورز در این خصوص به «پارسینه» گفت: برنامه درستی برای سیستم توزیع و تولید تهیه نشده است تا تولید بنابر نیاز کشور صورت گیرد.

با این وجود، سیستم توزیع کشور با پایین نگه داشتن نرخ قیمت محصولات کشاورزی داخلی، تولیدکنندگان را شکست داده و موجب پیروزی مافیای واردات شده است.

در سال ۹۴ در استان فارس نزدیک به ۱۱۳۰۰ تن سیب زمینی و بیش از ۴۱ میلیارد ریال در امحای این قوت لایموت میلیون ها ایرانی تلف شد.

این اتفاق در اصفهان نیز رقم خورده است که میزان سیب زمینی‌هایی که از بین رفت مشخص نیست. تفاوتی که اصفهان با سایر اتفاقات دیگر دارد این است که در آن زمان بخشی از سیب زمینی ها به جای از بین رفتن به صورت رایگان در میان مردم توزیع شد.

جای بسی تاسف است که برای این حجم از دپوی سیب زمینی در جنوبی ترین منطقه استان کرمان (گرمای آن ۵۰ درجه است) راه حل بهتری از جمله ایجاد بازارچه های عرضه مستقیم محصولات کشاورزی(نمونه بازارچه های ایام نوروز) بیاندیشند تا حداقل مردم جنوب محصول سیب زمینی را با قیمتی پایین تر از هر کیلو ۱۰۰۰۰ ریال خریداری کنند، به این صورت نعمت‌های خدادای نیز حیف و میل نمی‌شد.