دردسرهای انتخاب نام‌های نامناسب!

انتخاب نام نیک از وظایف پدران و مادران است، اما گاهی انتخاب یک نام نادرست و نامناسب، فرد، پدر و مادر و خیلی های دیگر را به زحمت می اندازد و آنان را به طی مراحل اداری برای جایگزینی نام مناسب مجبور می کند.

این روز ها گاهی وقتی نوزادی در خانواده متولد می شود به رسم همیشگی و تبریک قدم نو رسیده در اولین سوال، نام نوزاد را می پرسیم، اما گاهی آنقدر این نام ها عجیب و غریب و نامملوس و با تلفظ سخت و دشوار انتخاب می شود که نه تنها نمی توانی آن را تکرار کنی که نمی دانی که فرزند متولد شده دختر است یا پسر. ناچار می شوی با اندکی درنگ، معنای نام انتخابی را بپرسی و برای رسیدن به این معنا، شاید مجبور شوی دقایقی، داستان باستان و لشکر کشی فلان قوم به فلان جا و پیروز شدن فلان طایفه و تاریخچه بیماری همسر فلان پادشاه و شفا یافتن او و در آخر هم، اینکه نام انتخابی به واسطه یک نام بسیار ناشنیدنی که در گوشه ای از تاریخ گیر افتاده است، نام طفل بینوایی می شود که کوچک ترین دخالتی در نام گزینی خود ندارد.

نامی با آن نامیده شود و تا آخر عمر باید آن را یدک بکشد و شاید هم بعد از اینکه بزرگ تر شد و به مدرسه رفت از سوی دوستان و همسالان خود مورد تمسخر قرار گیرد. این ها فقط به این علت است که پدر و مادرش می خواستند نام کودکشان تک و خاص باشد.سال ها می گذرد همه به نام او عادت می کنند اما خودش به صرافت تغییر نام پر دردسرش می افتد.این بار برای دیگران خیلی سخت است که او را به نام جدیدی صدا کنند.

نام‌ها و نشان‌ها، هویت ما را تشکیل می‌دهند. هر نامی که برای هر کسی انتخاب می‌شود به طور معمول از زمان به دنیا آمدن تا زمان از دنیا رفتن، همراه اوست و با همان نام و نشان، شناخته می‌شود، شاید به همین دلیل است که اولین وظیفه پدر و مادر در برابر فرزندان، انتخاب نام مناسب برای آنها باشد و این امر هم ازسوی بزرگان دین مورد تاکید قرار گرفته است.

تنوع نام‌های دخترانه و پسرانه می تواند برگرفته از الگوی های توصیفی، دینی مذهبی، ملی باستانی، قومی، منطقه‌ای، ترکیبی، نام گل‌ها، طبیعت، حیوانات زیبا، پرندگان، کوه‌ها و رودها و نام موجودات خیالی و تاریخی باشد.نام ها می تواند برگرفته از اسطورها، باورها، اعتقادات یک ملت، نام پدر بزرگ یا مادر بزرگ در گذشته، یک داستان قدیمی یا حتی یک سریال در حال پخش هم باشد.برخی هم دو اسمی هستند در شناسنامه یک اسم دارند و در خانواده یه اسم دیگر.

اما، مهم این است که اسم انتخابی، یک اسم کامل، خوب ، مناسب با جنسیت فرد مطابق با دین، آداب و سنن و اعتقادات جامعه باشد؛ نامی باشد که تا آخر عمر در تمام مراحل زندگی برازنده فرد باشد نه آنکه نامی رویایی و خیالی و با تلفظی زیبا که فقط با سن نوزادی و کودکی متناسب باشد و فردا که کودک، مردی و بانویی در جامعه شد از تکرار نام به قول معروف فقط «فانتیزی» خود خجالت بکشد که در خور سن و جایگاه اجتماعی او نیست.

بهتر است پدر و مادرها با انتخاب نام نیک برای فرزندان خود علاوه بر انجام وظیفه خود، یک نوع بزرگی، عظمت و شان و منزلت که در معنای نام، نهفته است و برای تمام دوران زندگی فرزندشان کفایت می کند، انتخاب کنند که بر خواسته از فرهنگ ایرانی و اسلامی باشد و نسل های آینده را هم به ماندگاری فرهنگ خودمان ترغیب کنند.

انتخاب نام نامناسب نه تنها موجب نارضایتی صاحب نام می شود که برای تغییر آن و انتخاب یک نام مناسب و مورد پسند و رضایت صاحب نام، مشکلاتی را برای خود فرد و همچنین دستگاه هاو سازمان ذیربط فراهم می کند و مستلزم صرف وقت و هزینه و طی مراحل قانونی است و نیازمند است علاوه بر این امور، تمامی اسناد هویتی فردی که نام خود را تغییر می دهد و اسناد هویتی فرزندان و همسر او نیز عوض شود ؛ پس چه بهتر که از همان ابتدا پدران ومادران در انتخاب نام نیک برای فرزندان خود دقت کنند و خود و دیگران را زحمت نیاندازند .

تغییر نام بیش از ۷۳هزار ایرانی در ۹ ماهه امسال

سیف الله ابوترابی، سخنگوی سازمان ثبت احوال پیش تر گفته بود که از ابتدای فروردین تا پایان آذر ماه امسال، ۷۳ هزار و ۷۴۶ ایرانی در داخل و خارج از کشور نام خود را تغییر داده اند و اتفاقا این تغییر نام، ۱۵ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش، نشان می دهد؛ به عبارت دیگر در سال گذشته ۶۴ هزارو ۹۴ ایرانی نام خود را تغییر دادند.
و شاید علت بیشتر تغییرات هم، همان گزینش نامی نه چندان در خور و شان این ۷۳ هزار واندی باشد که عمری را در حسرت نامی نیک گذرانده اند و حالا تصمیم گرفته اند نامشان را تغییر دهند.

این تغییرات به نام، پایان نمی گیرد و تغییر نام های خانوادگی هم در زمره تغییرات است به گونه ای که ابوترابی در این خصوص می گوید: در ۹ماهه امسال ۱۶۰هزار و ۷۱۲ ایرانی شامل ایرانیان داخل و خارج از کشور نام خانودگی خود را تغییر داده اند که این هم ۱۷ درصد افزایش را نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان می دهد. در سال گذشته، ۱۳۷ هزار و ۴۹۹ ایرانی این کار را انجام دادند.

انتخاب چه نام هایی ممنوع است

ابوترابی در پاسخ به این سوال می گوید: برابر ماده ۲۰ قانون ثبت احوال کشور، انتخاب نام با اعلام کننده است، برای نام گذاری یک نام ساده یا مرکب (مثل حسین ، محمد مهدی و مانند آن ) که یک نام محسوب می شود، انتخاب خواهد شد.

وی ادامه می دهد: انتخاب نام هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می‌شود و همچنین عناوین و القاب و نام های زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنس، ممنوع است. تشخیص نام های ممنوع با شورایعالی ثبت احوال است و این شورا نمونه های آن را تعیین و به این سازمان اعلام می کند.

وی تاکید می کند:انتخاب نام در مورد اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است و همچنین ،ذکر سیادت در اسناد سجلی ساداتی که سیادت آنان در اسناد سجلی پدر و یا جد پدری مندرج باشد و یا سیادت آنان با دلائل شرعی ثابت شود، الزامی است ، مگر کسانی که خود را سید ندانند و یا عدم سیادت آنان شرعا احراز شود.

چه نام های قابل تغییرند؟

ابوترابی در پاسخ به این سوال چنین توضیح می دهد: به موجب ماده ۲۰ قانون ثبت احوال و تبصره های آن، انتخاب نام های در فهرست نام های ممنوعه ، قدغن است است و دارندگان آنها می توانند با رعایت مقررات مربوطه نسبت به تغییر آن اقدام کنند.

وی در ذکر نمونه هایی از نام های ممنوع تصریح می کند: نام هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می شود مانند « عبدالات» ، «عبدالعزی »( لات و عزی نام ۲ بت در مکه معظمه دوران قبل از اسلام است ) یا اینکه اسامی مرکبی که به اصطلاح یک نام محسوب نمی شوند و به آنها مرکب ناموزون می گویند هم قابل تغییرند.

به گفته این مقام مسئول ثبت احوال ، نام هایی مثل «سعید بهزاد»، «شهره فاطمه» از جمله این نام ها هستند .عناوین لشکری و یا کشوری و یا ترکیبی از اسم و عنوان ،مانند « سروان« ، «سرتیپ» ، «دکتر» ، «شهردار» و یا «سروان محمد» و «شهردار علی» هم از نام هایی با ترکیبات ناموزون به شمار می آیند.

ابوترابی خاطر نشان می کند: القاب، اعم از ساده و مرکب، مانند « ملک الدوله» ،«خان» ، «شوکت الملک »، «حاجیه سلطان» و «سلطانعلی » و نام های زننده و مستهجن که معرف صفات مذموم و مغایر با ارزش های والای انسانی است،مانند گرگ ، قوچی و همچنین نام هایی که با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی مردم مغایر باشد ،مانند لات ، خونریز ، چنگیز، قابل تغییرهستند.

وی می گوید: نام هایی که موجبات اشاعه و ترویج فرهنگ بیگانه شود، مانند « وانوشکا» ، «ژاکاردو» ، «شاهدوست »و نام هایی که موجب تحقیر اشخاص است و یا معنای لغوی آن در جامعه قابل پذیرش نیست مانند «صد تومانی» ، «گت آقا» ، «کنیز» و«گدا» در ردیف نام های قابل تغییرند . به گفته ابوترابی اسامی نامتناسب با جنس، مانند «ماشاءاله» برای اناث و یا انتخاب نام اشرف و یا اکرم برای افراد ذکور هم در زمره تغییرات قراردارند؛ ضمن اینکه حذف کلمات زائد و غیر ضروری در نام اشخاص ،مانند قلی ، غلام ، گرگ ، ذولف و قوچ هم در گروه تغییرنام هاست.

وی همچنین به تصحیح اشتباهات املائی اشاره و اضافه می کند : گاهی اوقات مامور با لهجه ها و الفاظ و معانی محلی و یا ناشی از تلفظ اظهار کننده آشنایی ندارد و نام را اشتباهی در شناسنامه نوشته است که این موضوع ، بیشتر در گذشته اتفاق افتاده است .
ابوترابی با تاکید براینکه این نام ها نیز قابل تغییرند به مثال هایی اشاره می کند و ادامه می دهد: نام هایی مثل زهراب به سهراب و یا منیجه به منیژه از این قبیل نام هایی اشتباهی هستند که می توان آنها را تغییر داد؛ ضمن اینکه هم نام بودن فرزند با پدر و یا مادر در یک خانواده و یا هم نام بودن برادران و یا خواهران در یک خانواده هم از جمله تغییر به شمار می آیند.

سخنگوی سازمان ثبت احوال اضافه می کند: تغییر نام ها از صورت عربی به شکل فارسی از قبیل رحمن به رحمان، اسمعیل به اسماعیل، اسحق به اسحاق ، نام کسانی که با تایید مراجع ذیصلاح به دین مبین اسلام مشرف می شون، نام کسانی که نام آنها اسامی ایام هفته باشد و نیز نام افرادی که تغییر جنسیت می دهند و دادگاه صالحه حکم به تغییر نوع جنس در اسناد سجلی و شناسنامه آنان صادر کرده است نیز در فهرست نام های قابل تغییر قرار دارد.

چه کسانی می توانند برای تغییر نام اقدام کنند

وی در این ارتباط اظهار می دارد: هر یک از اشخاص ۱۸ سال به بالا، افراد کمتر از ۱۸ سال که دارای حکم رشد باشند، پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود برای فرزندان کمتر از ۱۸ سال، سرپرست قانونی( قیم ، امین ، وصی ) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد با رعایت موارد نام های قابل تغییر می توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به درخواست تغییر نام اقدام کنند .

مدارک مورد نیاز:

سخنگوی سازمان ثبت احوال، مدارک مورد نیاز را شامل ارائه اصل شناسنامه و ۲ برگ تصویر آن، تکمیل فرم درخواست تغییر نام، پرداخت هزینه متعلقه طبق تعرفه جاری عنوان می کند.
وی ادامه می دهد: برای تغییر نام، تمامی ادارات ثبت احوال سراسر کشور آمادگی دریافت مدارک یاد شده را در ساعات و ایام اداری دارند و تنظیم و تسلیم درخواست تغییر نام در غیر از محل صدور شناسنامه بلامانع است که در این گونه موارد پس از پذیرش درخواست و ارسال آن به اداره ذیربط (محل صدور شناسنامه ) و طرح در هیات حل اختلاف اقدام لازم معمول و نتیجه برای اطلاع متقاضی به اداره ارسال کننده اعلام خواهد شد.

ابوترابی می گوید: نظر به اینکه درخواست تغییر نام می بایست در هیات حل اختلاف اداره ذیربط (محل صدور شناسنامه ) مطرح و نسبت به آن با رعایت قوانین و مقررات مربوطه اتخاذ تصمیم شود، بنابراین موافقت با تغییر نام مورد درخواست موکول به رای صادره از سوی هیات حل اختلاف خواهد بود . پس از وصول رای هیات حل اختلاف در صورتی که رای صادره ، موافق خواسته درخواست کننده صادر شده باشد پس از رویت متقاضی و تقاضای اجرا، نسبت به تعویض شناسنامه با نام جدید اقدام خواهد شد.

سخنگوی سازمان ثبت احوال اضافه می کند:چنانچه رای صادره ، مخالف خواسته درخواست کننده صادر شده باشد،متقاضی، پس از رویت آن در صورت تمایل می تواند باستناد ماده ۴ قانون ثبت احوال ظرف مهلت مقرر ( ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ ) نسبت به تصمیم متخذه به دادگاه محل اقامت خود مراجعه و اعتراض کند. وی به خانواده ها و کسانی که صاحب نوزادی می شوند توصیه می کند که براساس حدیث نبوی بر پدر و مادر است که نام نیکو بر فرزند خود بگذارد تا درآینده مجبور به تغییر نام وی نشوند.