.svg)
هیأت ویژه روحانی برای پلاسکو چه وظیفه‌ای دارد؟
پارسینه: فعالیت هیأت ویژه گزارش بررسی حادثه پلاسکو و عملکرد آن در ارائه گزارشی مستند، مبتنی بر شواهد، روش‌مند و علمی به جامعه می‌تواند گام مهمی در نهادینه کردن فرهنگ بررسی وقایع و حوادث در کشور باشد.
سلیمان پاک‌سرشت - معاون مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری - در روزنامه «ایران» نوشته است: دیروز آواربرداری ساختمان پلاسکو به پایان رسید. اکنون ساختمانی که چهارشنبه ۲۹ دی ماه یک روز عادی را سپری کرده بود، امروز دهم بهمن‌ماه با یک فضای خالی جایگزین شده است. این فضا یا به بیان بهتر جای خالی به زودی پر خواهد شد. طولی نخواهد کشید که به جای ساختمان پلاسکو، بنایی به احتمال زیاد با کاربری مشابه ولی قطعاً در ابعادی به مراتب مرتفع‌تر سربرخواهد آورد. یادمان‌ها و نمادهایی برای یادآوری این حادثه ناگوار و از جان‌گذشتگی آتش‌نشانان در بنای جدید به پا خواهد شد که به مرور به بخشی از بنا تبدیل شده و در آن ترکیب خواهند شد و بدین ترتیب روزی عادی در حیات پلاسکوی جدید شروع خواهد شد.
ممکن است در ناخودآگاه بحران‌گریز و شاید عافیت‌‌طلب خود آرزو کنیم چنین سرنوشتی برای پلاسکو هر چه زودتر محقق شود. اما خودآگاهی اجتماعی و شهروندی ما ایجاب می‌کند نپذیریم که بتوان با احداث بنایی جدید، جای خالی و به بیان دقیق‌تر سؤال پلاسکو را پاسخ داد. پلاسکو یک علامت سؤال بزرگ در قلب شهر تهران و ای‌بسا ایران است. سؤالی که باید به آن جواب داد: چگونه می‌توان از بروز چنین فجایعی جلوگیری کرد؟
فاجعه خواندن فروپاشی پلاسکو به هیچ وجه آن را امری نادر و کم‌شمار نخواهد کرد وقتی بدانیم در همین کلانشهر تهران و بسیاری کلانشهرهای دیگر کشور ساختمان‌های زیادی با مختصاتی شبیه به پلاسکو و ای بسا نگران‌کننده‌تر از آن قرار دارند. واقعاً چه تضمینی وجود دارد که امروز عادی یکی از این ساختمان‌ها به یک فردای بحرانی تبدیل نشود؟ پاسخ این سؤالات را باید در پلاسکو جست‌و‌جو کرد نه جای دیگر؟ پلاسکو جایی است که پاسخ و راه‌حل بسیاری از بحران‌های محتمل آینده، در آن نهفته است. پلاسکو درس‌های زیادی برای گفتن دارد.
در چنین شرایطی تشکیل هیأت ویژه گزارش بررسی حادثه پلاسکو به دستور رئیس جمهوری محترم اقدام ارزشمند و جدیدی در الگوی مدیریت چنین وقایعی محسوب می‌شود. همان‌گونه که در حکم رئیس محترم جمهوری خطاب به رئیس هیأت مذکور آمده است، مسئولیت این کارگروه مستقل، بررسی علل و عوامل وقوع آتش‌سوزی و فروریختن ساختمان، نحوه مدیریت محیطی حادثه، کیفیت هماهنگی میدانی دستگاه‌های مسئول در مدیریت بحران، راه‌های پیشگیری از تکرار آن و شناسایی اصلاحات ساختاری و مدیریتی لازم است.
فعالیت این هیأت و از آن مهم‌تر عملکرد آن در ارائه گزارشی مستند، مبتنی بر شواهد، روش‌مند و علمی به جامعه می‌تواند گام مهمی در نهادینه کردن فرهنگ بررسی وقایع و حوادث در کشور باشد. چنین گزارشی باید بتواند با تحلیل ریشه‌ای علّی، نقش عوامل و شرایط محیطی زمینه‌ساز آسیب‌پذیری ساختمان پلاسکو را در برابر حادثه آتش‌سوزی شناسایی کند. این آسیب‌پذیری محصول کدام فرآیندها و روال‌های معمول در تأسیس، فعالیت و مدیریت چنین فضاهایی بوده است؟ شناسایی این عوامل و شرایط بلند مدت از آن رو اهمیت دارد که سایر ساختمان‌ها و بناهای بزرگ تجاری و... در تهران نیز محصول همین شرایط و قواعد هستند و احتمالاً به میزان پلاسکو آسیب‌پذیرند. سؤال دیگری که این گزارش باید به آن جواب دهد این است که چه عامل، رویداد و یا حادثه‌ای آسیب‌پذیری ساختمان پلاسکو را به فروپاشی آن متصل کرد؟ به بیان دیگر رویدادی که در متن شرایطی که پلاسکو را آسیب‌پذیر کرده بود، مانند یک علت نهایی عمل کرد چه بود و چرا روی داد؟ الگو، مختصات و پروتکل مورد استفاده برای اطفای حریق و مواجهه با آتش‌سوزی و علت ناموفق بودن آن چه بود؟ مدیریت بحران در روز وقوع حادثه و روزهای بعد چه ویژگی‌هایی داشت و نقایص و نقاط قوت آن چه بود؟ برای ممانعت از بروز چنین وقایعی چه اقدامات بلندمدت، میان مدت و کوتاه‌مدتی باید صورت پذیرد؟
برای این‌که گزارش هیأت مذکور به یک گزارش مبتنی بر داده‌های رسانه‌ای و دست دوم تقلیل پیدا نکند و از آن مهم‌تر تجربه‌ای برای فعالیت گروه‌های حقیقت‌یاب در موارد مشابه فراهم شود، لازم است به ملاحظاتی توجه شود. نخستین و جدی‌ترین ملاحظه تکیه بر تجارب موفق تأسیس، فعالیت و تهیه گزارش توسط هیأت‌های موفق و مجرب بررسی وقایع در دنیاست.
استفاده درست و دقیق از شواهد و مستندات گردآوری شده به روش‌های علمی از دیگر ملاحظاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد. بدین منظور لازم است این هیأت در اسرع وقت، تیمی خبره و آشنا به روش‌های گردآوری شواهد میدانی واقعه در حوزه‌های مختلف را تعیین کند تا زیر نظر آنها نسبت به گردآوری، دسته‌بندی و گزارش شواهد و داده‌های میدانی اقدام کنند. در عین حال باید دبیرخانه‌ای نیز به منظور مستندسازی فرآیندها و روال‌های طی‌شده و یادگیری سازمانی ایجاد شود که در عین حال مسئولیت ارزیابی صحت مستندات و روش‌های دسترسی به آن را برعهده گیرد. هیأت مذکور باید به صورت منظم جلساتی برای بررسی پیشرفت بررسی، هدایت عملیات میدانی، تحلیل و تلفیق نتایج داشته باشد و در مورد چارچوبی برای تهیه گزارش توافق کند. از طرف دیگر با توجه به این‌که سازوکاری از پیش‌تعیین شده برای تهیه چنین گزارش‌هایی برای بررسی و تحقیق وقایع و حوادث مهم در کشور وجود ندارد، انتظار می‌رود یکی از نتایج این گزارش تعیین روال نهادی مشخصی برای تهیه و ارائه چنین گزارش‌هایی باشد. شکل‌گیری این هیأت، فعالیت موفق و در نهایت گزارش مستند، علمی و جامع آن به جامعه و شهروندان، اراده دولت را در پایبندی به امر شفافیت اطلاعات و تأمین حقوق شهروندان به کاهش مخاطرات، آگاهی و شهر نشان خواهد داد. گزارش این کمیته حقیقت‌یاب، بازسازی پلاسکو را نه فقط به بازسازی فیزیکی بنا بلکه به بازسازی تفکر مدیریت امنیت و ایمنی شهروندان و فضاهای شهری تبدیل خواهد کرد.
ممکن است در ناخودآگاه بحران‌گریز و شاید عافیت‌‌طلب خود آرزو کنیم چنین سرنوشتی برای پلاسکو هر چه زودتر محقق شود. اما خودآگاهی اجتماعی و شهروندی ما ایجاب می‌کند نپذیریم که بتوان با احداث بنایی جدید، جای خالی و به بیان دقیق‌تر سؤال پلاسکو را پاسخ داد. پلاسکو یک علامت سؤال بزرگ در قلب شهر تهران و ای‌بسا ایران است. سؤالی که باید به آن جواب داد: چگونه می‌توان از بروز چنین فجایعی جلوگیری کرد؟
فاجعه خواندن فروپاشی پلاسکو به هیچ وجه آن را امری نادر و کم‌شمار نخواهد کرد وقتی بدانیم در همین کلانشهر تهران و بسیاری کلانشهرهای دیگر کشور ساختمان‌های زیادی با مختصاتی شبیه به پلاسکو و ای بسا نگران‌کننده‌تر از آن قرار دارند. واقعاً چه تضمینی وجود دارد که امروز عادی یکی از این ساختمان‌ها به یک فردای بحرانی تبدیل نشود؟ پاسخ این سؤالات را باید در پلاسکو جست‌و‌جو کرد نه جای دیگر؟ پلاسکو جایی است که پاسخ و راه‌حل بسیاری از بحران‌های محتمل آینده، در آن نهفته است. پلاسکو درس‌های زیادی برای گفتن دارد.
در چنین شرایطی تشکیل هیأت ویژه گزارش بررسی حادثه پلاسکو به دستور رئیس جمهوری محترم اقدام ارزشمند و جدیدی در الگوی مدیریت چنین وقایعی محسوب می‌شود. همان‌گونه که در حکم رئیس محترم جمهوری خطاب به رئیس هیأت مذکور آمده است، مسئولیت این کارگروه مستقل، بررسی علل و عوامل وقوع آتش‌سوزی و فروریختن ساختمان، نحوه مدیریت محیطی حادثه، کیفیت هماهنگی میدانی دستگاه‌های مسئول در مدیریت بحران، راه‌های پیشگیری از تکرار آن و شناسایی اصلاحات ساختاری و مدیریتی لازم است.
فعالیت این هیأت و از آن مهم‌تر عملکرد آن در ارائه گزارشی مستند، مبتنی بر شواهد، روش‌مند و علمی به جامعه می‌تواند گام مهمی در نهادینه کردن فرهنگ بررسی وقایع و حوادث در کشور باشد. چنین گزارشی باید بتواند با تحلیل ریشه‌ای علّی، نقش عوامل و شرایط محیطی زمینه‌ساز آسیب‌پذیری ساختمان پلاسکو را در برابر حادثه آتش‌سوزی شناسایی کند. این آسیب‌پذیری محصول کدام فرآیندها و روال‌های معمول در تأسیس، فعالیت و مدیریت چنین فضاهایی بوده است؟ شناسایی این عوامل و شرایط بلند مدت از آن رو اهمیت دارد که سایر ساختمان‌ها و بناهای بزرگ تجاری و... در تهران نیز محصول همین شرایط و قواعد هستند و احتمالاً به میزان پلاسکو آسیب‌پذیرند. سؤال دیگری که این گزارش باید به آن جواب دهد این است که چه عامل، رویداد و یا حادثه‌ای آسیب‌پذیری ساختمان پلاسکو را به فروپاشی آن متصل کرد؟ به بیان دیگر رویدادی که در متن شرایطی که پلاسکو را آسیب‌پذیر کرده بود، مانند یک علت نهایی عمل کرد چه بود و چرا روی داد؟ الگو، مختصات و پروتکل مورد استفاده برای اطفای حریق و مواجهه با آتش‌سوزی و علت ناموفق بودن آن چه بود؟ مدیریت بحران در روز وقوع حادثه و روزهای بعد چه ویژگی‌هایی داشت و نقایص و نقاط قوت آن چه بود؟ برای ممانعت از بروز چنین وقایعی چه اقدامات بلندمدت، میان مدت و کوتاه‌مدتی باید صورت پذیرد؟
برای این‌که گزارش هیأت مذکور به یک گزارش مبتنی بر داده‌های رسانه‌ای و دست دوم تقلیل پیدا نکند و از آن مهم‌تر تجربه‌ای برای فعالیت گروه‌های حقیقت‌یاب در موارد مشابه فراهم شود، لازم است به ملاحظاتی توجه شود. نخستین و جدی‌ترین ملاحظه تکیه بر تجارب موفق تأسیس، فعالیت و تهیه گزارش توسط هیأت‌های موفق و مجرب بررسی وقایع در دنیاست.
استفاده درست و دقیق از شواهد و مستندات گردآوری شده به روش‌های علمی از دیگر ملاحظاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد. بدین منظور لازم است این هیأت در اسرع وقت، تیمی خبره و آشنا به روش‌های گردآوری شواهد میدانی واقعه در حوزه‌های مختلف را تعیین کند تا زیر نظر آنها نسبت به گردآوری، دسته‌بندی و گزارش شواهد و داده‌های میدانی اقدام کنند. در عین حال باید دبیرخانه‌ای نیز به منظور مستندسازی فرآیندها و روال‌های طی‌شده و یادگیری سازمانی ایجاد شود که در عین حال مسئولیت ارزیابی صحت مستندات و روش‌های دسترسی به آن را برعهده گیرد. هیأت مذکور باید به صورت منظم جلساتی برای بررسی پیشرفت بررسی، هدایت عملیات میدانی، تحلیل و تلفیق نتایج داشته باشد و در مورد چارچوبی برای تهیه گزارش توافق کند. از طرف دیگر با توجه به این‌که سازوکاری از پیش‌تعیین شده برای تهیه چنین گزارش‌هایی برای بررسی و تحقیق وقایع و حوادث مهم در کشور وجود ندارد، انتظار می‌رود یکی از نتایج این گزارش تعیین روال نهادی مشخصی برای تهیه و ارائه چنین گزارش‌هایی باشد. شکل‌گیری این هیأت، فعالیت موفق و در نهایت گزارش مستند، علمی و جامع آن به جامعه و شهروندان، اراده دولت را در پایبندی به امر شفافیت اطلاعات و تأمین حقوق شهروندان به کاهش مخاطرات، آگاهی و شهر نشان خواهد داد. گزارش این کمیته حقیقت‌یاب، بازسازی پلاسکو را نه فقط به بازسازی فیزیکی بنا بلکه به بازسازی تفکر مدیریت امنیت و ایمنی شهروندان و فضاهای شهری تبدیل خواهد کرد.
منبع:
خبرگزاری ایسنا
كار خوبي است اما اي كاش براي ساير حوادث از جمله راه آهن هم اين تيم تشكيل ميشد.