تلاش سخت موگرینی و کری برای حفظ برجام ازتعرض ترامپ

به گزارش دنیای اقتصاد، به دنبال دیدار جان کری، وزیر خارجه سابق ایالات‌‌متحده با محمد‌جواد ظریف، وزیر خارجه ایران در شهر اسلو نروژ و دفاع او از برجام، دونالد جونیور ترامپ، پسر رئیس‌جمهوری آمریکا، واکنش تندی به مواضع کری نشان داد. او در پیامی توییتری نوشت:«تصور می‌کنم او هنوز دارد برای ایران می‌جنگد. جعبه‌های پول دفعه پیش کافی نبود؟» کری در اجلاس اسلو، با اشاره به فشار‌های رهبران کشورهای منطقه برای حمله به ایران تاکید کرده بود که توافق هسته‌ای ایران حفظ خواهد شد؛ حتی اگر دونالد ترامپ بخواهد از آن خارج شود.

مساله «ایران» دولت جدید و دولت سابق واشنگتن را رودرروی هم قرار داده است. پس از آنکه روز سه‌شنبه جان کری، وزیر امور خارجه دولت باراک اوباما در نشست اسلو و طی دیدار با محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران و فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به دفاع از توافق هسته‌ای ایران با گروه‌ 1+5 پرداخت و گفت توافق هسته‌ای ایران حفظ خواهد شد حتی اگر دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا از آن خارج شود، روز گذشته دونالد جونیور ترامپ، پسر رئیس‌جمهوری آمریکا نسبت به اظهارات وزیر خارجه سابق این کشور در نشست اسلو درباره ایران واکنش نشان داد و در پیامی توئیتری نوشت: «تصور می‌کنم او هنوز دارد برای ایران می‌جنگد. جعبه‌های پول دفعه پیش کافی نبود؟» دونالد ترامپ از زمانی که نامش به‌عنوان یکی از نامزدهای ریاست‌جمهوری در ایالات‌متحده آمریکا مطرح شد، همواره از منتقدان برجام بود و آن را بدترین توافق تاریخ توصیف کرد. ترامپ همچنین معتقد است که این توافق برای ایران بسیار سودآور بوده و باعث شده پول‌های بسیاری به ایران سرازیر شود. این در حالی است که ترامپ با پیشینه اقتصادی‌اش و سال‌ها فعالیت به‌عنوان یک تاجر، تلاش‌هایش درخصوص برجام معطوف به پایین آوردن هزینه‌های آمریکا و بالا بردن امتیازاتی است که این کشور می‌تواند از ایران بگیرد.

همچنین می‌تواند خطرناک باشد. همزمان با این هشدارها، رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا از وضع تحریم‌های جدید علیه ایران در سنای آمریکا استقبال کرد. سنای آمریکا قرار است این هفته طرح جدید تحریم ایران را بررسی کند. این طرح که در کمیته روابط خارجی قبلا رای آورده، باید در صحن سنا نیز رای بیاورد تا بعد با امضای رئیس‌جمهوری به قانون تبدیل شود. قرار بود این طرح هفته پیش بررسی شود که برخی سناتورها خواستار تعویق آن شدند. با اینکه این نظر سناتورها رای نیاورد اما بررسی تحریم‌های جدید ایران قرار است طی این هفته صورت بگیرد.

استقبال تیلرسون از تحریم

در حالی که تا به امروز بارها مقامات آمریکایی، اروپایی و حتی ایرانی نسبت به تصویب تحریم‌های جدید علیه تهران هشدار داده‌اند اما ظاهرا تیم جدید کاخ سفید تصمیم ندارند از این اقدامات علیه ایران عقب‌نشینی کنند. همچنان‌که در حاشیه نشست کمیته روابط خارجی سنا برای بررسی بودجه وزارت خارجه ایالات‌متحده، رکس تیلرسون در سخنانی از تلاش‌ها در کنگره آمریکا برای تحریم گسترده جمهوری اسلامی ایران استقبال کرد. به گزارش «ایسنا» و به نقل از هیل، وزیر خارجه آمریکا روز سه‌شنبه در کمیته روابط خارجی سنا حاضر شد و در سخنانی از بودجه درخواستی برای سال آینده مالی وزارت خارجه آمریکا دفاع کرد. در بخشی از این نشست، تیلرسون از سوی اعضای کمیته روابط خارجی درباره طرح سنا برای تحریم گسترده ایران مورد پرسش قرار گرفت که او گفت از نظر او این تحریم‌ها «کار خوبی» است. تیلرسون درباره ایران گفت ما و متحدانمان باید در برابر ایران بایستیم تا این کشور دست برتر در منطقه را نداشته باشد. وزیر خارجه آمریکا درباره توافق هسته‌ای ایران گفت: «وزارت خارجه براساس دستور رئیس‌جمهوری در حال بازبینی سیاست خود در قبال ایران است.» تیلرسون درباره تحریم‌های جدید که در سنا در حال بررسی است، تاکید کرد: «از نظر شخصی معتقدم این کار خوبی است. من هنوز گفت‌وگویی در این‌ باره با رئیس‌جمهوری نداشته‌ام.»

نگرانی کری از اقدامات ترامپ

جان کری که نقش بسیار برجسته‌ای در به ثمر رسیدن گفت‌وگوهای برجام داشت، همواره از حامیان این توافق بوده و تاکید دارد که حتما باید این توافق حفظ شود. او هفته گذشته نیز با هشدار نسبت به وضع تحریم‌های جدید علیه ایران گفت که این کار خطرناک است.

به گزارش «ایسنا» وزیر امورخارجه پیشین آمریکا در یک سخنرانی در سانفرانسیسکو با اشاره به تلاش برخی سناتورهای کشورش برای تصویب تحریم‌های مضاعف علیه ایران، تاکید کرد: «وضع تحریم‌های اقتصادی جدید علیه ایران خطرناک است و این کشور را می‌تواند به انزوا بازگرداند.» به باور کری، تحریم‌های جدید علیه افرادی که با برنامه موشکی بالستیک ایران همکاری دارند می‌تواند به مردم ایران این پیام را ارسال کند که توافق هسته‌ای 2015 هیچ دستاوردی برای آنها نداشته است. همچنین کری همزمان با ارائه طرح جدید درباره ایران و اعمال تحریم‌های احتمالی به کمیته روابط خارجی سنای آمریکا، درباره هرگونه حرکت نسنجیده و عواقب آن به آنها هشدار داده بود.

او از همکارانش در این کمیته خواست که در مورد ایران و اعمال تحریم‌های جدید، «با احتیاط» عمل کنند. به ادعای این دیپلمات آمریکایی، تحریم‌های جدید باعث سوء برداشت طرف ایرانی خواهد شد و بنابراین ممکن است خطرهایی برای برجام به‌دنبال داشته باشد.

این در شرایطی است که اواخر هفته گذشته برخی مقامات ایرانی نسبت به تصمیم آمریکا برای اعمال تحریم‌های جدید واکنش نشان دادند. سیدعباس عراقچی، رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام، ضمن انتقاد از این اقدام آمریکا آن را مخالف اصل حسن‌نیت و اجرای موفقیت‌آمیز برجام دانست و گفت: «ما همه موارد را به هیات نظارت بر اجرای برجام گزارش می‌دهیم.» عراقچی تاکید کرد که نفس تصویب چنین قانونی می‌تواند بر خلاف «اصل حسن‌نیت» و «اصل اجرای موفقیت‌آمیز» برجام باشد. علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در واکنش به این اقدام سنا با بیان اینکه «پاسخ روشنی به اقدامات سنا خواهیم داد»، تاکید کرد مجلس شورای اسلامی واکنش جدی به تحرکات آنها نشان می‌دهد. رئیس مجلس شورای اسلامی از کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس خواست در اسرع وقت طرح مقابله را تهیه و به مجلس ارائه کند.

با توجه به شرایط فعلی به نظر می‌رسد دولت ترامپ در نظر دارد تهران را در حوزه‌های دیگر غیر از مساله هسته‌ای و برجام تحت فشار قرار دهد. از جمله این حوزه‌ها نیز مسائل ادعایی از سوی واشنگتن درخصوص حقوق بشر، تروریسم و مسائل موشکی است. همچنین با توجه به شرایط برجام و حمایت‌های بین‌المللی از این توافق بعید به نظر می‌رسد ترامپ اقدامی در راستای نقض یا لغو برجام انجام دهد. اما مقامات ایران معتقدند تحریم‌های موشکی نیز مغایر با روح برجام است چرا که به گفته عراقچی، براساس بندهای 26 و 29 برجام، آمریکایی‌ها متعهدند که برجام را با حسن‌نیت و در فضای سازنده اجرا کنند و از هر اقدامی که اجرای موفقیت‌آمیز برجام را تحت‌الشعاع قرار دهد، خودداری کنند.

هشدارهای موگرینی

در این بین فدریکا موگرینی نیز با نگرانی تحرکات واشنگتن را دنبال می‌کند و در هر فرصتی به رئیس تازه کاخ سفید گوشزد می‌کند که برجام توافقی بین‌المللی است و آمریکا نباید به تنهایی خللی در اجرای آن ایجاد کند. موگرینی روز سه‌شنبه و در حاشیه نشست اسلو طی دیدار با کری و ظریف نیز گفت: «ما همین چند هفته پیش شاهد چندمین گزارش آژانس بین‌المللی انر‍ژی اتمی بودیم که تایید کرد ایران به تعهدات خود در برجام پایبند است. بنابراین ما در اولین قدم بر این مساله که غیرممکن است با ایران به توافق هسته‌ای برسیم غلبه کردیم و در مرحله بعد هم بر بدگمانی‌هایی که می‌گفتند این توافق هسته‌ای به سرانجام نخواهد رسید، غلبه کردیم.» او ادامه داد: «حالا که در آستانه رسیدن به سال دوم حصول برجام هستیم، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ششمین گزارش جامع خود تایید می‌کند که ایران به توافق هسته‌ای پایبند است اما در هر حالتی (در هر شرایطی که اتفاق بیفتد) اتحادیه اروپا تضمین می‌کند توافق هسته‌ای با ایران دوام خواهد داشت.» موگرینی همچنین گفت: «همه ما به این توافق هسته‌ای پایبند هستیم و این توافق متعلق به یک کشور نیست. این توافق متعلق به جامعه جهانی است و تا زمانی که مربوط به اتحادیه اروپا باشد ما تمام تلاش خود را می‌کنیم که مطمئن شویم توافق اجرایی شده و در حال اجرا است.» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه گفت که اطمینان دارد آمریکا به برنامه جامع اقدام مشترک پایبند خواهد ماند، هرچند که اظهاراتی خلاف آن بیان می‌کند. موگرینی تاکید کرد: «سیاست ما برای تعامل با ایران ادامه خواهد داشت.»