چرخه ناقص درمان اعتیاد در کشور

یکی ازنگرانی‌هایی که در حوزه اعتیاد مطرح می‌شود، دریافت نکردن خدمات مراقبت پس از درمان است؛ موضوعی که درصد زیادی از معتادان را به سمت مواد مخدر بازمی‌گرداند و نگرانی وزارت بهداشت درباره تاثیر اقدامات خود در این زمینه را به دنبال دارد. به گفته دکتر احمد حاجبی - مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، در حال حاضر چرخه درمان اعتیاد در کشور ناقص است و یکی از راه حل‌های آن، یعنی آیین‌نامه مراقبت پس از خروج معتادان اجرا نمی‌شود.

وی در گفت‌وگو با ایسنا درباره جزییات این آیین‌نامه گفت: چهار سال پیش، بسته مداخلات مراقبت‌های پس از ترخیص که بیشتر مربوط به مداخلات اجتماعی است، توسط رئیس قوه قضاییه ابلاغ شد، ولی تا امروز عملیاتی نشده است. درمان بیولوژیک و روانشناختی تخصص وزارت بهداشت است؛ یعنی کسی که هروئین مصرف می‌کند ابتدا با متادون درمانی و مداخلات روانشناختی درمان می‌شود، ولی این موضوع کفایت نمی‌کند.

وی ادامه داد: وقتی کسی سابقه مصرف طولانی مواد داشته باشد، بعد از ترک آن، از طرف جامعه به راحتی پذیرفته نمی‌شود. این فرد اعتبار، روابط اجتماعی، شغل خود و خانواده را در جامعه از دست داده‌ است؛ به همین دلیل در این مرحله باید دستگاه‌های حمایتی وارد شوند.

حاجبی تاکید کرد که اگر بازتوانی اجتماعی برای کسانی که اعتیاد خود را ترک کرده‌اند انجام نشود، احتمال بازگشت آنها به سمت مواد مخدر بسیار زیاد است؛ اینجاست که چرخه درمان ناقص می‌ماند. درمان اعتیاد فقط به معنی متادون درمانی و مداخلات روانشناختی نیست؛ درمان اعتیاد مقوله‌ای پیچیده است و به مداخله در خانواده، اجتماع و محیط کار نیاز دارد.

ابلاغ رسمی آیین‌نامه‌ای که حاجبی از آن صحبت می‌کند به تاریخ دوازدهم آبان ماه سال ۹۲ باز می‌گردد. قوه قضاییه در این آیین‌نامه که ستاد مبارزه با مواد مخدر آن را تهیه کرده، تکالیفی را بر عهده معتادانی بنابر حکم قانون به درمان مکلف شده‌اند، گذاشته است. یکی از وظایف مراجعه به مراکز موضوع ماده (۱۵) قانون مبارزه با مواد مخدر برای شرکت در برنامه‌های درمان، بازتوانی و کاهش آسیب مثل درمان‌های دارویی و جلسات مشاوره‌ای و آموزشی است. در کنار آن شرکت در جلسات گروه‌های خودیاری که بر حسب ضوابط و مقررات مربوطه، مجوز فعالیت دارند، مراجعه به مراکز درمانی در دوره‌های زمانی مشخص و اخذ گواهی سلامت و تسلیم آن به نماینده مقام قضایی موضوع این آیین نامه، قسمت دیگری از وظایفی است که این گروه از معتادان باید آن را اجرا کنند.

در این آیین نامه، منظور از مراکز، "مراکز موضوع مواد (۱۵) و (۱۶) قانون" عنوان شده است. همچنین گذراندن دوره یا دوره‌های خاص آموزشی و یادگیری مهارتهای زندگی یا شرکت در دوره‌های مذهبی، تربیتی، اخلاقی، ورزشی و غیره، حرفه‌آموزی، انجام خدمات عمومی و یا اجتماعی نیز از جمله مواردی است که معتادان مشمول این آیین‌نامه باید بعد از مدت درمان خود انجام دهند. در هر حال بنا بر اظهارات مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، اجرا نکردن این آیین‌نامه امروز چرخه درمان اعتیاد را ناکارآمد کرده است و دستگاه‌های متولی تاکنون برنامه‌ای برای اجرای آن تدوین نکرده‌اند.