ایران تنها بازار فروش قانونی کلیه است

در و دیوار اطراف یکی از بیمارستان های بزرگ تهران مملو از آگهی هایی است که روی آنها عبارت «کلیه فروشی» نقش بسته و زیر آن شماره تلفن و گروه خونی فروشنده کلیه درج شده است.

ظاهرا هر روز به تعداد آگهی های جدید اضافه می شود. پشت هر آگهی ای داستانی از بیکاری، بدهی، مشکل خانوادگی اضطراری نهفته است. علی رضایی، نصاب کولر ۴۲ ساله که شرکتش ورشکسته شده می گوید: «اگر بتوانم کلیه ام را بفروشم، می توانم از شر بدهی هایم خلاص شوم... حاضرم کبدم را هم بفروشم.»

ایران تنها کشور جهان است که امکان فروش قانونی کلیه در آن وجود دارد. یک نهاد دولتی خریداران و فروشندگان را ثبت می کند، آنها را با یکدیگر آشنا می کند و یک قیمت ثابت ۴۶۰۰ دلاری برای هر کلیه تعیین می کند. از سال ۱۹۹۳ تاکنون، پزشکان ایرانی بیش از ۳۰ هزار عمل پیوند کلیه را از این طریق انجام داده اند.

اما این سیستم همیشه آنگونه که مشخص شده کار نمی کند. فروشندگان یاد گرفته اند که می توانند با دور زدن این سیستم، کلیه خود را به قیمت هایی بسیار بالاتر به مشتریان دیگر بفروشند. اتباع خارجی نمی توانند از طریق این سیستم کلیه دریافت کنند. در طی سال های اخیر، پزشکان ایرانی برای اتباع سعودی ای که کارت های شناسایی ایرانی تقلبی تهیه می کنند نیز این پیوندها را انجام می دهند.

مقامات ایرانی می گویند، این سیستم روش مطمئنی به فقرا برای به دست آوردن مقداری پول فراهم ایجاد می کند و در عین حال موجب نجات جان بسیاری از بیماران می شود. در این روش همچنین هزینه های جراحی پایین است و زمان انتظار افراد برای دریافت کلیه کاهش می یابد.
ناصر سیمفروش، رئیس دپارتمان اورولوژی و پیوند کلیه در مرکز درمانی شهید لبافی نژاد تهران در این باره گفت: «بله مردم به دلیل نیاز مالی کلیه شان را اهدا می کنند، اما این در همه جای دنیا یک واقعیت است... آنها به جای ارتکاب یک عمل غیرقانونی نظیر دزدی یا قاچاق برای دادن بدهی شان، ابتدا به نجات جان یک نفر کمک می کنند...این سوء استفاده نیست. نتیجه نهایی برای دریافت کننده و اهدا کننده خوب است.»

اکثر افراد می توانند با داشتن تنها یک کلیه به زندگی عادی خود ادامه دهند. اما سازمان بهداشت جهانی و دیگر نهادهای بین المللی به شدت مخالف تجاری شدن فروش اعضای بدن انسان هستند و معتقدند فروشندگان از فروش اعضای بدن انسان سوء استفاده می کنند و این مسئله منجر به انجام اعمال جراحی پرریسک از سوی پزشکان می شود.

بر اساس آمارهای شبکه اشتراک گذاری اعضای بدن در آمریکا، متوسط انتظار برای دریافت کلیه در این کشور بیش از ۳.۵ سال است. در آمریکا حدود ۱۰۰ هزار نفر در نوبت دریافت کلیه قرار دارند و هر روز ۱۲ نفر از آنها جان خود را از دست می دهند. اهدای کلیه در امریکا عموما توسط خانواده فرد نیازمند یا از افرادی که در اثر تصادف جان خود را از دست می دهند صورت می گیرد.