راهکار محسن هاشمی برای حل معضل آلودگی هوا

محسن هاشمی در «اعتماد» نوشت: چند روزی است که به علت تشدید آلودگی هوا، تهران در حالت آماده‌باش شهری قرار گرفته است. مدارس تعطیل شده‌اند و محدودیت‌های تردد خودروها تشدید شده است. اما با تمام این اقدامات باز هم از میزان آلودگی هوا چندان کاسته نشده است که البته این طبیعی است! چرا که آلودگی هوا در تهران و کلانشهرها به غده بدخیمی بدل شده که درمانش به این سادگی‌ها ممکن نیست؛ غده‌ای که این روزها بدجوری جان و سلامت شهروندان تهرانی را تهدید می‌کند.

اما برخلاف آنچه گفته می‌شود، منشاء بروز این آلودگی تنها خودروها نیستند. بلکه عوامل متعددی در افزایش آن دخیل هستند. موتورها، سوخت بخاری‌ها و وسایل گرمایشی، صنایع آلاینده و بالاخره آلودگی‌هایی که از بیرون از تهران به سمت تهران می‌آیند، از جمله مهم‌ترین و اصلی‌ترین علل بروز این معضل شهرهای بزرگ کشورمان است. اما در عین حال این معضلات هر کدام راه‌حلی هم دارند که باید جدی گرفته شوند. مثلا تهران نیاز به ١٢ خط مترو دارد که هم اینک تنها ٧ خط آن تکمیل شده است و تکمیل باقی‌مانده آن به چیزی حدود ٢٠ تا ٣٠ هزار میلیارد تومان بودجه نیاز دارد. اما چنانچه این خطوط تکمیل شوند و واگن‌های آن نیز افزایش پیدا کنند، ظرفیت جابه‌جایی مسافر در تهران از مقدار ٢ تا ٣ میلیون نفر در روز می‌تواند تا ١٠ میلیون نفر افزایش پیدا کند.

در کنار مترو اگر به توسعه و افزایش تعداد ناوگان اتوبوسرانی نیز اهتمام کنیم، می‌توانیم امیدوار باشیم که این دو وسیله (یعنی مترو و اتوبوس‌ها) به راحتی، از عهده چیزی حدود ١٥ میلیون سفر درون‌شهری در تهران برآیند. یا در مورد وسایل گرمازا در منازل، چنانچه به سمتی حرکت کنیم که این وسایل برقی شوند و برق مورد نیازشان را نیز از طریق پنل‌های خورشیدی خانگی تامین کنند، درصد بالایی از گرما و آلودگی هوای پایتخت کم خواهد شد.

در عین حال، درصد بالایی از آلودگی هوا مربوط به عوامل متحرک یعنی همان خودروها هستند. واقعیت این است که متوسط مصرف سوخت خودروهای ما امروز چیزی در حدود ١٠ لیتر در روز است در حالی که خودروهای روز جهان چیزی بین ٣ تا ٥ لیتر است. مسلم است که اگر خودروهای ما نیز به چنین تکنولوژی قابل تاملی برسند، آلودگی هوا به شکلی محسوس کاهش پیدا خواهد کرد. اما اینها میسر نمی‌شود مگر با هماهنگی بین بخشی دستگاه‌های مختلف یا تعیین یک سازمان به عنوان متولی و مسئول برای هماهنگی و نظارت بر سازمان‌های دیگر.

شاید به همین دلیل باشد که در قانون آمده است که سازمان‌ها باید ٢٤ مورد از اختیاراتشان را به شهرداری واگذار کنند. اگر چنین شود، آن وقت شهرداری به عنوان مدیریت شهری می‌تواند هم برتردد خودروها و هم کیفیت تولید آنها و هم چگونگی استفاده از وسایل گرمازا در منازل نظارت داشته باشد.

همچنین خوب بود اگر قرار است شاهد افزایش قیمت بنزین و سوخت باشیم، سهمی از آن را برای توسعه حمل و نقل و کمک به حل آلودگی هوا بگذاریم ولی گویا قرار نیست این اتفاق بیفتد و گفته می‌شود که دولت تصمیم دارد تمامی عایدی ناشی از افزایش سوخت را صرف اشتغال‌زایی جوانان کند. گرچه اشتغال‌زایی نیز به جای خود یکی از چالش‌های جدی کشور محسوب می‌شود ولی نباید از یاد برد که همین امروز و همین الان، کشور نیازمند پاکسازی ریه‌های کلانشهرها و راحت‌تر کردن نفس کشیدن شهروندانش است. در غیر این‌صورت باید فقط به همین اقدامات موقتی کنونی دلخوش کنیم! البته اقداماتی مانند تعطیلی مدارس یا افزایش محدوده طرح زوج و فرد، در شرایطی اینچینی گریزناپذیر است ولی در عین حال مسکن‌هایی است موقتی و برای حل اصولی این معضل همیشگی شهرمان باید تمامی سازمان‌ها و ارگان‌ها با درک ضرورت و اهمیت موضوع به مساله ورود پیدا کنند و دست به دست هم بدهند تا هر سال شاهد تکرار این سناریوی تکراری نباشیم. چرا که در غیر این‌صورت دور از انتظار نخواهد بود که در سال‌های آتی و چه بسا همین روزهای اخیر آلوده، شاهد افزایش شدید بیماری‌های ریوی و حتی افزایش آمار فوتی‌های ناشی از این آلودگی باشیم.

ما نیز به عنوان جزئی از مدیریت شهری تمامی تلاش خود را به کار خواهیم بست تا هماهنگی لازم بین شهرداری و سایر ارگان‌ها برای حل این معضل کهنه پایتخت ایجاد شود.