تاثیر برکناری تیلرسون بر توافق هسته‌ای

با مطرح شدن نام مایک پمپئو برای وزارت امور خارجه آمریکا، نگرانی‌ها درباره آینده توافق هسته‌ای با ایران افزایش یافته است. هرچند مشخص نیست که چنین اتفاقی چگونه می تواند بر این توافق تاثیر بگذارد چراکه تنها صدایی که در دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به حساب می آید، صدای خود اوست.

تصمیم ترامپ برای انتصاب رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) به جای رکس تیلرسون، وزیرامورخارجه پیشین به این معنی است که یک جنگ‌طلب ضدایرانی که به عنوان یک عضو کنگره به شدت با توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، مخالف بود، اکنون در راس دیپلماسی آمریکا خواهد بود که برای تقویت و حتی شاید حفظ آن تلاش می‌کرد.

مقامات پیشین آمریکا و مقامات کنونی اروپا هنوز نتوانسته‌اند ارزیابی کنند که این تغییر چگونه می تواند بر مذاکرات میان آمریکا و سه قدرت اروپایی یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان که دیگر طرف‌های توافق هستند، تاثیر خواهد گذاشت.

برخی می‌گویند که واشنگتن با پمپئو به عنوان وزیرامورخارجه رویکردی سخت‌گیرانه‌تر اتخاذ خواهد کرد و اروپایی‌ها برای دادن امتیاز تحت فشار بیشتری خواهند بود. این در حالی است که برخی دیگر معتقدند که دیدگاه‌های وی درباره توافق هسته‌ای مشخص است و ممکن است که او برای نفوذ در ترامپ برای حفظ در توافق گزینه بهتری باشد.

مقامات انگلیس، فرانسه، آلمان و آمریکا قرار است روز پنجشنبه با یکدیگر در برلین دیدار و درباره توافق هسته‌ای گفت‌وگو کنند.

ریچارد نفیو یک مقام پیشین کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا که در دوران اوباما در حوزه ایران فعالیت می‌کرد، گفت: هر مقامی که در حال حاضر با اروپایی‌ها مذاکره کند، به طور قطع از پمپئو درخواست‌های تهاجمی‌تری دریافت خواهد کرد.

رئیس‌جمهور ترامپ روز سه‌شنبه همزمان با برکنار کردن تیلرسون گفت که توافق هسته‌ای یکی از اختلافات اصلی او با وزیرامورخارجه‌اش بوده است.

وی در اینباره گفت: من فکر می کنم که توافق وحشتناکی است اما از نظر او خوب بود.

ترامپ در ۱۲ ژانویه به قدرت‌های اروپایی نیز اولتیماتوم داد که اگر آن‌ها آن‌چه وی نقاط ضعف توافق می‌داند را اصلاح نکنند، واشنگتن دیگر تحریم‌های ایران را تعلیق نخواهد کرد که به معنی خروج آمریکا از این توافق خواهد بود.

هدف اصلی توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی این بود که این کشور در ازای رفع تحریم‌های بین‌المللی برنامه هسته‌ای خود را محدود کند اما ترامپ سه نقطه ضعف در این توافق می‌بیند؛ عدم رسیدگی به برنامه موشکی بالستیک ایران، شروطی که تحت آن بازرسان بین‌المللی می توانند سایت‌های مشکوک هسته‌ای ایران را بازدید کنند و بندهای موسوم به غروب که به موجب آن محدودیت‌های هسته‌ای ایران پس از ۱۰ سال منقضی می‌شوند. وی خواهان تقویت این بخش‌های توافق است تا آمریکا در آن باقی بماند.

به گزارش رویترز، دیگر مقامات اروپایی و مقامات پیشین آمریکا می گویند که در صورت روی کار آمدن پمپئو به عنوان وزیرامورخارجه این اتفاق ممکن است تاثیر مبهم‌تری روی مذاکرات داشته باشد و اینکه در هر صورت دیدگاه‌های ترامپ مهم‌تر است.

یک دیپلمات اروپایی که خواست نامش فاش نشود، در اینباره گفت: تمام تلاش ما این است که بسته پیشنهادی معتبری را ارائه دهیم که قابل عرضه به ترامپ باشد. در اینجا نظر وی مهم است.

اگرچه پمپئو زمانی که عضو کنگره بود، یک مخالف سرسخت برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به شمار می آمد، در ژانویه ۲۰۱۷ در دفاع از خود برای انتصاب به عنوان رئیس سازمان سیا دیدگاه‌هایش را تندتر کرد.

یک مقام ارشد پیشین آمریکا تصریح کرد: پمپئو یک جنگ‌طلب علیه ایران بود. هرچند برداشت من این است که او نمی خواهد توافق از بین برود.

بسیاری از مشاوران امنیت ملی ارشد ترامپ از جمله تیلرسون استدلال می کردند که آمریکا با توافق هسته‌ای بهتر است تا اینکه از آن خارج شود. این رویکرد به ویژه روز سه‌شنبه از سوی فرمانده ارتش آمریکا در خاورمیانه و آسیای مرکزی نمایان شد که گفت ماندن در توافق هسته‌ای به نفع آمریکا است.

مقامات پیشین آمریکا همچنین بر این باورند که با توجه به نزدیک شدن دیدار با کیم‌جونگ‌اون، رهبر کره شمالی درباره برنامه هسته‌ای پیونگ یانگ ممکن است واشنگتن موضع خود در قبال توافق هسته ای را بازبینی کند.

دیپلمات‌های اروپایی امیدوارند که پمپئو فرصتی باشد که می تواند نفوذ بیشتری در ترامپ در مقایسه با تیلرسون داشته باشد، کسی که در خصوص ایران و دیگر مسائل با ترامپ اختلاف نظر داشت.

یک دیپلمات اروپایی در اینباره اظهار کرد: اگر پمپئو به این اندازه جنگ‌طلب باشد بنابراین واقعیت این است که قرار است سیاست‌های ترامپ تایید شود.