انتخابات عراق: آیا جای ایران تنگ می‌شود؟

به گزارش خبرنگار «پارسینه»، ویژگی انتخابات پارلمان اخیر در عراق، پخش شدن آرا به شکلی یکنواخت در میان تعداد بیشتری از فهرست‌ها و احزاب شرکت کننده بود. با توجه به اینکه هیچکدام از این فهرست‌ها اکثریت لازم برای تشکیل دولت را به دست نیاورده اند و همچنین با درنظر گرفتن اعمال نفوذ کشور‌های منطقه‌ای از جمله ایران و نیز آمریکا در روند تشکیل دولت جدید، شرایط آتی کشور عراق در حالتی پیچیده قرار خواهد گرفت.

مجلس پارلمانی بغداد دارای ۳۲۸ کرسی نمایندگی می‌باشد. باتوجه به اینکه هیچ ائتلافی حداقل ۱۶۵ کرسی و یا بیشتر را کسب نکرده است، بزرگترین ائتلاف پارلمانی موظف است با ایجاد توافق بین لیست‌ها و احزاب مختلف به حد نصاب لازم برای تشکیل دولت جدید دست یابد.

بنابر آخرین نتایج از شمارش آرا انتخابات ۲۰۱۸ مجلس عراق، فهرست "السائرون" به رهبری مقتدا صدر، با کسب ۵۴ کرسی پارلمانی در جایگاه اول قرار گرفت. با توجه به نتایج حاصله، تعداد کرسی‌های احزاب و ائتلاف‌های اصلی انتخاباتی به قرار زیر است:

ائتلاف «سائرون» به رهبری سید مقتدی الصدر: ۵۴ کرسی
ائتلاف «النصر» به ریاست حیدر العبادی:۵۲ کرسی
ائتلاف «الفتح» به رهبری هادی العامری: ۴۹ کرسی
ائتلاف «دموکرات کردستان» به ریاست مسعود بارزانی: ۲۵ کرسی
ائتلاف «دولت قانون» به ریاست نوری المالکی: ۲۵ کرسی
ائتلاف «الحکمه» به ریاست سید عمار الحکیم: ۲۲ کرسی
ائتلاف «الوطنیه» به رهبری ایاد علاوی: ۲۱ کرسی
ائتلاف «اتحادیه میهنی کردستان» وابسته به طالبانی‌ها: ۱۵ کرسی
ائتلاف «القرار» به رهبری اسامه نجیفی: ۱۵ کرسی
سایر احزاب و ائتلاف‌ها کمتر از ۱۰ کرسی

مسئولان کمیساریای انتخابات عراق میزان مشارکت در انتخابات پارلمانی اخیر را، ۴۴.۵۲ درصد اعلام کرد. یعنی در انتخابات اخیر ۱۰ میلیون و ۸۴۸ هزار نفر مشارکت کردند که آمار بسیار پایینی به نسبت دور‌های گذشته بود این در حالی است که واجدان شرایط رأی‌دادن در عراق، ۲۴ میلیون نفر اعلام شده بود.

در خصوص نتایج این انتخابات و تاثیر آن بر آینده سیاسی عراق، بویژه نفوذ کشور‌های منطقه‌ای و خارجی می‌توان گفت: شرایط این دوره بسیار متفاوت با دوره گذشته است. در انتخابات سال ۲۰۱۴ حزب دعوه توانسته بود بیش از ۹۰ کرسی پارلمانی را به دست آورد و سایر احزاب و ائتلاف‌ها را نیز با توجه به فاصله محسوس رای‌هایش به شکل آسان‌تری با خود همسو سازد، اما در انتخابات کنونی آرا بسیار ریز و در بین تعداد زیادی از ائتلاف‌ها تقسیم شده است.

جریانات سیاسی در عراق به سه گروه اصلی احزاب شیعی، سنی و کُرد‌ها تقسیم می‌شوند و در این میان گرایش سیاسی هر کدام از این گروه‌ها در خصوص دوری و نزدیکی به کشور‌های خارجی به سه گروه اصلی نزدیک به ایران، آمریکا و کشور‌های غربی، و ترکیه و جهان اهل سنت تقسیم می‌شوند.

ائتلاف مورد حمایت مقتدا صدر که فهرستی از حامیان این روحانی شیعه و حزب کمونیست -که شامل تعداد زیادی از تکنوکرات‌هااست- به شدت به سیاست‌های دولت آقای عبادی و سیاست‌های نفوذ ایران و آمریکا در عراق معترض هستند. هواداران این ائتلاف با شعار «خداحافظ نوری مالکی»، ایران از عراق بیرون برود»، و «خروج نیرو‌های آمریکای از عراق» در چند شب پیش به پیشواز نتایج اولیه انتخابات رفتند.

ائتلاف دولت قانون و جریان حکمه به رهبری عمار الحکیم و ائتلاف فتح به رهبری هادی عامری که نمایندگی گروه‌های حشد شعبی را تا حد زیادی رهبری می‌کند دارای بیشترین نزدیکی با سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در عراق و منطقه هستند. این ائتلاف‌ها هیچ کدام توانایی کسب اکثریت آرا انتخاباتی را نداشتند فلذا برای تشکیل دولت آتی در شرایط سختی قرار خواهند گرفت.

در عراق جدید بعد از ۲۰۰۳ همواره نفوذ آمریکا و ایران در این کشور امری حتمی و تاثیرگذار بوده است. با این وصف دولت‌های حاکم در بغداد در تلاش برای حفظ این بالانس و حفظ اقناع این دوکشور در مواجه با سیاست‌های اتخاذی خود بوده اند. ائتلاف النصر به ریاست حیدر العبادی و کارنامه دولت وی در چهار سال اخیر نشان می‌دهد وی تقریبا توانسته است بخوبی تعادل نفوذ ایران و آمریکا در عراق را اخیر حفظ دارد. شواهد حکایت از آن دارد به شکل ضمنی ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران نیز با تداوم چهارسال دیگر نخست وزیری عبادی نه تنها مخالفتی ندارند بلکه احتمالا در این راستا نیز از هیچ کوششی دریغ نخواهند کرد.

کرد‌ها نیز در این انتخابات به همراه اقلیت‌های مورد حمایت شان نزدیک به ۶۰ کرسی پارلمانی را در اختیار گرفته اند. در صورت اتحاد درونی احزاب کُرد و خروج از انشقاق و اختلافات داخلی، تمایل لیست نمایندگان کُرد به هرکدام از جریانات و ائتلاف‌های شیعه می‌تواند در تعیین ائتلاف شیعه تشکیل دهنده دولت آتی و شخص نخست وزیر بعدی نقش بسزای داشته باشد. با توجه به این واقعیت از فردای بعد از انتخابات تقریباً تمام رهبران ائتلاف‌های صدر جدول با مسعود بارزانی که تا حد زیادی در جایگاه رهبری کُرد‌های عراق قراردارد وارد گفتگو و مذاکرات اولیه شده اند.

تشکیل دولت آتی به رهبری صدر با توجه به مخالفت ایران و آمریکا بعید به نظر می‌رسد، هرچند در مجموع لیست مورد حمایت آنان با شعار مخالفت با تداوم نفوذ و دخالت ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران تا حد زیادی با اقبال رای دهندگان مواجه شده است. اما این نتایج انتخابات عراق نشانگر ورود عراق به فصلی جدید از دوران حیات سیاسی خود می‌باشد که نشان می‌دهد جامعه عراقی نسبت به نفوذ خارجی حساس گشته اند و در پی اتخاذ سیاست‌های خود براساس منافع ملی و نه براساس تامین خواسته دیگر قدرت هستند.

در پایان، ایران باتوجه به متحدین قدرتمندش در داخل عراق، قطعاً در ایجاد ائتلاف پارلمانی جدید برای دولت آتی نقش مهمی خواهد داشت، اما با توجه به آرا قابل تامل ائتلاف‌های مقتدا صدر، بارزانی، ایاد علاوی، اسامه نجیفی و حتی خود حیدر العبادی که تا حدی با سیاست‌های این کشور در عراق و منطقه فاصله دارند، اعمال نفوذ جمهوری اسلامی ایران را برای ایجاد ائتلاف در راستای تشکیل دولت جدید عراق را با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهد نمود.