قضای روزه در چه شرایطی از بیمار ساقط می‌شود؟

ماه مبارک رمضان به عنوان برترین ماه سال از جهت عظمت، شرافت و معنویت شناخته می‌شود. در این ماه مسلمانان از ابتدای وقت نماز صبح تا نماز مغرب باید از خوردن و آشامیدن و مبطلات روزه خودداری کنند. در واقع بر اساس احکام شرعی «نزدیک اذان صبح از طرف مشرق، سفیده‌اى رو به بالا حرکت مى‌کند که آن را فجر اول گویند. موقعى که آن سفیده پهن شد، فجر دوم، و اولِ وقت نماز صبح است؛ و نیز دقیقاً از همان زمان باید امساک از مبطلات روزه داشت. همچنین مغرب شرعی، وقتى است که سرخى طرف مشرق که بعد از غروب آفتاب پیدا مى‌شود، از بین برودکه این، اول وقت نماز مغرب و پایان زمان امساک برای روزه است».

از دیگر سو مسلمانان در پرتو روزه‌داری و تقیدات شرعی این ماه و با عمل به تقوا می‌توانند از ثمرات معنوی آن بهره ببرند. وجود چنین ویژگی‌هایی در این ماه مبارک باعث می‌شود ناخودآگاه توجه انسان به خداوند متعال و نعمات او بیش از گذشته جلب شود؛ لذا تقید به اخلاقیات و به خصوص تقید به مسائل شرعی مربوط به ماه مبارک رمضان در این ماه افزایش می‌یابد؛ زیرا بر اساس روایات، میزان مقبولیت روزه ماه مبارک رمضان بستگی به رعایت این مسائل اخلاقی و شرعی دارد.

یکی از احکام مربوط به ماه مبارک رمضان، احکام مربوط به قضای روزه است که در ادامه و بر اساس فتاوای رهبر معظم انقلاب می‌خوانید. این احکام از شماره‌های ۲۶۷ تا ۲۸۰ رساله آموزشی رهبر معظم انقلاب در موضوع احکام روزه است.

* کسی که یک یا چند روز بیهوش و در حال اغماء بوده و روزه‌ی واجب از او فوت شده، لازم نیست قضای روزه‌ی آن روز‌ها را به جا آورد.
* زن باید ایامی را که به خاطر عادت ماهیانه و یا زایمان روزه نگرفته پس از ماه رمضان قضا کند.
* کسی که چند روز از ماه رمضان را بخاطر عذری روزه نگرفته و تعداد آن روز‌ها را نمی‌داند مثلاً نمی‌داند که آیا در روز بیست و پنجم ماه رمضان به سفر رفته تا روز‌هایی که از او فوت شده مثلاً شش روز باشد یا در روز بیست و ششم رفته که پنج روز باشد، می‌تواند مقدار کمتر را قضا کند و، اما در صورتی که هنگام شروع عذر (مثلاً سفر) را می‌داند، مثلاً می‌داند که در روز پنجم ماه به سفر رفته، ولی نمی‌داند که در شب دهم برگشته تا پنج روز فوت شده باشد یا شب یازدهم برگشته تا شش روز فوت شده باشد، در این صورت احتیاط آن است که مقدار بیشتر را قضا کند.
* اگر از چند ماه رمضان روزه‌ی قضا داشته باشد، قضای هر کدام را که اول بگیرد مانع ندارد، ولی اگر وقت قضای آخرین ماه رمضان تنگ باشد، مثلاً پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به ماه رمضان باقی مانده باشد، در این صورت احتیاط آن است که قضای رمضان آخر را بگیرد.
* کسی که قضای روزه‌ی ماه رمضان را می‌گیرد در صورتی که وقت قضای او تنگ نباشد، می‌تواند پیش از ظهر روزه‌ی خود را باطل کند، و اگر وقت تنگ است یعنی فقط به عدد روز‌های قضا تا ماه رمضان آینده وقت دارد، احتیاط آن است که روزه را در پیش از ظهر هم باطل نکند.
* کسی که به خاطر بیماری روزه ماه رمضان را نگرفته، اگر بیماری‌اش تا ماه رمضان آینده ادامه یافت، قضای رمضانِ گذشته از او ساقط می‌شود و باید برای هر روز یک مدّ طعام بدهد.
* کسی که بخاطر سفر، روزه‌ی ماه رمضان را نگرفته، اگر تا ماه رمضان سال بعد در وضعیت سفر باشد قضای رمضان گذشته از او ساقط نمی‌شود و باید بعداً آن را به‌جا آورد، و احتیاط مستحب آن است که کفاره (یک مدّ طعام برای هر روزه) نیز بدهد.
* اگر در ماه رمضان به سبب عذری روزه نگیرد و بعد از رمضان عذر او برطرف شود و با این حال قضای روزه‌ی خود را بجا نیاورد تا ماه رمضان آینده فرا برسد، باید روزه را قضا کند و برای هر روز یک (مدّ) طعام بدهد.
* اگر قضای روزه‌ی رمضان را چند سال به تأخیر بیندازد باید قضا را بگیرد و بخاطر تأخیر از سال اول کفاره (یک مدّ طعام) بدهد، ولی بخاطر تأخیر سال‌های بعد چیزی بر او واجب نمی‌شود.
* کسی که باید برای هر روز یک مدّ طعام بدهد، می‌تواند کفاره‌ی چند روز را به یک فقیر بدهد.
* اگر پدر و نیز بنابر احتیاط واجب، مادر روزه‌ی خود را به خاطر عذری ـ. غیر از سفر ـ. به‌جای نیاورده و با اینکه می‌توانسته آن را قضا کند، قضا نیز نکرده است، بر پسر بزرگتر آنان واجب است که پس از مرگ آنان خودش یا به وسیله اجیر، قضای آن روزه را به‌جا بیاورد. و، اما آنچه به‌خاطر سفر به‌جا نیاورده‌اند واجب است حتی در صورتی که فرصت و امکان قضا را هم نیافته‌اند، آن را قضا کند.
* روزه‌هایی را که پدر و مادر عمداً به جا نیاورده‌اند، بنابر احتیاط باید به وسیله‌ی پسر بزرگتر ـ. شخصاً یا با گرفتن اجیر ـ. قضا شود.