اهتمام به محبت امام عصر (عج) در روایات/ راه‌های ابراز ارادت به امام

در دعایی که بعد از زیارت آل یاسین آمده می‌خوانیم: «وَ اَن تَملَاَ قَلبِی نُورَ الیَقیِنِ... وَ مَوَّدَتِی نُورَ المُوالاهِ لِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ علیهم السلام حَتَّی اَلقاکَ؛ خدایا! از تو می‌خواهم که سینه‌ام را از نور دوستی محمد و آل محمد، سرشار کنی، تا آن زمان که تو را ملاقات کنم.» (١)

در اینکه محبت تمام ائمه علیهم السلام و دوستی شان بخشی از ایمان و شرط قبولی اعمال است شکی نیست، ولی در اهتمام به محبت مولایمان حضرت مهدی (عج) خصوصیتی است که سبب شده به طور خصوص به آن امر گردد و این به دو جهت است:

۱- عقل حکم می‌کند که حضرت را دوست بداریم، چون تمام نعمت‌ها و عنایات بی پایان خداوند به واسطه و به برکت وجود مبارک مولایمان ما را در برگرفته است.

۲- روایات نیز می‌رساند که محبت و دوست داشتن آن حضرت لازم است. سید محدث بحرانی در کتاب غایه المرام به نقل از نعمانی به سند خود از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم روایت کرده که ایشان فرمود:

«خداوند در شب معراج به من وحی فرمود:‌ای محمد! چه کسی را در زمین بر امتت جانشین کرده ای؟ و حال آنکه او بهتر می‌دانست. گفتم:‌ای پروردگار عموزاده‌ام را. فرمود: علی بن ابی طالب را؟ گفتم: آری پروردگارا. فرمود:‌ای محمد! من به زمین نظری افکندم پس تو را از آن برگزیدم، پس اینکه تو با من یاد شوی من محمود هستم و تو محمد هستی، بار دیگر بر آن نظری افکند وعلی

بن ابی طالب را برگزیدم، پس او را جانشین تو قرار دادم که سید پیغمبرانی و علی سید اوصیا و برای او اسمی از اسم هایم را قرار دادم که من اعلی هستم و او علی است.‌ای محمد! من علی و فاطمه و حسن و حسین و امامان را در یک نور آفریدم، سپس ولایت شما را بر فرشتگان عرضه نمودم، پس هر که آن را پذیرفت مؤمن شد و هر که آن را انکار نمود از کافران گردید،‌ای محمد! اگر بنده‌ای از بندگانم آن قدر مرا پرستش نماید تا اینکه بمیرد، سپس در حالی که منکر ولایت شما باشد، مرا ملاقات کند او را به جهنم خواهم برد. سپس فرمود:‌ای محمد! آیا می‌خواهی آن‌ها را ببینی؟ گفتم: آری. فرمود: پیش بیا. چون پیش رفتم ناگاه علی بن ابی طالب و حسن بن علی و حسین بن علی و علی بن حسین و محمدبن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمدبن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و حجت قائم را که همچون ستاره‌ای درخشان در میان آنان بود، دیدم. گفتم:‌ای پروردگار من! اینان کیستند؟ فرمود: اینان امامان هستند و این قائم است، حلالم را حلال و حرامم را حرام می نماید و از دشمنانم انتقام می‌گیرد،‌ای محمد او را دوست بدار که من او و دوست دارنده او را دوست دارم.» (٢)

این حدیث بیانگر این است که محبت آن حضرت، مقتضی امر مخصوصی از سوی خدای تعالی است.

با اینکه محبت همه ائمه علیهم السلام واجب است، ولی دو ویژگی سبب محبت خاص شده است: چیره شدن دین و غالب گردیدن مسلمین بر کافرین به دست آن حضرت.

اما اینکه ما شیعیان چگونه ارادتمان را به حضرت (عج) نشان دهیم، طرق مختلفی دارد که در کتاب شریف مکیال المکارم فی الفوائد قائم (ع) به آن‌ها اشاره شده است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

حفظ شئونات اسلامی، تقوا و پرهیز از محرمات

همانطور که خداوند فرموده "انَّ اکرمکم عندالله اتقاکم" چرا که حضرت (ع) برای احیای دین خدا و عمومیت تقوا در بین عموم مردم دنیا قیام خواهند نمود.

برپا نمودن مجالسی که حضرت ولیعصر (عج) در آنجا یاد شود

برپایی مجالسی که امام عصر (ع) در آن یاد شود و مناقب و فضایل آن حضرت ترویج و منتشر گردد، موجب ترویج دین خداوند و یاری نمودن نیکی، تقوی، تعظیم شعائر الهی و نصرت، ولی الله است. امام صادق (ع) فرمودند: «یکدیگر را دیدار کنید، که در دیدارتان زنده شدن دل هایتان و یادآوری احادیث ما هست و احادیث ما، شما را نسبت به یکدیگر مهربان می‌سازد که اگر آن‌ها را به کار گیرید رستگار شده و نجات یافته اید و هر گاه آن‌ها را ترک گویید گمراه شده و هلاک می‌گردید، پس به آن‌ها عمل کنید که من نجات شما را ضمانت می‌کنم.» (٣)

حضور یافتن و نشستن در این گونه مجالس از ارزش بالایی برخوردار است، چنان که حضرت امام رضا (ع) می‌فرماید: «هر کس در مجلسی بنشیند که امر ما در آن زنده می‌گردد دلش نخواهد مرد، روزی که دل‌ها می‌میرند.» (٤)

برپا نمودن این مجالس در برخی زمان‌ها واجب است، مانند زمانی که مردم در معرض انحراف و گمراهی باشند و برپایی این مجالس سبب جلوگیری از هلاکت دینی آنان و مایه ارشاد و راهنمایی ایشان به راه هدایت گردد. خداوند متعال می‌فرماید: «وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَی الْقُلُوب؛ هر کس شعائر خداوند را بزرگ و محترم دارد این کار نشانه تقوای دل‌ها است.» (٥)

در کتاب مرآة الانوار از امیرالمؤمنین (ع) به طور مرسل روایت کرده که فرمود: «نحن الشعائر و الاصحاب؛ مائیم شعائر و اصحاب.»

سرودن و شعر خواندن در فضایل آن بزرگوار در مجالس آن حضرت موجب یاری امام به شمار می‌آید. امام صادق (ع) در این باره فرموده اند: «من قال فینا بیت شعر، بنی الله تعالی له بیتا فی الجنه؛ هر کس درباره ما یک بیت شعر بگوید خداوند برای او خانه‌ای در بهشت خواهد ساخت.» (٦)

رعایت ادب درباره امام معصوم

رعایت ادب در یاد کردن امام معصوم بسیار زیاد سفارش شده است. تأکید شده مؤمن، باید با القاب شریف و مبارک حضرت را یاد کند.

همچنین در زمینه برخاستن برای تعظیم شنیدن نام مبارک حضرت، بالاخص اگر آن نام مبارک «قائم» باشد، سفارش شده است.

سلام روزانه به امام زمان (عج)

سلام روزانه به حضرت مخصوصاً در روز‌های دوشنبه و پنج شنبه که اعمال عموم خلایق بر آن حضرت عرضه می‌شود، نیز توصیه شده است. رسول خدا (ص) فرمود: «خداوند عزوجل به هیچ دوست خود که جانش را به اطاعت و خیرخواهی امامش به زحمت انداخته، نظر نیفکند مگر اینکه او در رفیق اعلی [دسته پیامبران و صدیقان و شهدا و صالحین که در بهشت قرین هم باشند]با ما باشد.» (٧) در دعای بعد از زیارت آل یاسین خیرخواهی برای آن والا مقام را این گونه از خدا طلب می‌کنیم: «اَللَّهُم انصُرهُ وَ انتَصِر بِهِ لِدِینِکَ؛ خدایا! یاری نما او را و یاری کن به وسیله او دینت را.» (٨) و باز هم در همین دعا می‌خوانیم: «اَللَّهم اَعِذهُ مِن شَرِّ کُلِّ باغٍ وَ طاغٍ وَ مِن شَرِّ جَمِیعِ خَلقِکَ وَاحفَظهُ مِن بینِ یَدَیهِ وَ مِن خَلفِهِ وَ عَن یَمِینِهِ وَ عَن شِمالِه؛ خدایا! پناه ده او را از شر هر متجاوز و سرکش و از شر همه خلق خود و نگهدار او را از پیش رو و از پشت سر و طرف راست و از طرف چپ.» (٩)

هدیه به حضرت

مؤمن می‌تواند نمازی مخصوص، به عنوان هدیه به آن حضرت یا دیگر ائمه علیهم السلام به جا آورد و هیچ حدّ، وقت و شماره‌ای برای این نماز نیست و در واقع مؤمن به مقدار محبت و توانایی اش می‌تواند از این هدیه به محبوبش تقدیم کند. ابومحمد صمیری می‌گوید: ما را ابوعبدالله احمد بن عبدالله بجلی به سندی که به ائمه علیهم السلام متصل است، حدیث کرد که فرمود: «هر کس ثواب نماز خود را برای رسول خدا (ص) و امیرالمؤمنین (ع) و اوصیای بعد آن حضرت قرار دهد، خداوند ثواب نمازش را آن قدر افزایش می‌دهد که از شمارش آن نفس قطع می‌گردد و پیش از آنکه روحش از بدنش برآید به او گفته می‌شود: فلانی! هدیه تو به ما رسید، پس امروز پاداش و تلافی نیکی‌های تو است دلت خوش و چشمت روشن باد به آنچه خداوند برایت مهیا فرمود: و گوارایت باد آنچه را به آن رسیدی.» (١٠) همچنین وارده شده که مؤمن، بخشی از دارایی خود را برای امام زمانش هدیه کند و هر سال به این عمل مداومت نماید و در این عمل شریف، غنی و فقیر، حقیر و شریف و مرد و زن یکسانند، الا این که ثروتمند به مقدار توانائیش تکلیف دارد و فقیر به مقدار استطاعت خود مکلف می‌گردد، خدای عزوجل فرموده: «لا یکلِّفُ الله نفسا إلّا وُسعَها؛ خداوند هیچ کس را جز به مقدار توانش تکلیف نمی‌کند.» (١١)

زیارت امام حسین (ع) و گریه بر سیدالشهدا

از نکات جالب توجه دیگر در ابراز محبت به آن بزرگوار، گریستن در مصیبت امام حسین (ع) و خواندن زیارت آن حضرت است (۱۲) از اموری است که بدون تردید از عظیم‌ترین و مهمترین وسایل تقرب یافتن به حضرت است. امام صادق (ع) می‌فرماید: «هر کس قبر پدرم [ابی عبدالله]را زیارت کند، همانا رسول خدا را صله نموده و پیوند ما را گرامی داشته و غیبتش حرام می‌گردد و بدنش بر آتش (دوزخ) حرام می‌شود.» (١٤)

پرداخت صدقه برای سلامتی حضرت، شناخت و معرفت به آن حضرت و آمادگی برای ظهور حضرت از دیگر مواردی است که مورد تأکید قرار گرفته است. (١٥)، (١٦)

منابع:

‌١-مفاتیح الجنان، زیارات ائمه سامرا

٢-غایة المرام، باب ۲۳، حدیث ۱۰۵، ص۸۸،

٣-وسائل الشیعه، ج۱۱، باب ۲۳، حدیث۳، ص۵۶۷.

٤-بحارالانوار، ج. ۴۴، حدیث ۱، ص۲۸۲،

٥-سوره حج /٣٢،

٦-وسائل الشیعه، ج. ۱۴، حدیث۱، ص۵۹۷،

٧-مکیال المکارم، ج۲، ص۲۵۸،

٨-مفاتیح الجنان

٩-همان

١٠-مکیال المکارم، ج۲، ص۲۶۴،

١١-سوره بقره/٢٥٦،

١٢-مکیال المکارم، ج۲، ص۴۱۲،

١٣-همان، ص٤١٤،

١٤-کامل الزیارات، باب ۴۶، ص۱۲۷،

١٥-مکیال المکارم، ج٢، بخش ٨،

١٦-خورشید پنهان، رضا لکزایی صص٣٥-٢٦