چپ دست ها و یافته های جدید در مورد آنها

مهدی خواجوی جراح مغز و اعصاب در پاسخ به این سوال که آیا رابطه‌ای بین چپ دستی و مغز وجود دارد یا خیر گفت: در چند دهه اخیر درمورد چرایی چپ‌دستی تئوری‌هایی مطرح شده است. از قرن نوزدهم تمام زیست‌شناسان روی این پدیده که نیم‌کره چپ مغز، اندام‌های طرف راست بدن را و نیمکره راست، اندام‌های طرف چپ را کنترل می‌کنند، هم‌آهنگ بودند.

پیام‌های کنترل حرکات دست و بازو از ناحیه‌ای از قشر مغز در لوب پیشانی (قشر حرکتی) شروع شده و سپس به سمت نخاع آمده و پس از آن به اعصاب محیطی، و سرانجام به عضلات اندام‌ها می‌رسد.

در دهه 1980 سونوگرافی جنین‌ها نشان داد که چپ یا راست دست بودن، قبل از تولد و حتی در مرحله هشت هفتگیِ جنین شکل می‌گیرد. در هفته سیزدهم جنینی، که جنین شروع به مکیدن شست راست یا چپ خود می‌کند، غالب‌بودن دست کاملا واضح است. ابتدا تصور می‌شد که مغز بر اساس اطلاعات ژنتیکی، غالب بودن یک دست را تعیین می‌کند.

پژوهش‌های جدید در دانشگاه بوخوم آلمان نشان داده که تغییرات ژنتیکی در نخاع، تعیین‌کننده غلبه راست یا چپ دستی است و نه مغز. این پژوهشگران مشاهده کردند که تا هفته 15 جنینی، قشر مغز و نخاع هنوز با هم ارتباطی ندارند،درحالی‌که چپ یا راست دست بودن کاملا شکل گرفته است. این پژوهشگران تغییرات ژنتیکی برای تعیین دست غالب را در نخاع، بین هفته 8-12 مشاهده کردند.



چرا تعداد افراد چپ‌دست فقط 10 درصد است؟

پدیده بسیار جالبی که توسط این پژوهشگران مشاهده شد این بود که تغییرات ژنتیکی در نخاع برای تعیین دست غالب، غیر قرینه بوده و پدیده اپی‌ژنتیک epigentic در آن نقش مهمی را دارد. اپی ژنتیک به معنی فعال شدن یا غیر فعال شدن یک ژن تحت تاثیر عوامل خارجی و محیطی است.

در سال 2012 پژوهشگران، یک مدل ریاضی را برای تغییرات اپی‌ژنتیکی دست غالب ارائه دادند . به عقیده این پژوهشگران در طول فرگشت انسان، استفاده از ابزار یا نوع شکار کردن توسط دست یا بازوی راست، آسان‌تر بوده و به همین جهت، تغییرات اپی‌ژنتیکی در نخاع، تمایل به دست راست یافته است؛ به همین علت 90 درصد مردم دست راست غالب دارند.

باید توجه داشت که اصولا سیستم عصبی افراد چپ و راست دست اختلاف واضحی ندارند و‌ در نتیجه از نظر رفتاری و روانشناختی نیز تفاوتی ندارند و دانش جدید کاملا به بی‌اساس بودن بی‌مهری‌ها درمورد افراد چپ دست گواهی می‌دهد.

منبع: سیمرغ