زندگینامه حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی

آیت الله حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در خانواده‌ای باتقوا و پارسا در تبریز به دنیا آمد. خانواده وی از تاجران متمکن تبریز بودند. پدر او که حاج میرزا شفیع نام داشت، در ابتدا عامل مضاربه ناصرالدین شاه بود؛ اما در پایان موفق شد که در خدمت مرحوم حاج میرزا علی نقی همدانی مراتب تهذیب و تزکیه نفس را طی نموده و به مقامات والای انسانیت نائل شود.



صرف، نحو، منطق، معانی بیان و دروس مقدماتی دیگر را در تبریز فراگرفت و پس از مدتی «سطح» را به پایان رساند. روشنی باران نور در سرزمین وجودش وی را راهی دیار یار ساخت و به سوی نجف اشرف هدایت نمود. بسان عبدی ذلیل و مریدی فقیر، پای ارادت بر صحن مولای خود نهاد و با قدم‌های همراه با محبت خویش به سوی «ضریح ولایت» شتافت و از آن حضرت استمداد «تحصیل و تهذیب» نمود.


چندی از ورود او به نجف اشرف نگذشته بود که عشق ولایت کاری کارستان کرد و شعله‎های هدایت یکی پس از دیگری رخ نشان داد. دست تقدیر پای او را به درس محدث محقق، میرزا حسین نوری کشاند و اندیشه باشکوه وی را از انبوه دانش و بینش، فقیه وارسته آیت الله حاج آقا رضا همدانی بارورتر ساخت.


ثمر آفرین خوشه‎های فکر و اندیشه میرزا جواد آقا با حضور در درس آخوند ملا محمدکاظم خراسانی چشمگیرتر شد و تابناکی چهره وجود او با آشنایی با آخوند ملا حسین‌قلی همدانی افزون گردید؛ هم او که بسان اکسیری، میرزا جواد آقا از ملک به ملکوت رسانید، کسی که نسیم نگاهش غبار رذایل را از صفحه جان انسان‌ها می‎شست و تأثیری ژرف در کلامش دیده می‎شد.


سال‌های هجرت و روز‌های تشرف در نجف با انبوه برکات همراه بود و تلاش بسیار در راه تحصیل و تهذیب رهاورد‌های مبارکی در پی داشت. تا این که میرزا جواد آقا در سال ۱۳۲۱ قمری، ۱۲۷۰ ش. آهنگ رجعت به ایران کرد و به زادگاهش تبریز وارد شد.


جاذبه معنوی او روشن ضمیران پاک را بسان پروانه‎هایی عاشق گرداگردش به پرواز درآورد و از محضر پر فیض وی آنان را سیراب ساخت. دانش ‎پژوهان از بارش دانش وی بهره می‎بردند و مردم نیز با قلبی مطمئن و روحی پرشور اطراف او حلقه می‎زدند. در این سال‌ها بود که واقعه مشروطه پدید آمد و ارتش روسیه بخشی از آذربایجان را اشغال کرد، مردم بی‎پناه آن خطه به خاک و خون کشیده شدند و شهر تبریز محاصره گردید. راهی غیر از ترک دیار باقی نماند. از این رو حاج میرزا جواد آقا به دور از چشم متجاوزان رو به سوی تهران گذارد و از آن جا به زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام شتافت. سپس به قم مهاجرت کرد و این شهر را وطن دوم خویش قرار داد.


ارمغان ارزشمند دوران تحصیل و تدریس حاج میرزا جواد آقا، ژرف‎نگری و اندیشمندی بسیار نسبت به اوضاع جهان بود. وی صاحب سیرتی سیاسی شده بود و هماره حوادث را با دیده بصیرت و بینش می‎نگریست. حکومت زمان خود را مردود می‎دانست و صاحب منصبان را افرادی ناپاک و غاصب می‎شمرد. هیچ گاه روی خوش به آنان نشان نمی‎داد و با زبان دعا، ناخرسندی خویش را نسبت به اوضاع ابراز می‎نمود.
افرادی که برای مشورت به حضورش می‎شتافتند از قبول کار‌های دولتی منصرف می‎ساخت و سردمداران حکومت را همچون ستمگران بنی امیه و بنی عباس قلمداد می‎کرد.



زندگینامه حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، عکس حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزیحاج میرزا جواد در سال ۱۳۲۱ قمری، از نجف به ایران مراجعت کرد

تدریس و تهذیب در قم
سال ۱۳۲۹ ق. قم پذیرای وجود حاج میرزا جواد آقا شد. در آن ایام این شهر از حداقل امکانات محروم بود، جمعیتی اندک داشت و هنوز حوزه علمیه مقدس و پربرکتشان تأسیس نشده بود. این عارف فرزانه اندکی پس از ورود، به درخواست برخی از افراد پارسا، جلسات درس و محافل اخلاق برپا کرد. درس «فقه» که متن آن مفاتیح فیض کاشانی بود و در پی آن درس «اخلاق و عرفان» برای عموم مردم که در مدرسه فیضیه تشکیل می‎شد. درس دیگری برای بعضی از خواص در منزل حاج میرزا برقرار می‎شد که اخلاق و عرفان موضوع آن بود.


علاوه بر این، نماز جماعت در مسجد بالاسر حرم مطهر حضرت معصومه علیهاالسلام نیز از سوی ایشان اقامه می‎گردید؛ که امام خمینی و آیت الله بهاء‌الدینی از جمله افرادی بودند که در نماز حاج میرزا جواد آقا شرکت می‎کردند.


تابناکی سال‌های حضور این شخصیت علمی عرفانی، زمینه‎ساز هجرت بسیاری از علما و بزرگان به سوی این خطه گردید. در آن ایام عوام و خواص از سرو سبز وجود ایشان بهره‎های وافر می‎بردند و منزل وی دارالشفای روان مردم زجر دیده و مصیبت زده بود. لطافت سخنان این فرزانه سخت کوش در مناسبت‌های مختلف، امواج مردم را لبریز از شادی و نشاط در ایام عید و سرور معصومین علیهم السلام می‎نمود و جرعه‎های معرفت بسیاری در ایام رحلت و عزا در کام وجود آنان سرازیر می‎کرد.


گویا تقدیر چنین بود که پاکی و قداست در حوزه علمیه قم به دست چنین وارسته‎ای پاک، پی‎ریزی شود تا دهه‎ای بعد، پای همت و تلاش به وسیله حاج شیخ عبدالکریم حائری به میان گذارده شده و حوزه علمیه قم، قامت سبز خود را برافرازد.



تالیفات آیت الله حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی
از تالیفات ایشان می‌توان به اسرار الصلواة، المراقبات، رساله لقاءالله، کتابی در فقه، رساله‌ای در حج و حاشیه فارسی بر غایة القصوی اشاره کرد.


سرانجام آخرین آفتاب از خورشید حیات و زندگانی اندیشمند عارف، حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی نمایان شد و روز یازدهم ذی الحجه سال ۱۳۴۳ قمری فرصت دیدار و هنگام لقاء رخ نشان داد.



منبع: yjc.ir