چه عواملی بر خودکشی موثر است؟

دکتر احمد حاجبی با بیان اینکه میزان اقدام به خودکشی در زنان بالاتر و میزان فوت در مردان بالاتر است، افزود: در کشور‌های با درآمد بالا، سهم زنان در فوت ناشی از خودکشی به ۲۵ درصد می‌رسد. این در حالی است که در کشور‌های با درآمد پایین و متوسط، زنان ۴۰ درصد موارد فوت را شامل می‌شوند.

وی با اشاره به اینکه بالاترین میزان اقدام به خودکشی در گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال است، اظهار کرد: میزان فوت ناشی از خودکشی در هر ۱۰۰ هزار نفر، با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. همچنین شایع‌ترین روش‌های اقدام به خودکشی منجر به فوت در جهان شامل مسمومیت با سموم، حلق‌آویز کردن و اسلحه گرم هستند.

مدیرکل دفتر سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با بیان اینکه بیشترین میزان فوت ناشی از خودکشی مربوط به منطقه شرق اروپا و کمترین میزان در منطقه مدیترانه شرقی و آمریکای جنوبی است، افزود: اگرچه یکی از دلایل کم بودن میزان خودکشی در این مناطق مربوط به دین اسلام و وجود کشور‌های اسلامی در این منطقه است، اما گاهی میزان سقف و گزارش خودکشی نیز در این مناطق پایین‌تر است.

حاجبی با بیان اینکه مهم‌ترین پیشگویی کننده برای اقدام به خودکشی، اقدام قبلی فرد است، گفت: در سال گذشته در ایران میزان فوت ناشی از خودکشی ۵.۷ در هر ۱۰۰ هزار نفر گزارش شده است. بالاترین میزان خودکشی مربوط به استان‌های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و کرمانشاه بوده است. در سال گذشته میزان اقدام به خودکشی ۱۰۶ در هر ۱۰۰ هزار نفر گزارش شده که بالاترین میزان اقدام، مربوط به دانشگاه‌های علوم پزشکی ایلام، بم، کرمان و آذربایجان غربی بوده است.

مدیرکل دفتر سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با اشاره به اینکه خودکشی رفتاری با سبب شناسی زیستی، روانی و اجتماعی است، افزود: برخی از این عوامل فردی و برخی اجتماعی هستند. میزان اقدام به خودکشی اگرچه در زنان بالاتر است، اما فوت ناشی از آن در مردان بالاتر است و ۳۴ درصد از موارد فوت ناشی از خودکشی مربوط به زنان است.

حاجبی، جنسیت، گروه سنی، استفاده از مواد مخدر، روان‌گردان، الکل، نقص‌های ژنتیکی و... را ناشی از عوامل زیستی موثر بر خودکشی دانست و گفت: یکی از دلایل فوت ناشی از خودکشی در سنین ۱۵ تا ۲۴ سال به این دلیل است که تکامل مغز افراد تا سن ۲۵ سالگی ادامه دارد و چه بسا عدم تکامل این گروه سنی باعث ایجاد بیشتر رفتار‌های تکانشی در آن‌ها می‌شود.

وی محیط ناامن، فقر، بیکاری، دسترسی به روش‌های خطرناک، سابقه خودکشی در نزدیکان، مدیریت نامناسب اخبار خودکشی در رسانه‌ها، خلاء شبکه حمایتی قوی اجتماعی، عدم دسترسی به یک فرد ارائه دهنده خدمات سلامت روان، عدم دسترسی به امکانات یادگیری مهارت‌های زندگی و تاب‌آوری را از جمله عوامل محیطی موثر دانست و گفت: ارتباط خودکشی با وضعیت اقتصادی پیچیده است و خطی نیست. زمانی که وضعیت اقتصادی جامعه‌ای مناسب نباشد، نمی‌توان انتظار داشت که با بهبود وضعیت اقتصادی، وضعیت خودکشی نیز به سرعت بهبود یابد، بلکه بهبود وضعیت سلامت روان به زیرساخت‌های توسعه سلامت روانی بستگی دارد. همچنین سابقه خودکشی در نزدیکان هم منجر به یادگیری فرد و هم بروز افسردگی در وی می‌شود. حوادثی نظیر شکست و ناکامی، فوت یک فرد مهم، تغییر در یک رابطه مهم در زندگی، مشاجره و درگیری لفظی، متهم شدن به جرم و بازداشت و ... از جمله حوادث موثر بر انجام خودکشی هستند.

مدیرکل دفتر سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در ادامه افزود: در کرمانشاه بعد از زلزله، شبکه‌های اجتماعی از بین رفت و به این ترتیب آمار خودکشی مربوط به کرمانشاه تا روز ۲۱ آبان‌ماه و هشت ماه نخست سال نسبت به چهار ماه بعد از زلزله این منطقه، بسیار متفاوت است.