مهمترین زیارتگاه‌های کربلا و حومه آن

حرم امام حسین (علیه السلام)، که به همراه حرم ابوالفضل العباس (علیه السلام) و فضا‌های پیرامون این دو جایگاه، هسته مرکزی شهر را تشکیل می‌دهند. حرم مطهر بیش از دو متر از سطح شهر پایین‌تر است؛ از این رو تعداد زیادی پله زائران را از دروازه‌ها به درون صحن هدایت می‌کند.

ساختمان کنونی حرم از ساخته‌های دوره صفوی و عثمانی و قاجار است. حرم مطهر از گنبدی بزرگ و مطلاّ تشکیل شده که بر روی گنبد خانه‌ای وسیع و چندین رواق و یک مسجد بزرگ و صحنی فراخ است که تمامی این مجموعه را در بر می‌گیرد. گنبد طلا از ساخته‌های دوران صفویه است و طلاکاری آن به دستور آغامحمدخان قاجارانجام گرفته است.

در زیر گنبد، ضریح نقره‌ای و بزرگ و چند ضلعی قرار دارد که قسمت عمده فضای گنبدخانه را اشغال کرده و درون آن قبر مطهر امام حسین (علیه السلام) و دو فرزندش علی اصغر و علی اکبر جای دارد. در سمت شرق ضریح مطهر حضرت، فضایی است که در جنوب آن پنجره‌ای نقره‌ای قرار دارد. اینجا آرامگاه قسمت اعظم شهیدان واقعه کربلا است که همگی آنان پیرامون آن پنجره و فضا‌های اطراف پراکنده و مدفون هستند.

قتلگاه: جایگاهی است در نزدیکی آرامگاه حبیب بن مظاهر اسدی که بنابر گفته روایات، امام حسین (علیه السلام) در آنجا به شهادت رسید و بعد‌ها به جایگاه کنونی منتقل شد و دفن گردیده اند.


تلّ زینبیّه: در فاصله ۲۰ متری از سمت غرب صحن مطهّر، تپه‌ای به ارتفاع ۵ متر وجود دارد که امروزه بر روی آن اتاقی ساخته شده است، این تپّه به نام «تلّ زینبیّه» یا تپّه حضرت زینب (علی‌ها السلام) مشهور است و بنا به نقل مورّخان، تپّه‌ای بوده است که در روز عاشورا حضرت زینب بر روی آن می‌رفته و از سیر وقایع جنگ آگاهی می‌یافته اند.

حرم منوّر و پاک ابوالفضل العباس (علیه السلام): این حرم در فاصله ۳۵۰ متری شمال شرقی حرم امام حسین (علیه السلام) قرار گرفته و دارای قبّه و بارگاه شکوهمندی است که جسد پاک این سردار رشید و یار وفادار امام حسین (علیه السلام) را در بَرگرفته است. ساختمان دارای گنبدی طلایی است که بر روی گنبد خانه‌ای کوچکتر از حرم امام حسین (علیه السلام) قرار دارد. گِرداگرد قبر مطهّر را چهار رواق و صحن فراخ و وسیعی به همراه ایوان زیبا در برگرفته است. ضریح زیبای آن حضرت به دستور مرحوم آیة الله العظمی حکیم در سال ۱۹۶۵ میلادی در اصفهان ساخته شد.

آرامگاه حبیب بن مظاهر اسدی: او یکی از شهدای روز عاشورا است که در سن ۸۰ سالگی به یاری امام حسین (علیه السلام) شتافت و شهید گردید و در فاصله ۱۰ متری از ضریح مطهر و در رواق جنوب غربی مدفون است و دارای ضریح کوچکی است.

آرامگاه سید ابراهیم مجاب: وی امام زاده والا مقام و عظیم الشأن و دارای نسل مبارکی است. او ابراهیم فرزند محمّد العابد فرزند امام موسی بن جعفر (علیه السلام) است که در این بقعه مطهّر دفن شده است و بنا به نوشته مورّخان، بسیاری از سادات و بزرگان پیرامون او مدفونند. آرامگاه او در رواق حرم مطهّر و در گوشه شمال غربی آن است.

مشاهیر مدفون در حرم: در سرتاسر صحن و حجره‌های گرداگرد آن و رواقها، بسیاری از بزرگان در طول تاریخ دفن شده اند، برخی از این حجره‌ها به نام شخصیتی که در داخل آن دفن شده، مشهور است؛ همچون آخرین مقبره‌ای که در جنوب سمت مشرق قرار دارد و مدفن بسیاری از علمای دین می‌باشد که مشهورترین آن‌ها مرحوم آیة الله میرزا محمّد تقی شیرازی است که در سال ۱۹۲۰ میلادی، رهبری انقلاب مردم بر ضدّ دولت انگلیس را بر عهده داشت. از دیگر مشاهیر مدفون در این بقعه مطهر، میرزا محمّد تقی خان امیر کبیر است که پس از به قتل رسیدنش در کاشان، به کربلا منتقل و در مقبره‌ای در رواق شرقی حرم مطهر دفن گردید، همچنین قاجاریه نیز در رواق شمالی، دارای مقبره‌ای هستند که جمعی از آنان در آنجا مدفونند

خیمه گاه: در جنوب صحن مطهّر امام حسین (علیه السلام) و در فاصله ۲۵۰ متری واقع است. (بنا به نقل مورّخان، محلّ برافراشته شدن خیمه‌ها و چادر‌های سید الشهدا (علیه السلام) و یاران او بوده است). امروزه جایگاه خیمه‌ها را با ساختمانسازی به تصویر کشیده اند.

مقام حضرت مهدی (علیه السلام): در میان نخلستان‌های کرانه رودخانه فرات که این شاخه رودخانه به نام «نهر علقمه» مشهور است، از شمال کربلا می‌گذرد و آن جایگاهی است منسوب به حضرت حجّت (علیه السلام) که مردم در آن به نماز می‌پردازند.

حُرّ: و آن شهرکی است در جنوب غربی کربلا که در فاصله ۹ کیلومتری از شهر واقع شده و نام آن برگرفته از نام حرّ بن یزید ریاحی است. او در روز عاشورا یکی از فرماندهان لشکر عبیدالله زیاد بود ولی بعد‌ها توبه کرد و به لشکر حق پیوست و تا پای جان ایستاد و به شهادت رسید و در این موقعیّت دفن گردید. امروزه آرامگاه او، که از ساخته‌های شاه اسماعیل صفوی است، دارای صحن و رواق و گنبد کاشی کاری است و مؤمنان فوج فوج به زیارت قبرش می‌شتابند.

آرامگاه الأخرس بن الکاظم (علیه السلام): وی محمد ابن أبی الفتح أخرس، از نوادگان حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) است که بقعه اش در حومه کربلا، در محله‌ای به نام «الأبتر» قرار دارد.

آرامگاه ابن حمزه: وی نواده امیر المؤمنین و از امام زادگان والا مقام است. آرامگاهش در آغازِ بزرگراه کربلا ـ. طویریج قرار دارد.

آرامگاه عون بن عبدالله: در نسبت این امام زاده تردید‌هایی وجود دارد که آیا وی همان عونی است که در کربلا شهید شد و یا نواده امام حسن (علیه السلام) است؟ امروزه وی دارای بقعه و بارگاه باشکوهی در ۱۱ کیلومتری شمال غربی کربلا و در آغاز بزرگراه کربلا ـ. بغداد می‌باشد. این امام زاده بسیار مورد توجّه مردمان عراق و دارای نذر مجربی است: از این رو همواره مزار او مملو از زائر و نذورات آنان است.

آرامگاه طفلان مسلم: این آرامگاه در راه کربلا ـ. بغداد، در حومه شهر مسیّب قرار دارد.
این دو کودک به نام‌های محمّد و ابراهیم، فرزندان حضرت مسلم ابن عقیل هستند که پس از شهادت پدرشان به شهادت رسیدند، آرامگاه این دو کودک صحن و سرای باشکوهی داشته و بر قبر هر یک گنبد و ضریحی قرار دارد.

آرامگاه ابن هاشم: وی از نوادگان حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) است که در سال ۷۴۵ هـ. ق. وفات یافت و آرامگاهش امروزه در کویری واقع در شمال غربی کربلا می‌باشد. قبر او دارای صحن و سرای بزرگی است و در میان اعراب بیابان گرد بسیار معروف است و آنان همواره بدو پناه آورده و نذر می‌کنند.

آرامگاه ابن فَهْد حِلّی: او از فق‌های امامیّه است و قبرش در غرب خیابان «باب القبله» درون مسجدی به نام او قرار دارد.

حسینیّه‌های کربلا: با توجّه به این که کربلا شهری زیارتی است و سالیانه صد‌ها هزار مسلمان از سرتاسر کشور‌های شیعه نشین برای زیارت به این شهر مقدّس مشرّف می‌شوند، از این رو بسیاری از مردم شهر‌های گوناگون به ساختن حسینیّه و زائرسرا پرداخته اند که مهمترین حسینیّه‌ها از آنِ ایرانیان است؛ همانند حسینیّه تهرانیها، اصفهانیها، مازندرانی ها، قمی‌ها و آذربایجانیها، و ده‌ها حسینیّه دیگر که قسمت عمده این مراکز در سال‌های اخیر منهدم و ویران گردیده است.

مدارس دینی کربلا: کربلا دارای حوزه علمیّه کهن و مهمّی است؛ از این رو مدارس دینی فراوان در کربلا دیده می‌شود که مهمترین آن‌ها عبارتند از: مدرسه هندیّه، مدرسه حسن خان، مدرسه آیة الله بروجردی، مدرسه بادکوبه، مدرسه کریم خان، مدرسه مجاهد، مدرسه بُقعه، مدرسه حسینیّه، مدرسه شریف العلما، مدرسه سلیمیّه و...

منبع: بیتوته