انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا، نتایج و پیامد‌ها در عرصه داخلی و بین المللی

علیرضا عرب: منظور از انتخابات میاندوره ای در ادبیات سیاسی آمریکا ،انتخاباتی است که در آن رئیس جمهور انتخاب نمی شود. طی سال‌های اخیر، 2006م، 2010م و 2014م، معمولا میزان شرکت کنندگان در انتخابات میان دوره ای از انتخابات عمومی ریاست جمهوری کمتر بوده است.

اکنون با پایان شمارش آرای انتخابات میاندوره ای 6نوامبر 2018م، دموکرات ها موفق به تسخیر مجلس نمایندگان و جمهوری‌خواهان نیز اکثریت خود را در سنای این کشور حفظ و تقویت کردند.

البته تعداد زیادی از مقامات ایالتی و محلی ،39 کرسی شامل 36 فرمانداری ایالت ها به همراه فرمانداری 3 منطقه، نیز در این انتخابات که هر 4سال یکبار برگزارمی شود، توسط آمریکایی‌ها برگزیده شدند.

تا قبل از این انتخابات، دوسوم فرمانداران آمریکا جمهوری‌خواه بودند.

لازم به ذکر است که فرمانداران می توانند با اعمال نفوذ در ترسیم نقشه های حوزه های انتخاباتی شان، نقش بسیار مهمی در انتخابات پیش رو ریاست جمهوری در 2020م بازی کنند.

فرمانداران، قدرت آن را دارند تا مرزبندی های حوزه های رای گیری در ایالت خود را تغییر داده و به این ترتیب با مهندسی آراء ماخوذه، بصورت غیر مستقیم بر نتایج انتخابات اثر بگذارند.

آنچه که در ادبیات سیاسی آمریکا به آن "Gerry mandering"، نوعی مهندسی آراء ، می‌گویند.

در واقع در این حالت، با تغییر مرزبندی در حوزه های رای گیری سعی در شکستن آراء و مهندسی آراء به نفع یک نامزد خاص می‌کنند.

بررسی نتایج انتخابات

طی دو سال اخیر، از ژانویه 2017م تاکنون، حاکمیت یکپارچه جمهوریخواهان بر ساختار حاکمیت در امریکا، شامل دولت،کنگره، فرمانداری‌ها و دیوان عالی فدرال ادامه داشت و اکنون یکی از دو مجلس کنگره یعنی مجلس نمایندگان ، به کنترل دموکرات ها در آمده است.

دموکرات ها پس از 8سال اکثریت در مجلس نمایندگان را از آن خود کردند.

این نتایج در انتخابات میاندوره ای آمریکا، آثار و پیامدهای خود را بر سیاست های کلان داخلی و خارجی آمریکا خواهد گذاشت.

بعد از دو سال از روی کارآمدن دولت ترامپ، این انتخابات به نوعی حکم یک همه پرسی را در خصوص میزان رضایت رای دهندگان آمریکایی از سیاست های داخلی و خارجی دولت جدید و عملکرد آن را داشت.

در پرتو بررسی نتایج این انتخابات، میزان اقبال رای دهندگان آمریکایی به سیاست های جدید دولت ترامپ مثل سیاست های مالی، تجاری، بیمه ای و مهاجرتی در حوزه داخلی و نیز سیاست ها و رویکردهای یکجانبه گرایانه بین المللی او طی این دو سال مشخص خواهد شد.

البته لازم به ذکر است که این انتخابات به نوعی نیز میزان اعتماد و تائید عمومی نسبت به کنگره آمریکا بعنوان نهاد قانون گذاری و نظارتی را نیز مشخص می کند.

در حدود 55% از رای دهندگان آمریکایی در انتخابات روز سه شنبه (6 نوامبر2018م) به سیاست های دولت ترامپ رای منفی دادند.

علاوه بر اینکه دمکرات ها توانستند اکثریت مجلس نمایندگان را در دست بگیرند و با توجه به ماهیت سراسری مجلس نمایندگان در مقایسه با مجلس سنا، در واقع جمهوری خواهان و دولت ترامپ در این انتخابات بخشی از آرای سابق خود در انتخابات ریاست جمهوری اخیر را نیز از دست دادند.

بطور مثال بخشی از آراء راست معتدل که در انتخابات اخیر ریاست جمهوری به جمهوری خواهان و شخص ترامپ تعلق گرفته بود را به نفع دمکرات ها از دست دادند.

بنابراین بهبود شاخص های اقتصادی و اتخاذ سیاست های ضد مهاجرتی نتوانست آنطور که ترامپ انتظار داشت، رضایت اکثریت آمریکایی ها را جلب کند.

لازم به ذکر است که با ظهور ترامپ گسل موجود در جامعه آمریکا فعال شده و این جامعه را عملا به دو بخش تقسیم کرد:

1) یک بخش حامی سیاست های سنتی آمریکایی که بر چندجانبه گرایی بین المللی، لیبرالیسم، جهانی شدن و مشارکت بین المللی و هویت چند نژادی و چند فرهنگی جامعه آمریکا( سفید پوستان،رنگین پوستان و مهاجرین) تاکید دارد.

اینها حامی تسهیل قوانین و تدابیر مهاجرتی بوده و مهاجرت را منشاء پیدایش آمریکا و رمز ماندگاری اقتدار سیاسی،فرهنگی ،اقتصادی و علمی آن می دانند.

این طیف اقتدار ملی و حفظ منافع ملی آمریکا را در تعمیق و گسترش فرایند جهانی شدن می دانند و چند جانبه گرایی بین المللی را موید اقتدار آمریکا می دانند. توافقات دوجانبه یا چند جانبه بین المللی مثل برجام و پیمان آب و هوایی پاریس را سبب ارتقاءصلح جهانی دانسته و آنها را تقویت کننده جایگاه رهبری آمریکا در عرصه بین الملل تلقی می کنند.

این طیف برای آمریکا بعنوان ابرقدرت، وظایف و تکالیف بین المللی حافظ آن جایگاه را تعریف می کنند.

طیف مزبور که عموما حامیان حزب دمکرات هستند بر دمکراسی عامه و حفظ منافع اکثریت تاکید داشته و نوعی دولت رفاه را در عرصه اقتصادی ترویج می کنند.

2) یک بخش دیگر که با ظهور ترامپ مجال بروز و نمود پیدا کرد و مجذوب شعار "اول آمریکای" ترامپ شد.

این بخش از جامعه آمریکا، بر ملی گرایی آمریکایی، امنیت گرایی، جامعه تک نژادی (سفیدپوستان آنگلوساکسونی یا اروپایی تبار)، هویت گرایی امریکایی تاکید می کند.

اینها از اتخاذ مکانیزم‌های سختگیرانه مهاجرتی توسط دولت فدرال جهت حفظ هویت آمریکایی استقبال می کنند.

این طیف بر اقتدار و منافع ملی تاکید موکد داشته و فرایند جهانی شدن و چندجانبه گرایی بین المللی را سبب تضعیف اقتدار سیاسی، اقتصادی و نظامی آمریکا در عرصه بین المللی می دانند و خواستار بازبینی جدی در توافقات چند جانبه بین المللی که آمریکا در آنها حضور دارد، مثل پیمان آب و هوایی پاریس، پیمان ترانس پاسفیک، عضویت در یونسکو و برجام هستند.

این طیف عمدتا حامیان حزب جمهوری خواه هستند و از نظر اقتصادی بر حفظ منافع کمپانی های بزرگ (کورپراتوکراسی) تاکید داشته و طرفدار کاهش مالیات ها دولتی و تقویت سرمایه داران بزرگ هستند.

آثار و پیامدهای انتخابات میاندوره ای در عرصه داخلی

به هر حال، از سوم ژانویه 2019م و با آغاز به کار کنگره یک صد و شانزدهم امریکا، دموکرات ها ریاست مجلس و تمامی کمیته های آن را در دست خواهند گرفت.

مجلس نمایندگان نقش تقریبا انحصاری در تدوین و تنظیم بودجه دولت فدرال دارد و قادر است با تغییر در ارقام بودجه ، کاخ سفید را در پیشبرد برنامه های خود به شدت تحت فشار قرار دهد.

ضمن این که کنترل دموکرات ها بر مجلس نمایندگان ، فرصت بسیار مناسبی را در اختیار آنان قرار می دهد که در مورد پرونده های متعدد امنیتی، اخلاقی و مالی دونالد ترامپ مثل اتهام تبانی با روس ها در انتخابات ریاست جمهوری اخیر ، فرار مالیاتی شرکت هایش ، روابط غیر اخلاقی او با برخی از زنان و ...تحقیقات کنند.

اختیارات مجلس نمایندگان تا حد اعلام جرم علیه رییس جمهوری و درخواست برای محاکمه ،استیضاح و برکناری وی در سنا نیز امتداد می یابد.

کمیته‌های امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نمایندگان می تواند تمامی جوانب سیاست خارجی دولت دونالد ترامپ را مورد بررسی قرار دهد و ابزارهایی چون احضار دولتمردان (subpoena power) و مدیریت بودجه را در دست دارد.

فرایند استیضاح دولتمردان از جمله رییس جمهور از مجلس نمایندگان آغاز شده و سپس در سنا تعیین تکلیف نهایی خواهد شد.

اگر مجلس سنا با دو سوم آراء استیضاح دولتمردی را تائید کند او برکنار خواهد شد.

استیضاح احتمالی ترامپ باید توسط دمکرات ها از مجلس نمایندگان کلید بخورد اما سرانجام آن در مجلس سنا رقم خواهد خورد که تحت تسلط جمهوری خواهان است.

البته لازم به ذکر است که مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا خلاف مجلس سنا، در حوزه تایید نامزدهای انتخابات‌های ریاست جمهوری و معاهدات خارجی دولت فدرال دارای اختیارات نیست.

اما به هر صورت ترامپ در دو سال بعدی ریاست جمهوری به شدت تحت فشار سنگین دموکرات ها بخصوص از جانب مجلس نمایندگان قرار خواهد داشت.

اما در مورد مجلس سنا لازم به ذکر است که هر ایالت با هر میزان جمعیت می تواند دو نماینده به مجلس سنا بفرستد.

و همین شیوه رای گیری، سبب شد علی رغم اینکه دمکرات هادر انتخابات میاندوره ای اخیر، 9 میلیون بیشتر از جمهوری خواهان آوردند اما مجلس سنا کماکان در دست جمهوری خواهان باقی ماند.

البته مجلس سنا بودجه را تعیین نکرده و مصوباتش نیز نباید بار مالی برای دولت فدرال داشته باشند. اما مجلس سنا در هدایت سیاست خارجی و تصویب و تائید معاهدات خارجی نقش منحصر بفرد دارد.

کنگره اختیار آن را دارد که وتوی رییس جمهور را بشکند اما تنها در صورتی که دوسوم اعضای کنگره اعم از مجلس نمایندگان و مجلس سنا به آن رای بدهند.

البته باتوجه به تقسیم قدرت بعد از انتخابات میاندوره ای 6نوامبر میان حزب دمکرات و حزب جمهوری خواه در مجلس نمایندگان و سنا عملا این اجماع علیه فرامین ترامپ روی نخواهد داد.

اما دولت ترامپ دیگر مانند گذشته نمی تواند به راحتی مصوبات قانونی خود را در حوزه های داخلی از جمله مالیات و بهداشت ، رفاه اجتماعی و ... به تصویب برساند.

آثار و پیامدهای انتخابات میاندوره ای در عرصه بین المللی و بویژه ایران

با توجه به نتایج بدست آمده و پیروزی دمکرات ها در کنترل مجلس نمایندگان، دونالد ترامپ بعد از این در عرصه داخلی دچار مشکلات بیشتری خواهد شد و به نظر می رسد برای فرافکنی مشکلات داخلی، توجه و تاکید خود را به سمت سیاست خارجی معطوف کند.

لازم به ذکر است که برخی از مهم ترین قوانین آمریکا در حوزه سیاست خارجی، نیاز به تصویب در مجلس نمایندگان دارد که از آن جمله می توان به لایحه سالانه دفاع ملی یا NDA اشاره کرد.

بخشی از مهم ترین تحریم های ایران مثل تحریم فروش نفت ایران و نیز تحریم بانک مرکزی ایران در لایحه دفاع ملی آمریکا، NDA ، قرارگرفته است.

از این پس ترامپ در تصویب لوایحی که نیاز به استفاده از نیروهای مسلح یا تخصیص هزینه ها در امورخارجی داشته باشد، احتمالا با مشکلات فراوانی با دمکرات ها در مجلس نمایندگان روبه رو خواهد شد.

پیروزی دموکرات ها در مجلس نمایندگان، می تواند تا حدودی بر وضعیت برجام و آینده مناسبات ایران و امریکا تاثیر بگذارد.

البته به دلیل ساختار ریاستی هیات حاکمه آمریکا و نیز نفوذ قدرتمند لابی های اسرائیل و سعودی در آنها، انتخابات میاندوره ای تاثیر زیادی بر سیاست خارجی ایالات متحده ندارد بنابراین هدایت سیاست خارجی آمریکا، تقریبا در اختیار دولت ترامپ است.

بعبارتی دیگر، کنگره اعم از مجلس نمایندگان و مجلس سنا توان بازگرداندن دولت ترامپ را به توافق هسته ای با ایران (برجام) را ندارند و از طرفی دیگر تنها مورد اختلاف میان دموکرات ها و جمهوری خواه ها درباره ایران برجام است و در موارد دیگر اعم از نفوذ منطقه ای ایران و موشک های بالستیک، دموکرات ها و جمهوری خواه ها تقریبا متفق القول بوده و مواضع آنها اختلاف اندکی با یکدیگر دارند.

لازم به ذکر است که انتخابات 2020م ریاست جمهوری آمریکا نزدیک است و هر دو حزب جمهوری خواه و دمکرات برای کسب آراء بیشتر نیازمند اتخاذ سیاست ها و مواضع تهاجمی تر در خصوص ایران هستند.

فلذا پیش بینی می شود که هرچه به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا2020م نزدیک بشویم ، رویکردها و مواضع ضد ایرانی دوحزب دمکرات و جمهوری خواه شدیدتر و غلیظ تر گردد.

در مورد تاثیر گذاری بر خط مشی و رویکردهای دولت آمریکا در حوزه های امنیتی و سیاست خارجی مجلس سنا نقش مهمتری نسبت به مجلس نمایندگان دارد.

اما به هرصورت تقسیم قدرت در کنگره آمریکا احتمال اجماع دو حزب بر سرمسائل مربوط به ایران را به میزان زیادی کاهش خواهد داد.

متوقف شدن برخی تغییرات اقتصادی و محدودیت درعملیات های نظامی در خارج از آمریکا از جمله پیامدهای از دست دادن اکثریت در مجلس نمایندگان برای دولت ترامپ خواهد بود.

اما چون ماهیت ساختار سیاسی ایالات متحده آمریکا ریاستی است، ترامپ کمافی السابق می تواند سیاست های خود را تا حدودی با استفاده از فرمان های اجرایی به
جلو ببرد.