آرامش بازار ارز دوام دارد؟

بازار ارز در هفته‌های اخیر روند کاهشی قیمت‌ها را آغاز کرده است که فعالان اقتصادی بخشی از آن را ناشی از تصمیم بانک مرکزی در مدیریت جریان نقدینگی، محدود کردن تبادل پول از طریق تراکنش‌های بانکی و نیز ممنوعیت انتقال چک‌های تضمینی می‌دانند.
در کنار آن، بانک مرکزی دو بخشنامه را در حوزه بازگشت ارز حاصل از صادرات داشته است که از یکسو صادرکنندگان خرد را از پیمان سپاری ارزی معاف می‌کند و از سوی دیگر به صرافی‌ها اجازه می‌دهد ارز این گروه از صادرکنندگان را خریداری کنند.
رضا ترکاشوند، دبیرکل کانون صرافان ایرانیان آخرین وضعیت بازار ارز را از این گونه تشریح کرد:
وی با تاکید بر اینکه قیمت تعادلی در بازار باید از طریق عرضه و تقاضا تعیین شود، افزود: زمانی می‌توان گفت که بازار به نقطه تعادل رسیده است که تولید نسبت به واردات صرفه داشته باشد.

** نیازمند اتاق شفاف ارزی هستیم
دبیرکل کانون صرافان همچنین درباره ایده رئیس کل بانک مرکزی برای ایجاد بازار متشکل ارزی گفت: ایجاد شفافیت در بازار ارز ضرورتی اجتناب ناپذیر است و ضرورت این شفافیت در اقتصاد ایران بیش از ۷۰ سال است که احساس می‌شود.
وی افزود: از زمانی که نفت در اقتصاد ایران نقش تعیین کننده یافته است، انتظار از سیستم ارزی و بانکی این بوده که عرضه ارز ناشی از صادرات نفت برای بازیگران اقتصادی شفاف شود.

ترکاشوند ادامه داد: با توجه به اینکه دولت بخشی از نیاز ریالی خود را برای تامین هزینه‌های جاری و عمرانی از طریق فروش ارز حاصل از صادرات نفت در بازار تامین می‌کند، همه کشور نیازمند این شفافیت است تا مشخص شود خریدار و فروشنده ارز چه کسانی هستند.
وی افزود: دستاورد دیگر شفاف سازی ارزی، روشن شدن روش کشف قیمت است که با تعادل عرضه و تقاضا، قیمت‌ها مشخص می‌شود، نه اینکه نرخ‌ها در کف بازار و توسطه دلالان تعیین شود. ترکاشوند یادآورشد: نظام بانکی کشور با وجود قدمت، از نظر کشف قیمت و شفافیت ارز از برخی کشور‌های همسایه که اقتصاد ضعیف تری دارند، عقب‌تر و در موضوع قیمت گذاری ارز اهمال داشته است.

** اراده جدی برای راه اندازی بازار ارزی
دبیرکل کانون صرافان ایرانیان اظهار داشت: اراده خوبی برای راه اندازی بازار متشکل ارزی وجود دارد و بانک مرکزی، کانون صرافان، بانک‌های خصوصی و دولتی برای راه اندازی این بازار تلاش دارند تا هرچه زودتر این کار شکل بگیرد؛ البته مقدمات کار در بانک مرکزی باید انجام شود.
ترکاشوند اظهار داشت: به طور طبیعی با راه اندازی این بازار، ارز مداخله ای، ارز دولتی و نیمه دولتی و نظایر آن جمع می‌شود و همه چیز در بستر یک نظام یکپارچه شکل می‌گیرد.
به گفته وی، قرار نیست با راه اندازی این بازار، سامانه نیما و سازوکار آن جمع شود بلکه وقتی بازار‌های دیگر تجمیع و یکی شد، بازار نیما نیز در این بستر ساماندهی می‌شود.
ترکاشوند گفت: هیچ مقاومتی از ناحیه بانک‌ها برای تاخیر در راه اندازی این بازار دیده نمی‌شود و در عین حال بانک مرکزی با اختیاراتی که برای ساماندهی نظام پولی و ارزی از سران سه قوه دریافت کرده است، به جد این موضوع را پیگیری می‌کند.
وی ادامه داد: با راه اندازی بازار متشکل ارزی، همه شرکت ها، بانک‌ها و صرافی ها، متقاضیان و دارندگان ارز در نظامی یکپارچه مبادلات خود را انجام می‌دهند.

** امکان خرید و فروش ارز خارجی برای صرافی‌ها فراهم شد
دبیرکل کانون صرافان درباره بخشنامه اخیر بانک مرکزی مبنی بر مجاز شدن صرافی‌ها برای خرید ارز از صادرکنندگان خرد که سالانه کمتر از یک میلیون یورو صادرات دارند، اظهار داشت: پیش از این، صرافی‌ها می‌توانستند برای ۲۳ مورد ارز خدماتی در داخل ارز را تامین کنند، اما با این بخشنامه اجازه یافته اند که این مصارف را به شکل ارز حواله‌ای و ارز در خارج نیز پوشش دهند.
وی توضیح داد: برای نمونه اگر مسافری بخواهد ارز خود را به صورت حواله دریافت کند، این امکان برای صراف فراهم است که این ارز را به صورت ارز خارجی از صادرکننده دریافت و برای مسافر حواله کند و دیگر نیازی به انتقال ارز به شکل اسکناس نیست.
وی درباره اینکه بازخورد این بخشنامه در بازار چه خواهد بود، اظهار داشت: با توجه به اینکه دست صرافی‌ها برای تامین تقاضای ارزی مردم بازتر از گذشته شده است، این بخشنامه راهگشا خواهد بود؛ هرچند که برای صادرکنندگان جزء نیز این امکان را می‌دهد که با فراغت بیشتری ارز خود را بفروشند.

** کاهش سقف تراکنش‌های بانکی بازار را کنترل کرد
وی درباره کاهش سقف تراکنش‌ها در پایانه‌های فروشگاهی نیز گفت: علت اصلی این کار این بود که برخی دلالان دستگاه‌های کارتخوان را از کشور خارج کرده و نه فقط به عراق، افغانستان و کشور‌های همسایه، حتی به آمریکا، کانادا، کشور‌های اروپایی انتقال داده و از طریق اینترنت یا رومینگ سیمکارت‌های ایرانی کار خروج سرمایه از کشور را انجام می‌دادند.

ترکاشوند گفت: با کاهش سقف تراکنش‌ها به ۵۰ میلیون تومان در شبانه روز، مقداری از التهاب‌ها کاسته شد، هرچند دستورالعمل بانک مرکزی در زمینه ممنوعیت انتقال چک‌های تضمینی نیز بر بازار اثر گذاشت و مقداری از معاملات کف بازار را کاست.
وی در ارزیابی خود از وضعیت بازار ارز اظهار داشت: اکنون بازار با کنترل تقاضای کاذب از طریق اعمال محدودیت در تراکنش‌ها و چک‌های تضمینی مواجه شده است.
وی افزود: در کنار آن شاهد سهولت عرضه ارز به بازار هستیم و از این رو وقتی عرضه در بازار بیشتر شود، قیمت‌ها شروع به ریزش می‌کند و به همین دلیل عده‌ای هم برای جلوگیری از زیان فروشنده می‌شوند.
ترکاشوند به درپیش بودن سال نو میلادی و سررسید تسویه شرکت‌ها با شرکای خارجی خود اشاره کرد و گفت: لازم است بانک مرکزی برای مدیریت این بخش از تقاضا در بازار وارد عمل شود و نیاز شرکت‌ها را تامین کند تا تقاضای ناشی از آن به بازار تحمیل نشود.
وی در پاسخ به اینکه ریزش قیمت‌ها تا چه زمانی ادامه می‌یابد، گفت: این ریزش تا سقفی خواهد بود که در کف بازار باشد و عرضه و تقاضا به نقطه تعادلی برسد.
ترکاشوند ادامه داد: اکنون بازار ارز به آرامش خوبی رسیده است و امید می‌رود با برنامه ریزی نهاد‌های تصمیم گیر، احساس امنیت به مردم و فعالان اقتصادی بازگردد و مردم از امنیت سرمایه‌های خود اطمینان یابند.
وی با بیان اینکه هنوز امکان خروج سرمایه از کشور وجود دارد، اظهار داشت: مهمتر از خروج سرمایه، نیروی انسانی هر کشور است که سرمایه اصلی هر جامعه‌ای به حساب می‌آید، زیرا پول را می‌توان خلق کرد، اما نیروی انسانی کارآفرین و خلاق به راحتی به دست نمی‌آید از این رو باید فکری کنیم که سرمایه‌های اصلی از کشور خارج نشوند.
وی تاکید کرد: اکنون در شرایط جنگ اقتصادی هستیم و باید تصمیم‌هایی گرفته شود که از خروج ارز به هر شکل از کشور جلوگیری و منابع و مصارف کشور مدیریت شود.

** دولت نرخ‌ها را برای صادرکنندگان عمده آزاد کند

دبیرکل کانون صرافان ایران درباره اینکه چرا صادرکنندگان عمده از عرضه ارز در نیما امتناع می‌کنند، گفت: از آنجا که صادرکنندگان بزرگ با دولت مراوده و دادوستد دارند، بهتر می‌توان این بخش را مدیریت کرد.
ترکاشوند توضیح داد: پیشنهاد ما این است که برای نمونه دولت نرخ خوراک، آب، برق و دیگر امکانات این گروه صادرکنندگان را با نرخ آزاد محاسبه و یارانه‌های دولتی را حذف کند؛ با این کار آن‌ها این امکان را می‌یابند که نرخ محصول خود را آزاد کنند و در نتیجه بازار در نقطه‌ای به تعادل می‌رسد.
وی افزود: مشکل اینجاست که دولت می‌گوید، چون تولیدکنندگان و صادرکنندگان بزرگ از یارانه برخوردارند، باید دولت در قیمت گذاری‌ها دخالت کند در حالی که بهتر است دولت به منطق بازار تن دهد.
ترکاشوند افزود: از دولت انتظار می‌رود حمایت‌های خود را همچون سایر کشور‌ها به تولید برخی محصولات راهبردی بویژه در حوزه کشاورزی و صنایع‌های تک (فناوری‌های موثر و نو) محدود کند.

** با راه اندازی کانال‌های جدید نقل و انتقال‌ها برقرار است
دبیرکل کانون صرافان درباره اینکه پس از اعمال تحریم‌های دور دوم آمریکا آیا محدودیت‌ها در نقل و انتقال پول بیشتر شده است، گفت: همانطور که پیش بینی می‌شد، با اعمال تحریم‌ها برخی کانال‌های پیشین دچار مشکل شدند و به تناسب آن، کانال‌های جدید با شکل‌های جدید راه اندازی شد.
وی یادآور شد: حتی پس از برجام نیز همه کانال‌های مالی به روی ایران باز نبود و بسیاری از نقل و انتقال‌های مالی تجار را صرافی‌ها انجام می‌دادند که این رویه همچنان ادامه دارد.