در خواندن نماز فاصله زن و مرد چقدر باید باشد؟

در خواندن نماز فاصله زن و مرد چقدر باید باشد؟ آیا رعایت تقدم و تاخر ضروری است؟ آیا زن و مرد در یک ردیف می‌توانند نماز بخوانند؟ آیا نماز خواندن زن در صف جلوتر از مردان، باعث باطل شدن می‌شود؟

فاصله زن و مرد در نماز
در موضوع رعایت فاصله بین زنان و مردان در نماز دو نظر عمده بین مراجع عظام تقلید وجود دارد:برخی رعایت آن را واجب و عدم رعایت فاصله و یا نبود حائل را موجب بطلان نماز می‌دانند. برخی دیگر رعایت آن را مستحب می‌دانند و نه واجب و نیز عدم رعایت فاصله و یا نبود حائل را موجب بطلان نماز نمی‌دانند.

فاصله درست زن و مرد در نماز
فاصله زنان و مردان در نماز چقدر باید باشد؟ آیا قرار دادن حائلی مانند پرده میان آن‌ها لازم است؟ آیا در این موضوع، فرقی بین محرم و نامحرم هست؟ و در نماز فرادی و جماعت چطور؟

در پاسخ به سوالات بالا دو نظر عمده بین مراجع عظام تقلید وجود دارد:

نظر اول:
برخی از مراجع، ایستادن زن در کنار مرد و حتی جلوتر از او به هنگام نماز را نه حرام می‌دانند و نه باعث بطلان نماز؛ بلکه آن را فقط مکروه می‌دانند. برای رفع این کراهت هم یا بینشان حائلی مانند پرده قرار دهند یا حداقل پنج متر (ده زراع) فاصله بگیرند.

بنابر نظر این بزرگان، بهتر است زن، طوری بایستد که جای سجده او کمی از جای ایستادن مرد عقب‌تر باشد.

نظر این گروه از مراجع در رعایت فاصله:
حضرت امام (ره) می‌نویسد:مستحب است زن عقب‌تر از مرد بایستد و سجده گاه او از محل ایستادن مرد کمی عقب‌تر باشد.

آیات عظام گلپایگانی، بهجت و صافی به حکم بالا این را هم اضافه می‌کنند که:مکروه است زن در نماز جلوتر از مرد یا مُحاذی با او بایستد.

همانگونه که ملاحظه می‌شود ایشان هیچ حکمی به وجوب و یا لزوم رعایت فاصله نمی‌کنند.

نظر این گروه از مراجع درباره نمازی که در آن فاصله گفته شده رعایت نشده است:

امام خمینی ره:
اگر زن برابر [یعنی در کنار]مرد یا جلوتر بایستد و با هم وارد نماز شوند، بهتر آن است که نماز را دوباره بخوانند.

برخی از مراجع، ایستادن زن در کنار مرد و حتی جلوتر از او به هنگام نماز را نه حرام می‌دانند و نه باعث بطلان نماز؛ بلکه آن را فقط مکروه می‌دانند. برای رفع این کراهت هم یا بینشان حائلی مانند پرده قرار دهند یا حداقل پنج متر (ده زراع) فاصله بگیرند

آیات عظام گلپایگانی و صافی:
اگر زن برابر مرد [یعنی در کنار]یا جلوتر بایستد نماز هر دو صحیح است چه با هم وارد نماز شوند یا به ترتیب.

هرچند آیة الله بهجت (ره) تصریح به این حکم ندارند؛ اما از اشتراک نظری که با این گروه داشتند به دست می‌آید که حکم ایشان در این باره نیز صحیح بودن نماز زن و مرد در این صورت است.

آیة الله زنجانی دام ظله:
اگر زن برابر مرد [یعنی در کنار]یا جلوتر، بدون رعایت فاصله مناسب بایستد و با هم وارد نماز شوند احتیاط مستحب آن است که نماز را دوباره بخوانند و اگر یکی بعد از دیگری به نماز بایستد احتیاط مستحب آن است که نمازش را دوباره بخواند.

مقام معظم رهبری در پاسخ به این سوال که:آیا اقامه نماز در مکان‌هایی مثل حرم امام رضا (علیه السلام) که برخی خانم‌ها جلوتر از آقایان ایستاده اند یا برعکس، جایز است؟ می‌نویسند:

اگر بین زن و مرد مقداری (حداقل به اندازه یک وجب) فاصله باشد، جلوتر بودن زن یا همردیف بودن او با مرد اشکال ندارد و نمازشان صحیح می‌باشد.

همانگونه که قبلا بیان شد؛ بنابر نظر این بزرگواران، رعایت نکردن فاصله بین زن و مرد در نماز، موجب بطلان نماز هیچکدام نشده و الزامی به خواندن دوباره آن وجود ندارد.

فاصله زن و مرد در نماز، فاصله زن و مرد در نماز

بعضی از مراجع تقلید میگویند: هنگام نماز زنان باید عقب‌تر از مردان بایستند و جلوتر از آن‌ها بایستند


نظر دوم:
برخی مراجع نیز بر این نظرند که زن باید [یعنی واجب است]در نماز عقب‌تر از مرد بایستد؛ بنابراین اگر زن جلوتر یا مساوی مرد بایستد نماز باطل است.

نظر این گروه از مراجع در رعایت فاصله:
آیات عظام فاضل ره و مکارم شیرازی می‌نویسند:در نماز، زن باید عقب‌تر از مرد بایستد؛ بنابراین اگر زن جلوتر یا مساوی مرد بایستد نماز باطل است.

آیة الله سیستانی دام ظله هم با قید احتیاط لازم حکم به عقب‌تر ایستادن زن می‌کنند.

نظر این گروه از مراجع درباره نمازی که در آن فاصله گفته شده رعایت نشده است:
آیات عظام فاضل، مکارم می‌نویسند:اگر زن در کنار مرد یا جلوتر بایستد و با هم وارد نماز شوند نماز هر دو باطل است؛ امّا اگر یکی قبلًا وارد نماز شده باشد نماز او صحیح و نماز دوّمی باطل است.

آیة الله سیستانی که نظری رقیق‌تر از این دو بزرگوار در لزوم رعایت فاصله داشتند در اینجا نیز با احتیاط واجب نظر خود را مبنی بر دوباره خوانی نماز اعلام داشته و می‌فرمایند:بنا بر احتیاط واجب باید نماز را دوباره بخوانند و هم چنین است اگر یکی زودتر از دیگری به نماز بایستد.

نکته قابل توجه
آیات عظام فاضل و مکارم شیرازی تصریح می‌کنند که در این حکم [یعنی احکام رعایت فاصله بین زن و مرد در نماز]بین محرم و نامحرم تفاوتی نیست.

این بحث در نماز جماعت‌
می‌دانیم که در نماز جماعت نباید بین امام جماعت و نمازگزارانی که به او اقتدا می‌کنند فاصله قابل توجهی وجود داشته باشد و نیز بین خود نمازگزاران (چه مرد و چه زن) نیز نباید فاصله قابل توجهی باشد. از طرف دیگر گفتیم که بین زن و مرد (چه محرم و چه نامحرم) باید (بنابر نظر عده‌ای از مراجع) یا مستحب است (بنابر نظر عده دیگری از مراجع) فاصله باشد (با حائل یا با عقب‌تر ایستادن) و زن نمی‌تواند یا مکروه است (بنا بر همان دو نظر) در کنار یا جلوتر از مرد بایستد.

با این مقدمات حال تکلیف به نماز ایستادن زنان و مردان در نماز جماعت چگونه خواهد بود؟

بنابر مبنای گروه اول از مراجع معظم تقلید:
زنان و مردان می‌توانند در کنار هم به نماز بایستند (یعنی بدون رعایت فاصله و حتی تقدم و تاخر) و نمازشان نیز صحیح است هر چند که این نوع ایستادن مکروه است و بهتر آن است که زن‌ها عقب‌تر از مردان بایستند و اگر می‌خواهند در کنار مردان بایستند در پشت حائلی مانند پرده قرار گیرند.

مقام معظم رهبری می‌نویسند:
ایستادن زنان در کنار مردان فقط کراهت دارد و موجب بطلان نماز نمی‌شود. برای رفع این کراهت هم می‌توان بین آن‌ها حائلی قرار داد (مانند نصب پرده) تا این کراهت کنار هم ایستادن مردان و زنان در نماز برطرف شود.

اما اگر همین زنان‌ها پشت سر مردان بایستند دیگر آن کراهت کنار هم ایستادن در نماز نیز وجود ندارد و نیازی به نصب حائلی مانند پرده هم وجود نخواهد داشت.

بنابر مبنای گروه دوم از مراجع معظم تقلید:
زنان باید (واجب است) عقب‌تر از مردان بایستند و نباید در کنار یا جلوتر از آن‌ها بایستند و اگر محل ایستادن آن‌ها در کنار مردان بود باید حائلی مانند پرده بینشان نصب شود.

خلاصه اینکه
در موضوع رعایت فاصله بین زنان و مردان در نماز دو نظر عمده بین مراجع عظام تقلید وجود دارد:

برخی رعایت آن را واجب و عدم رعایت فاصله و یا نبود حائل را موجب بطلان نماز می‌دانند.

برخی دیگر رعایت آن را مستحب می‌دانند و نه واجب و نیز عدم رعایت فاصله و یا نبود حائل را موجب بطلان نماز نمی‌دانند.

منبع:tebyan.net