چرا عادل الجبیر ناگهان رفت؟

عربستان طی ماههای اخیر وضعیت ویژه ای را پشت سر می گذارد. همین روند سبب شده بود تحلیلگران انتظار تغییرات گسترده در ساختار حاکمیتی عربستان را داشته باشند. تغییراتی که احتمالا پای بن سلمان را هم به میان بکشد. موج آرام تغییر فعلا دامن وزیر خارجه را گرفت. در روند تغییر در ساختار کابینه در هفتۀ گذشته، عادل الجبیر برکنار و ابراهیم العساف به عنوان جانشین وی انتخاب شد. العساف وزیر اقتصاد و دارایی عربستان بود که دو سال پیش در جریان اقدامات بن سلمان با عنوان مبارزه با فساد برکنار شد. دلیل این انتخاب چیست؟ آیا باید منتظر تحولات جدیدی در منطقه پس از این تغییرات باشیم؟ در این باره با شیرین هانتر استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا گفت و گو کرده ایم که از نظر می گذرانید:

بن سلمان با تغییر در کابینه مخصوصا تغییر الجبیر چه هدفی را دنبال میکند؟ دلیل این تغییرات در این برهه زمانی چیست؟

یکی از اهداف تغییرات در کابینه عربستان این است که کشورهای اروپایی و امریکای را قانع کنند که ریاض پس از ماجرای خاشقچی می خواهد نظم بیشتری در حکومت ایجاد کند تا نظیر قتل خاشقچی اتفاق نیفتد. بنابراین این اقدام بیشتر نمایشی است. عزل الجبیر ممکن است دلایل چندی داشته باشد، به گفته بعضی از جراید و خبرگزاری ها بن سلمان از الجبیر به خاطر اینکه از او تمام و کمال حمایت نکرده بود ناراضی بود. همین طور به این خاطر که الجبیر خیلی به برخی از سیاستهای شکست خورده عربستان از جمله قطر و یمن نزدیک بود. بنابراین اگر عربستان بخواهد در این سیاستها تغییری بدهد بهتر است شخص دیگری در کار باشد. همین طور ممکن است بن سلمان از الجبیر ناراضی بود که او را کاملا از واکنش امریکا بخصوص کنگره آگاه نکرده بود. البته باید گفت که این همه حدسهایی است که زده می شود. بطور کلی با بیماری ملک سلمان و شخصیت خاص بن سلمان کارهای دولت از جمله سیاست خارجی مدیر آزموده ای ندارد.

به نظرتان در حال حاضر جایگاه او در داخل عربستان به چه شکلی است؟ او پس از جریان خاشقچی به دنبال تثبت خود است ؟

در حال حاضر موقعیت بن سلمان در خطر نسیت. نه اروپا و نه امریکا و نه فعلا شاهزاده های دیگر مایلند که تشنج بیشتر در کشور حاصل شود. ملک سلمان هم هنوز از پسر محبوب خود حمایت میکند. ولی آینده بن سلمان و بطور کلی مسئله جایگزین ملک سلمان روشن نیست. با مرگ پسران ابن سعود ایجاد اختلاف در مسئله جانشینی در عربستان اجتناب ناپذیر بود.

با این تغییرات میتوان انتظار بهبود مسائلی را داشت که عربستان با آن درگیر است؟ پرونده یمن؟ پرونده قطر و همچنین تنش زدایی با ایران؟

در حال حاضر من انتظار تغییرات اساسی در سیاستهای عربستان را نمی بینم. چرا که در این صورت باید ریاض به شکست خود اعتراف کند. و از مواضعش پایین بیاید. این بخصوص در مورد کارایی برای عربستان مشکل خواهد بود. اما در یمن چارچوب سازمان ملل می تواند این کار را برای عربستان آسانتر کند. در مورد ایران ، عربستان باید موضع امریکا را در نظر بگیرد. در حال حاضر عربستان نمی تواند افکار در واشنگتن بیشتر به نسبت به خود منفی کند، اما از طرفی دیگر ممکن است ریاض با نزدیک شدن به ایران به امریکا پیام برساند که اگر زیاد روی آن فشار بیاورند عربستان مواضع منتطقه ای خود را عوض خواهد کرد. اما هر بهبودی به نظر من موقتی خواهد بود.

وضعیت جدیدی را باید در رابطه با امریکا انتظار داشته باشیم یا همین روند ادامه خواهد داشت؟

علیرغم صحبتهایی که در چند ماه گذشته شده من انتظار تغییر اساسی در روابط امریکا و عربستان را ندارم. امریکا و عربستان روابط امنیتی و اقتصادی بسیار نزدیکی دارند. در حال حاضر امریکا جانشین دیگری برای عربستان ندارد. ایران می تواند این نقش را بازی کند، اما اختلافات دو کشور این امر را غیر ممکن می سازد.