بیماری حمله خواب یا نارکولپسی چیست؟

شوهر و بچه‌هایش آماده‌ی ترک خانه بودند درحالیکه او هنوزهم خواب بود. این همیشه داستان زندگیش بوده است. در مدرسه همیشه خوابش می‌برد، شب‌ها موقع خوابیدن دچار مشکلاتی می‌شد. گاهی درحالی که قادر به حرکت نبود از خواب بیدار می‌شد. این اتفاق خود به اندازه کافی ترسناک بود، اما در برخی اوقات حتی ترسناک‌تر هم می‌شد؛ زمانی که حضوری آشکار را در اتاقش احساس می‌کرد و یا با خنده یا با غم و عصبانیت شدید از خواب بیدار شده و بعد دوباره روی زمین می‌افتاد و نمی‌توانست حرکت کند. این مسئله در بیشتر عمرش همراه او بوده و باعث ایجاد مشکلات زیادی با خانواده، دوستان و معلمانش که نمی‌دانستند چرا او دچار چنین حالاتی می‌شود، شده بود. در واقع فقط چند سال است که بیماری حمله خواب یا نارکولپسی در او تشخیص داده شده است.

نارکولپسی یک اختلال نورولوژیکی و عصبی است که اولین بار توسط ژان باپتیست در سال ۱۸۸۰ تشخیص داده شد. او واژه نارکولپسی را از یک واژه‌ی یونانی گرفت و این بیماری را با آن نام نهاد. این بیماری با خواب آلودگی روزانه بیش از حد، بی خوبی، توهم خواب و یا فلج خواب همراه است. نارکولپسی با از دست دادن نورون‌های هایپرسومنیاس مرتبط است که این نورون‌ها حاوی هایپوسرتین هستند.

نارکولپسی به عنوان یکی از انواع دسته اختلالات خواب به نام هایپرسومنیاس شناخته می‌شود. این اختلالات با خواب آلودگی بیش از حد در طول روز مشخص می‌شوند که به خاطر نبود خواب در شب و یا سایر اختلالات خواب دیگر (مانند آپنه خواب یا بی خوابی) و یا به دلیل به هم ریختن ساعت بدن افراد ایجاد می‌شود. نارکولپسی ممکن است در سایر شرایط پزشکی دیگر مانند آسیب به سر، سکته، سرطان متعدد، تومور مغزی، اختلالات عصبی و عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی رخ دهد.

بیماری حمله خواب، نوعی اختلال نادر است که از ۰.۰۲ تا ۰.۱۸ درصد جمعیت به آن مبتلا هستند. این بیماری معمولا در دوران نوجوانی آغاز می‌شود، اما ممکن است بعد از ۴۰ سالگی اولین نشانه‌های خود را نمایان کند. همچنین این اختلال در کودکان نیز دیده شده است. حدود ۱۰ درصد موارد پیش از سن ۱۰ سالگی و ۵ درصد از سن ۵۰ سالگی شروع می‌شوند. نخستین نشانه‌های آشکار شدن این بیماری خواب آلودگی بیش از حد در روز است و سایر علائم به مرور شروع به افزایش می‌کنند.

حدود ۷۰ درصد از مبتلایان به بیماری حمله خواب در دوره‌هایی از زمان از کاتالپسی (cataplexy یا تن‌انداختگی، نوعی بیماری است بدین معنی که شخص به هنگام حالات هیجانی قوی یا خنده و گریه شدید اختیار عضلانی بخش‌هایی از بدن خود را از دست می‌دهد) رنج می‌برند. خواب آلودگی‌ها در ۴۰ تا ۸۰ درصد از افراد مبتلا به نارکولپسی اتفاق می‌افتاد. حدود ۵۰ درصد از افراد مبتلا به این بیماری با تداوم خواب شبانه مشکلات زیادی دارند.

تفاوت خستگی روزانه با بیماری حمله خواب چیست؟

خواب آلودگی روزانه در مبتلایان به بیماری حمله خواب، متفاوت از خستگی صرف است و شامل به خواب رفتن به دفعات زیاد در طول روز می‌شود. در موارد خستگی معمول، اندکی استراحت ممکن است فرد را از خواب آلودگی برهاند، اما در فرد مبتلا به نارکولپسی در طول روز نیاز شدید به خواب وجود دارد و این چرت زدن‌ها ممکن است طولانی یا کوتاه باشند. درجه خواب آلودگی می‌تواند از لحاظ شدت نیز متفاوت باشد. خواب آلودگی بیش از حد در طول روز ممکن است اختلالاتی را در زندگی فرد ایجاد کند، چون در توانایی‌های او در محل کار، مدرسه یا ... تداخل ایجاد می‌کند. این فرد در طول روز مکررا به خواب می‌رود، با هربار چرت زدن احساس طراوت می‌کند، اما خیلی زود دوباره به خوابیدن نیاز پیدا می‌کند. در مواقع خواب آلودگی زمانی که فرد در حال انجام کار‌های خسته کننده یا تماشای تلویزیون است احتمال به خواب رفتن هم بیشتر است.

اگر شما یا شخص عزیزی در اطرافیان شما این علائم را داشته باشد چه باید بکنید؟ اول، مشورت با پزشک مراقبت‌های اولیه باید در دستور کار قرار بگیرد. بر اساس ارزیابی اولیه یک درمان خاص برای رسیدگی به خواب آلودگی روزانه یا اختلال خواب ممکن است پیشنهاد شود. تشخیص بیماری حمله خواب شامل بررسی دقیق تاریخچه‌ی نشانه‌ها و همچنین بررسی خواب شب و دوره‌های خواب روزانه است.

درمان ممکن است شامل دارو و مداخلات رفتاری باشد. تکنیک‌های رفتاری مثل چرت‌های برنامه ریزی شده در طول روز می‌تواند در مدیریت خواب آلودگی روز مفید باشد؛ و دارو‌ها نیز با هدف قرار دادن بی خوابی شبانه به فرد کمک می‌کنند.

در حالی که نارکولپسی یک مهمان ناخوانده در زندگی مدرن ما در قرن ۲۱ است، قرار نیست همه چیز را از ما بگیرد. در واقع بیماری حمله خواب می‌تواند با دارو‌ها و رفتاردرمانی مدیریت شود و زندگی، هرچند که قدری خواب آلوده خواهد بود، ادامه پیدا می‌کند.

منبع: مجله ستاره