هر آنچه باید در مورد تنگی مجرای نخاع بدانید

تنگی مجرای نخاع شرایطی است که به واسطه باریک شدن مجرای نخاع در ستون فقرات و زیر فشار قرار گرفتن نخاع رخ می‌دهد.

ستون فقرات انسان در حفظ وضع اندامی و پایداری ما نقش مهمی دارد. ستون فقرات از یک ردیف از استخوان‌ها به نام مهره که تا گردن بالا می‌روند، تشکیل شده است. در واقع این بخش از بدن همانند ستونی عمل می‌کند که امکان صاف نشستن، چرخش و پیچش را به انسان می‌دهد.

ستون فقرات بخشی بسیار حساس از بدن انسان است، زیرا اعصاب از بین مهره‌ها عبور کرده و امکان ارسال سیگنال‌ها به مغز و دیگر قسمت‌های بدن را فراهم می‌کنند. استخوان و بافت‌های اطراف از این اعصاب محافطت می‌کنند. اگر آن‌ها صدمه دیده یا به هر طریقی دچار نقص شوند، این شرایط می‌تواند بر عملکرد‌هایی مانند راه رفتن، تعادل، و احساس اثرگذار باشد.

تنگی مجرای نخاع معمولا به واسطه آرتریت رخ می‌دهد که موجب باریک شدن فضای بین مهره‌ها و زیر فشار قرار گرفتن نخاع می‌شود. این روند معمولا تدریجی بوده و می‌تواند در هر جایی از ستون فقرات رخ دهد. تنگی مجرای نخاع می‌تواند اعصاب را زیر فشار قرار داده و موجب بروز علائم دیگر شود.

انواع تنگی مجرای نخاع
دو نوع مختلف از تنگی مجرای نخاع وجود دارد که شامل تنگی مجرای نخاع گردنی و تنگی مجرای نخاع کمری می‌شوند. این دو نوع بر اساس مکان شکل گیری در ستون فقرات دسته بندی شده و این امکان وجود دارد که یک فرد به بیش از یک نوع مبتلا باشد.

تنگی مجرای نخاع گردنی زمانی رخ می‌دهد که باریک شدن مجرای ستون فقرات در گردن شکل بگیرد، در شرایطی که تنگی مجرای نخاع کمری در کمر رخ می‌دهد. تنگی مجرای نخاع کمری شایع‌ترین شکل تنگی مجرای نخاع است.

علائم تنگی مجرای نخاع گردنی
علائم ناشی از تنگی مجرای نخاع به شدت آن بستگی دارد. اگر تنگی حداقلی باشد، شواهد این شرایط در یک اسکن ام‌آرآی یا سی‌تی اسکن دیده خواهد شد، در شرایطی که ممکن است هیچ نشانه‌ای وجود نداشته نباشد. در موارد دیگر، علائم به تدریج شکل گرفته و با توجه به مکان و اعصاب تحت تاثیر قرار گرفته، متفاوت خواهند بود.

در تنگی مجرای نخاع گردنی اغلب با علائمی مانند بی حسی، احساس سوزن سوزن شدن یا ضعف در دست‌ها و پا‌ها مواجه می‌شویم. فرد ممکن است به واسطه ناتوانی در حفظ درست تعادل با مشکلاتی در راه رفتن نیز مواجه شود. از آنجایی که تنگی در ناحیه گردن رخ داده است، اغلب موجب گردن درد نیز خواهد شد. در موارد شدید، تنگی نخاع گردنی می‌تواند موجب اختلال در عملکرد مثانه یا روده شده و احساس نیاز به دفع ادرار یا بی اختیاری را در پی داشته باشد.

علائم تنگی مجرای نخاع کمری
علائم مرتبط با تنگی مجرای نخاع کمری شامل بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن در پا‌ها می‌شود. همچنین، ضعف در پاها، درد یا گرفتگی در یک یا هر دو پا هنگام ایستادن طولانی مدت یا راه رفتن که معمولا هنگام خم شدن به سمت جلو یا نشستن تسکین می‌یابد از دیگر علائم این شرایط هستند. جای شگفتی نیست که تنگی مجرای نخاع کمری موجب کمر درد نیز می‌شود.

افراد مبتلا به تنگی مجرای نخاع هنگام نشستن تسکین درد را تجربه می‌کنند، اما ایستادن و راه رفتن با آغاز دوباره درد همراه است.

دلایل تنگی مجرای نخاع

تنگی مجرای نخاع می‌تواند به دلایل مختلفی شکل بگیرد. دو دلیل شایع افزایش سن و آرتریت هستند. آرتریت می‌تواند به واسطه آسیب دیدگی غضروف، ماده محافظ بین استخوان ها، و رشد استخوان‌ها شکل بگیرد. با افزایش سن، بدن انسان برخی فرآیند‌های انحطاطی را تجربه می‌کند، و بافت‌ها در ستون فقرات ممکن است ضخامت بیشتری یافته و استخوان‌ها بزرگ‌تر شوند که این شرایط به اعصاب فشار وارد می‌کند.

همچنین، افزایش سن موجب شرایطی مانند استئوآرتریت (آرتروز) و آرتریت روماتوئید می‌شود که هر دو موجب بروز التهاب شده و می‌تواند زمینه ساز تنگی مجرای نخاع شود. استئوآرتریت می‌تواند به بروز تغییرات در دیسک، ضخیم شدن رباط‌های ستون فقرات و رشد زوائد استخوانی منجر شود. این شرایط نیز می‌تواند بر نخاع و اعصاب فشار وارد کند.

شرایطی که می‌توانند موجب تنگی مجرای نخاع شوند
افزون بر افزایش سن و آرتریت، شرایط دیگری مانند نقائص ستون فقرات هنگام تولد، باریکی نخاع به طور طبیعی، انحنای ستون فقرات یا اسکولیز، بیماری پاژه استخوان، که موجب تخریب غیر عادی استخوان و رشد مجدد آن می‌شود، تومور‌های استخوانی و آکندروپلازی که نوعی کوتولگی است نیز می‌توانند موجب تنگی مجرای نخاع شوند.

از دیگر دلایل بالقوه می‌توان به هر گونه آسیب دیدگی که ممکن است موجب شکستگی یا التهاب ستون فقرات شود یا بیرون زدگی دیسک اشاره کرد.

عوامل خطرآفرین
برخی عوامل خطرآفرین خاص می‌توانند خطر ابتلا به تنگی مجرای نخاع را افزایش دهند. همان گونه که پیشتر اشاره شد، سن و آرتریت دو دلیل اصلی تنگی مجرای نخاع هستند. در نتیجه، افرادی که بیش از ۵۰ سال سن دارند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این شرایط قرار دارند.

تنگی مجرای نخاع می‌تواند در افراد جوان‌تر به واسطه تغییرات انحطاطی رخ دهد، اما شرایط دیگر مانند آسیب دیدگی، بدشکلی مادرزادی ستون فقرات، و یک بیماری ژنتیکی که رشد استخوان و ماهیچه را در سراسر بدن تحت تاثیر قرار می‌دهد نیز می‌توانند خطر ابتلا به تنگی مجرای نخاع را افزایش دهند.

تشخیص تنگی مجرای نخاع
در برخی موارد تنگی مجرای نخاع موجب هیچ علامتی نمی‌شود، اما در یک اسکن ام‌آرآی یا سی‌تی اسکن شواهد آن مشاهده می‌شود. برای تشخیص این شرایط، پزشک چند پرسش درباره سابقه پزشکی بیمار مطرح کرده و تصویربرداری پرتو اکس، ام‌آر‌آی یا سی‌تی اسکن را تجویز می‌کند.

درمان تنگی مجرای نخاع
چند روش مختلف برای درمان تنگی مجرای نخاع وجود دارند. دارو به عنوان گزینه نخست مد نظر قرار می‌گیرد. از آنجایی که کمردرد و گردن درد دو نشانه شایع هستند، بیمار ممکن است مصرف آسپرین، استامینوفن، و ایبوپروفن را برای تسکین کوتاه مدت درد مد نظر قرار دهد. از دارو‌های دیگر که ممکن است توسط پزشک تجویز شوند می‌توان به شل کننده‌های ماهیچه یا دارو‌های ضد تشنج برای تسکین اسپاسم‌های ماهیچه و اعصاب آسیب دیده اشاره کرد.

گزینه درمان بعدی تزریق کورتویکواستروئید است. پزشک تزریق استروئیدی مانند پردنیزون در کمر یا گردن را انجام خواهد داد. استروئید‌ها التهاب را کاهش می‌دهند. با این وجود، به دلیل عوارض جانبی، تلاش می‌شود کمتر از آن‌ها استفاده شود.

از گزینه‌های درمان دیگر می‌توان به دارو‌های بی حسی، ورزش، وسایل کمکی مانند آتل یا والکر اشاره کرد. در موارد شدید، ممکن است انجام عمل جراحی مد نظر قرار بگیرد. این گزینه تنها برای افرادی که با دشواری در راه رفتن یا مشکلات اجابت مزاج و دفع ادرار مواجه هستند، انتخاب می‌شود. خطراتی با عمل جراحی مرتبط هستند، از این رو، باید با پزشک خود درباره انتخاب بهترین گزینه درمان صحبت کنید.

چه کار‌هایی می‌توانید در خانه انجام دهید
برای کمک به بهبود شرایط تنگی مجرای نخاع برخی اقدامات را می‌توانید در خانه انجام دهید. یکی از بهترین گزینه‌ها انجام ورزش است. این کار نباید با صرف فشار یا زمان زیاد همراه باشد. تنها ۳۰ دقیقه پیاده‌روی یک روز در میان نیز می‌تواند مفید باشد.

همچنین، شما می‌توانید از کمپرس‌های سرد یا گرم استفاده کنید. گرما به شل شدن ماهیچه‌ها کمک می‌کند، در شرایطی که سرما التهاب را کاهش می‌دهد. شما می‌توانید با توجه به این که تنگی مجرای نخاع کجا رخ داده است، از این کمپرس روی گردن یا کمر خود استفاده کنید. اگر به کمپرس دسترس ندارید می‌توانید دوش آب گرم را امتحان کنید.

همچنین، تمرین وضع اندامی خوب از طریق صاف ایستادن، نشستن روی یک صندلی مناسب، یا خوابیدن روی تشک و بالش سفت می‌تواند مفید باشد. زمانی که اشیا سنگین را بلند می‌کنید، همواره زانو‌های خود را خم کرده و فشار اضافه به کمر خود وارد نکنید.

ورزش برای تنگی مجرای نخاع
در شرایطی که تنگی مجرای نخاع موجب کمر درد و گاهی اوقات دشواری در حرکت می‌شود، اما انجام ورزش و به طور کلی تحرک داشتن برای سلامت کلی انسان ضروری است. ورزش می‌تواند انعطاف پذیری و تعادل را بهبود بخشیده و توانایی فرد برای تحرک بیشتر را افزایش دهد. افراد مبتلا به تنگی مجرای نخاع باید روز خود را با انجام حرکات کششی آغاز کرده و چند بار در روز این کار را تکرار کنند.

اگر پیش از ابتلا به تنگی مجرای نخاع ورزش نمی‌کردید، آغاز این فعالیت اهمیت دارد، اما نباید به خود فشار وارد کنید. با چند دقیقه ورزش در روز آغاز کرده و به تدریج مدت زمان آن را به ۳۰ دقیقه در روز و سه روز در هفته برسانید. اگر انجام ورزش بیش از حد دردناک است می‌توانید تمرینات خود را در استخر انجام دهید. قرار گرفتن در آب انجام حرکات را تسهیل می‌کند.

برای آشنایی با ورزش‌ها و تمرینات کششی خاص برای کمک به تقویت ماهیچه‌های کمر و شکم باید با پزشک یا فیزیوتراپ خود مشورت کنید. در موارد شدید، ممکن است استفاده از آتل کمر برای پشتیبانی بیشتر نیاز باشد.

منبع: سیمرغ