چابهار معاف از تحریم، یک فرصت برای ایران

معاون وزیر خارجه آمریکا در امور جنوب آسیا روز سه شنبه (۲۳ اردیبهشت) در دیدار با وزیر خارجه افغانستان تاکید کرد که تحریم‌های آمریکا علیه ایران شامل بندر چابهار نمی‌شود، زیرا این بندر برای افغانستان دارای اهمیت است.

«آلیس ویلز»، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور جنوب آسیا پس از دیدار با رهبران حکومت وحدت ملی با «صلاح‌الدین ربانی» وزیر خارجه افغانستان گفت: از نظر دولت افغانستان این بندر می‌تواند راه را برای میلیون‌ها دلار تجارت افغانستان و پایان وابستگی این کشور به بندر کراچی پاکستان باز کند.

سخنگوی وزارت خارجه افغانستان گفت: اینکه تحریم‌ها شامل بندر چابهار ایران نشود برای افغانستان یک مسئله مهم است. بندر چابهار مسیر بسیار خوبی برای واردات و صادرات کالا از افغانستان به هند و سایر کشور‌ها محسوب می‌شود. هند و افغانستان برای اینکه بندر چابهار از تحریم‌ها معاف شود پیش از این تلاش‌های بسیاری را انجام داده است.

بندر چابهار از شهر‌های جنوب استان سیستان و بلوچستان و تنها بندر اقیانوسی ایران که لنگرگاه آن قابلیت پهلوگیری کشتی‌های اقیانوس‌پیما را دارد و از مناطق آزاد بازرگانی کشورمان محسوب می‌شود. بندر چابهار به دلیل موقعیت راهبردی، که نزدیک‌ترین راه دسترسی کشور‌های محصور در خشکی آسیای میانه به آب‌های آزاد است از اهمیت فراوانی برخوردار است این بندر یکی از مهم‌ترین چهارراه‌های کریدور شمال-جنوب بازرگانی جهانی است.

با توجه به اهمیت موضوع پژوهشگر ایرنا، با «پیرمحمد ملازهی» کارشناس مسائل افغانستان و شبه قاره هند به گفتگو پرداخت.

**معافیت آمریکا ازتحریم چابهار در راستای مهار قدرت چین انجام می‌شود

ملازهی کارشناس مسائل منطقه در ابتدای این گفت: وگو بیان داشت: معاف از تحریم بندر چابهار توسط آمریکا در راستای کمک به افغانستان نیست بلکه بر اساس سیاست‌های خاص منطقه‌ای آمریکا و رقابتی که با چین دارد انجام شده است.

وی افزود: چینی‌ها در بندر گوادر در جنوب ایالت بلوچستان پاکستان سرمایه گذاری و آن را تبدیل به یک بند آزاد تجاری کردند و در حال ساخت یک پایگاه نیروی دریایی در آنجا هستند و این برای آمریکایی‌ها مساله بسیار مهمی محسوب می‌شود و این بندر دومین منطقه‌ای است که چینی‌ها در حال ساخت پایگاه نیروی دریایی در آن می‌باشند و لذا این مساله برای آمریکایی‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است.

وی همچنین اظهار داشت: نکته مهم‌تر در این مورد این است که یک جاده کمربندی کاشمر را به گوادر وصل کند و یک خط آهن و بزرگراه نفت و گاز خاورمیانه را به کاشمر منتقل کند و از این طریق به مرکز چین انتقال یابد و این برای امریکا مهم است و برداشتی وجود دارد که چینی‌ها در چند سال آینده هم به لحاظ اقتصادی، سیاسی و نظامی به قدرت برتر دنیا تبدیل شوند این زنگ خطری برای آینده آمریکا محسوب می‌شود.

این کارشناس مسایل منطقه گفت: آمریکا برای کنترل این قدرت نوظهور یعنی کشور چین از کشور هند استفاده می‌کند و باید به هند فرصت دهد تا قدرتمند شود، زیرا یک هند قدرتمند می‌تواند چین را مهار کند؛ و معافیت بندر چابهار هم در این راستا شکل گرفته است، زیرا که هندی‌ها در این بندر فعالیت اقتصادی پویا دارند.

ملازهی اضافه کرد: چین و هند با هم اختلافات مرزی دارند و مشکلات سرزمینی این دو کشور می‌تواند نوعی قطب بندی را بوجود آورد. آمریکایی‌ها هند را به عنوان شریک استراتژیک خود انتخاب کردند، زیرا پاکستان جایگاه و موقعیت قبل خود را از دست داده است آمریکایی‌ها با معافیت تحریم چابهار به دنبال این سیاست هستند تا هند بتواند در اهدافی که آمریکا در منطقه دارد قرار گیرد.

وی همچنین گفت: البته هندی‌ها هم منافع و سیاست مستقل خود را دارند، اما منافع بلند مدت ژئوپلتیک آمریکا با توجه به نداشتن رابطه با ایران این گونه اقتضا می‌کند که بوسیله هند موقعیت خود را در منطقه حفظ کند و از هند به عنوان یک شریک تجاری در آسیای مرکزی استفاده کنند و به نظر می‌رسد که معافیت بندر چابهار در سیاست مقابله با چین قابل توجیه است و نه کمک به افغانستان و هند.

** بندر چابهار میدان رقابت اقتصادی هند و آمریکا با چین

ملازهی کارشناس مسائل منطقه‌ای در این زمینه بیان داشت: چین و هند در سه ایالت در شمال هند با هم اختلاف جدی دارند و چین مدعی است که این مناطق از لحاظ تاریخی متعلق به تبت بوده است. تبت از نظر تاریخی منطقه اختلاف هند و چین بوده است و این اختلاف مرزی بین دو کشور باعث می‌شود تا آمریکا از آن در جهت سیاست‌های خود استفاده کند و از این طریق به هند نزدیک می‌شود تا بتواند چین را مهار کند با توجه به اینکه چینی‌ها در بندر گوادر فعالیت دارند و هندی‌ها در بندر چابهار، برای مهار کردن قدرت چین توسط هند، بندر چابهار که حوزه فعالیت هند است از تحریم‌ها معاف شده است.

وی همچنین خاطر نشان کرد: البته چینی‌ها در بندر چابهار نگاه استراتژیک تری دارند آنان معتقدند که بندر گوادر و بندر چابهار نباید در قالب رقیب بلکه باید در قالب شریک تعریف شوند و به این دلیل چینی‌ها اعلام کردند که حاضرند خط ریل آهنی از گوادر به چابهار بکشند و شرکت‌های چینی هم اعلام آمادگی کردند برای اینکه با آمریکایی‌ها وارد رقابت شده اند.

این کارشناس مسایل منطقه افزود: به نظرم ایران در مورد ایجاد فضای رقابت در بندر چابهار خوب عمل نکرد و باید اجازه می‌داد تا علاوه بر هند، چین هم در چابهار فعالیت اقتصادی کند و اکنون در بندر چابهار ما با هندی‌ها کار می‌کنیم و چینی‌ها هم در بندر گوادر در حال فعالیت اقتصادی هستند.

**رونق در چابهار و پایان وابستگی افغانستان به بندر کراچی

ملازهی بیان داشت: در مورد پایان وابستگی افغان‌ها به بندر کراچی در پاکستان جهت مبادلات اقتصادی باید به این نکته توجه کرد که افغانستان و پاکستان هم اختلافات جدی مرزی دارند افغان‌ها معتقدند که بخشی از استان‌های شمالی پاکستان متعلق به افغانستان می‌باشد و با توجه به اختلافات مرزی و سرزمینی دو کشور، افغان‌ها به دنبال این بودند که دسترسی خود به دریا را تغییر دهند و تنوع ایجاد کنند، زیرا دولت پاکستان به دلیل تنش‌های سیاسی هر از گاهی این بندر را بر روی تجار افغان مسدود می‌کرد.

وی افزود: البته معافیت چابهار از تحریم یک فرصت تاریخی برای افغانستان محسوب می‌شود تا به وابستگی خود به بندر کراچی در پاکستان پایان دهند و ایران منطقه وسیعی در چابهار را در اختیار تجار افغانی قرار داده است و این منطقه در آینده می‌تواند حوزه مهم مبادلات تجاری در آسیای مرکزی محسوب شود و در این زمینه رقابت بین هندوستان، افغانستان و پاکستان وجود دارد.

ملازهی در پایان این گفتگو تاکید کرد: بندر چابهار از این زاویه بسیار مهم و استراتژیک محسوب می‌شود و این هم یک فرصت برای کشورمان محسوب می‌شود تا ایران بتواند به وسیله مبادلات اقتصادی صورت گرفته در بندر چابهار از کاهش تحریم‌های اعمال شده ایالات متحده علیه کشورمان استفاده کند.