باور‌های ایدئولوژیک در سرود‌های ملی جهان

«سرود ملی» قطعه‌ای موسیقی است که غالباً وطن‌پرستانه است و به تاریخ، سُنن و مبارزات مردم یک کشور اشاره‌ای ستایش‌آلود دارد. هنگام خواندن سرود ملی، آداب خاصی رعایت می‌شود از جمله احترام نظامی، ایستادن و برداشتن کلاه. در نتیجه اهمیت مربوط به سرود‌های ملی، به عنوان یک آداب اجتماعی بر همگان شناخته شده است.

در پژوهشی که «جواد زارع» استادیار گروه زبان انگلیسی دانشگاه کوثر بجنورد و شیما باباپور، دانشجوی دکتری آموزش زبان انگلیسی دانشگاه تهران انجام داده‌اند، آمده است: «در این تحقیق سرود‌های ملی سه گروه کشور سرمایه‌محور، جامعه‌گرا و مسلمان مورد بررسی محتوایی قرار گرفتند. جامعه‌گرایی، اندیشه‌ای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است که برای ایجاد یک نظم اجتماعی مبتنی بر انسجام همگانی می‌کوشد، جامعه‌ای که در آن تمامی قشر‌های اجتماعی سهمی برابر در سود همگانی داشته باشند. سرمایه‌محوری نظامی اقتصادی است که در آن پایه‌های نظام اقتصادی بر روی مالکیت خصوصی ابزار‌های تولید اقتصادی است. در کشور‌های مسلمان، حکومت اسلامی نوعی از حکومت دینی است که حزب یا اشخاص حاکم معتقد به برتری اسلام سعی در پیاده‌سازی‌سازی قوانین بر پایه احکام و معارف اسلامی دارند.»

در بخش دیگری از این پژوهش آمده است: «برای اجتناب از هرگونه تعصبی در معرفی مفاهیم ایدئولوژیک، به جای وام‌گیری مفاهیم گسترده ایدئولوژیک، از روش تحلیل متن محور سرود‌های ملی استفاده کردیم. برای رسیدن به این هدف ۵۳ سرود ملی از طریق نمونه‌گیری تصادفی اصولی انتخاب شدند. این کشور‌ها عبارتند از: ویتنام، اردن، تایلند، گرجستان، تاجیکستان، سریلانکا، نپال، پاکستان، چین، ایران، جمهوری کبو ورد، گامبیا، غنا، گینه، موریتانیا، کامرون، اوگاندا، سومالی، کومور، آفریقای جنوبی، روسیه، پرتغال، دانمارک، بوسنی‌وهرزگوین، انگلیس، یونان، ترکیه، لهستان، واتیکان، سوئیس، ایالات متحده آمریکا، کانادا، بلیز، دومینیکا، سنت لوسیا، شیلی، ونزوئلا، گویان، برزیل، سورینام، فیجی، پالائو، ساموا، نیوزیلند، استرالیا، افغانستان، آلبانی، آندورا، آنگولا، آنتیگوا و باربودا، آرژانتین، ارمنستان و نیجریه.»

سرانجام، پس از رمزگذاری، دو ارزیاب به توافق رسیدند که ۴۶ مفهوم ایدئولوژیک شناسایی شدند که پس از آن به طور واضح در قالب ۹ درونمایه ایدئولوژیک توصیف و دسته‌بندی شدند. این درونمایه ایدئولوژیک شامل آزادی، ملی‌گرایی، دین، اتحاد، چهره مطرح، پایداری، خصومت، نظام دولت و موفقیت می‌شد.

در گروه کشور‌های سرمایه‌محور، سرود‌های ملی انگلیس، استرالیا، کانادا، آمریکا و آلمان بررسی شدند. در گروه کشور‌های جامعه‌گرا از سرود‌های ملی کشور‌های پرتغال، ویتنام، کوبا، هند و کره‌شمالی استفاده شد و در گروه کشور‌های مسلمان، سرود‌های ملی عربستان، ایران، مصر، الجزایر و عراق مورد تحلیل قرار گرفت.

محققان در این پژوهش می‌گویند: «بنا بر نتایج، اولین تفاوت فاحش در تعداد کلی درون‌مایه‌های ایدئولوژیک بود که در سرود‌های ملی کشور‌های سرمایه‌محور اشاره شده بود. در حالی که سرود‌های ملی کشور‌های جامعه‌گرا و مسلمان در تعداد کلی مفاهیم ایدئولوژیک فرق چندانی نداشتند. در نتیجه به نظر می‌رسد که بازتاب ایدئولوژی در سرود‌های ملی کشور‌های سرمایه‌محور مشهودتر است.»

بنا بر نتایج به دست آمده از میان تمام درون مایه‌های اصلی ایدئولوژیک، ملی‌گرایی بیشترین درون‌مایه استفاده شده در سرود‌های ملی سه گروه کشور بود. ملی‌گرایی در سرود‌های ملی کشور‌های سرمایه‌محور، جامعه‌گرا و مسلمان به ترتیب به میزان ۵۹، ۷۲/۶ و ۵۹ درصد وجود داشت. بعد از ملی‌گرایی، مفاهیم ایدئولوژیک آزادی و مشابه آن در سرود‌های ملی کشور‌های سرمایه‌محور تاکید شده‌اند.

در این پژوهش آمده است: «در سرود‌های ملی کشور‌های جامعه‌گرا، در حالی که «اتحاد» مورد تاکید قرار گرفته بود، دین و مفاهیم و درون‌مایه‌های دینی به مقدار زیادی نادیده گرفته شد. در سرود‌های ملی کشور‌های مسلمان هم دیدیم که بعد از دین، احساس فداکاری و وفاداری به کشور مهم‌ترین درونمایه بود. در حالی که مفاهیم آزادی، عدالت و ستم در سرود‌های ملی کشور‌های سرمایه‌محور زیاد استفاده شده بود، در سرود‌های ملی کشور‌های جامعه‌گرا فقط به ستم اشاره شده بود. هم‌چنین در سرود‌های ملی کشور‌های اسلامی به «آزادی، قدرت و عدالت» اهمیت داده شده بود. این به خاطر این واقعیت است که در کشور‌های اسلامی، مفاهیمی همچون آزادی و عدالت ارزش ویژه‌ای دارند.»

در بخش دیگری از این مقاله آمده: «در حالی که تحلیل ایدئولوژیک سرود‌های ملی کشور‌های سرمایه‌محور نشان داد به مفاهیمی، چون مقاومت، ثبات، خیزش و مفاهیمی از این دست اعتقاد ندارند، این مفاهیم برای کشور‌های اسلامی مهم بودند و در سرود ملی‌شان منعکس شده است. لازم به ذکر است اگرچه برابری یک مفهوم مهم ایدئولوژیک در کشور‌های مسلمان است، اما در سرود ملی‌شان دیده نمی‌شود.»

محققان می‌گویند: «مفهوم اعتقاد به خدا در سرود‌های ملی کشور‌های سرمایه‌محور و مسلمان به فراوانی یافت می‌شد، در حالی که در سرود‌های ملی کشور‌های جامعه‌گرا دیده نمی‌شد. نتایج این تحقیق نشان داد سرود‌های ملی کشور‌های سرمایه‌محور در مقایسه با کشور‌های جامعه‌گرا و مسلمان، فراوانی بیشتری از مفاهیم و درون مایه‌های ایدئولوژیک را به نمایش گذاشتند، افزون بر این مفاهیمی هم‌چون فداکاری و قسم مقدس در سرود‌های ملی کشور‌های سرمایه‌محور وجود نداشت، برخلاف کشور‌های مسلمان و جامعه‌گرا که در آن‌ها فداکاری مفهومی مطلوب داشت.»