اروپایی‌ها می‌توانند ایران را برای باقی ماندن در برجام راضی کنند؟

امروز در وین نمایندگان ایران، فرانسه، آلمان، انگلیس، روسیه، چین و اتحادیه اروپا مذاکرات سخت و حساسی دارند. آن قدر حساسیت این نشست بالا رفته که برخی از آن به عنوان آخرین شانس برای نجات برجام یاد می‌کنند.
این نشست در سطح معاونان وزرا و مدیران سیاسی ایران و گروه ۱+۴ و به ریاست عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه ایران، و هلگا اشمید، معاون موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در هتل پله کوبورگ شهر وین آغاز شده است.

مقام‌های ایران هشدار داده‌اند که اگر ایران نتواند از فواید برجام بهره‌مند شود، بر اساس بند‌های ۲۶ و ۳۶ برجام مرحله به مرحله تعهدات خود را کاهش خواهد داد. ایران از طرف‌های باقی مانده در توافق هسته‌ای خواسته تا ظرف دوماه (مهلت تا هجدم تیرماه) زمینه صدور نفت خام ایران و مبادلات بانکی آن را فراهم کنند که در این صورت ایران مجددا محدودیت‌های توافق هسته‌ای را به اجرا خواهد گذاشت وگرنه در مرحله بعد، میزان خلوص غنی سازی اورانیوم را هم افزایش می‌دهد. ایران بیشتر از یکسال پس از خروج یکجانبه آمریکا و وضع دوباره تحریم‌ها صبر پیشه کرد تا شاید طرف‌های دیگر برجام بتوانند به تعهدات خود عمل کنند. اما طرف‌های دیگر برجام از جمله اروپایی‌ها در عمل نتوانستند قدم مثبتی بردارند.
در سوی دیگر میدان، اما طرف‌های باقی‌مانده در برجام اصرار دارند ایران به هر قیمتی در این توافق باقی بماند. برخی دیپلمات‌ها به خبرگزاری رویترز گفته‌اند که طرف‌های باقی‌مانده قصد دارند در این نشست به ایران هشدار بدهند که به بند‌های برجام پایبند بماند.

هشدار درباره پایان «صبر راهبردی» ایران
عباس عراقچی پیش از آغاز این نشست، با انتقاد از طرف‌های مقابل برجام با بیان اینکه «صبر راهبردی ایران به پایان رسیده»، گفت: «ما بیش از این دیگر تحمل نمی‌کنیم که جمهوری اسلامی یک‌سویه و یک‌جانبه توافق را اجرا کند و دیگران به تعهداتشان عمل نکنند.»
او تاکید کرد: «ایران یک سال صبر راهبردی از خود نشان داد و فرصت کافی در اختیار کشور‌های باقی‌مانده [در برجام]و به خصوص اروپایی‌ها قرار داد و فرصت کافی برای دیپلماسی ایجاد کرد، ولی به نتایجی که باید و شاید دست نیافت.»
حالا در نشست وین همه چیز به طرف‌های دیگر برجام و عملیاتی شدن وعده‌هایشان وابسته است. ایران با وجود خروج یکجانبه آمریکا از برجام هم چنان تا این لحظه به تعهدات خود بر اساس برجام پایبند مانده است و آخرین گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این مسئله را تائید می‌کند.



توپ در زمین اروپایی‌ها
روزنامه گاردین گزارش داده انتظار می‌رود اروپا در نشست امروز پیشنهاد معقولی را برای متقاعد کردن تهران به ادامه پایبندی کامل به تعهداتش ارائه دهد. بر اساس این گزارش اروپایی‌ها قرار است اجرایی شدن خط اعتباری چند میلیون یورویی برای تسهیل مراودات تجاری ایران و اروپا را اعلام کنند تا تهران را از انجام اقدامی که برجام را از بین می‌برد، منصرف کنند.
در روز‌های گذشته برخی رسانه‌ها به نقل از منابع آگاه گزارش داده‌اند که قرار است سازوکار حمایت از مبادلات تجاری با ایران (اینستکس) به زودی رسما آغاز به کار کند. وال استریت ژورنال پنجشنبه در گزارشی اعلام کرد طرف‌های اروپایی برجام (فرانسه، بریتانیا و آلمان) روز جمعه خبر تخصیص منابع مالی برای اجرای این مکانیزم ویژه مالی را اعلام کنند.
در مورد دامنه فعالیت این سازوکار، وال استریت ژورنال نوشته است که اعتبار اولیه‌ای که به آن اختصاص خواهد یافت چند میلیون یورو خواهد بود و از آن عمدتا برای تسهیلات مالی جهت صدور مواد غذایی و دارو و سایر اقلام ضروری به ایران استفاده خواهد شد.
هنوز مشخص نیست که طرف‌های برجام بتوانند ایران را راضی به باقی ماندن در برجام کنند. مسئولین ارشد ایران اعلام کرده‌اند که به هیچ وجه حاضر به ادامه مسیر یک ️طرفه در برجام نبوده و از حقوق قانونی خود وفق این معاهده بین المللی با تداوم کاهش تعهدات دفاع خواهند کرد. دفتر روابط خارجی اتحادیه اروپا با صدور بیانیه‌ای تاکید کرده که در جلسه امروز کمیسیون مشترک برجام «تمام راه‌ها و ابزار‌ها برای مقابله با تحریم‌های واشنگتن علیه تهران» با حضور نمایندگان فرانسه، آلمان، روسیه، بریتانیا و چین بررسی خواهد شد.

امروز همچنین چند کشور اروپایی در بیانیه‌ای مشترک حمایت خود از برجام اعلام کردند. در این بیانیه مشترک اتریش، بلژیک، فنلاند، هلند، اسلوونی، اسپانیا و سوئد با تاکید بر اهمیت حفظ برجام که با قطعنامه شورای امنیت تضمین شده است اعلام کرده‌اند که با کشور‌های اروپایی امضا کننده برجام (فرانسه، انگلیس و آلمان) تمام همکاری لازم را در این رابطه انجام می‌دهند. این کشور‌ها تاکید کرده‌اند با وقوف به سختی‌های اجرای تعهدات اقتصادی برجام تمام تلاش خود را برای عملیاتی شدن اینستکس خواهند داشت. مقام‌های آمریکا از به نتیجه رسیدن نشست امروز در وین اصلا خوشحال نخواهند شد. برای آن‌ها بهترین گزینه از بین رفتن کامل برجام است و ماههاست برای این ماجرا تلاش می‌کنند. به همین خاطر ساعاتی قبل از شروع نشست وین برایان هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران به اروپایی‌ها هشدار داد: یا با ما (آمریکا) باید کار کنید یا ایران!

ایران در مرز عبور از سقف برجام
همه چیز اکنون به نتایج نشست امروز (جمعه) در وین معطوف شده است. چهارشنبه (۵ تیر) آژانس بین المللی انرژی اتمی تائید کرده که ایران حدود ۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده با درصد خلوص پائین در اختیار دارد که کمتر از سقف ۲۰۲ کیلو و ۸۰۰ گرم تعیین شده در توافق هسته‌ای است
بر اساس برجام ایران متعهد شده بود صرفا تا سقف ۳۰۰ کیلوگرم هگزافلوراید اورانیوم غنی شده تا ۳.۶۷ درصد در داخل کشور نگه دارد و مازاد آن را از ایران خارج کند. این رقم معادل ۲۰۲ کیلو و ۸۰۰ گرم اورانیوم تخمین زده می‌شود. ایران اعلام کرده در صورتی طرف‌های دیگر برجام به تعهدات خود باقی نمانند پس از مهلت ۶۰ روز داده شده به آن‌ها دیگر خود را ملزم به متعهد ماندن در برجام نمی‌بیند.