چرا مجتمع بندری کاسپین در اقتصاد ایران مهم است؟

یکی از اساسی‌ترین اهرم‌های رشد و توسعه مبادلات تجاری و صنعت حمل و نقل هر کشور، حمل و نقل دریایی آن است. از آنجایی که حمل و نقل دریایی ارزانترین شیوه حمل کالا محسوب می‌شود لذا نقش بنادر در این میان، بی بدیل است.

ایران دارای پتانسیل ترانزیتی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ارزشمندی است که با توجه به هزینه پایین آن جذابیت زیادی در زمینه حمل و نقل بین المللی کالا ایجاد می‌کند و طی سال‌های اخیر توانسته سرمایه گزاران خارجی را به خود جذب کند و درآمد‌های ارزی فراوانی به ارمغان آورد.

منطقه آزاد انزلی از سال ۸۴ در بخش‌هایی از شهرستان‌های انزلی و رشت به صورت عملی شروع به کار کرد و از زیرساخت‌های مناسبی همچون فعالیت بورس کالا، بانک، بیمه، صرافی، مرکز نمایشگاهی و… جهت بهره برداری فعالان اقتصادی از مزایا و معافیت‌های قانونی برخوردار است. دو بندر استراتژیک انزلی و کاسپین در منطقه آزاد انزلی موقعیت ویژه‌ای را برای این منطقه ایجاد کرده اند که می‌توانند عهده‌دار نقش بسیار مهمی در تسهیل‎گری مبادلات تجاری باشند.

خوشبختانه در طول ۱۵ سال اخیر منطقه آزاد انزلی توانسته پیشرفت‌های چشمگیری در توسعه منطقه و بنادر آن ایجاد کند و به خصوص در دوره مدیریتی دکتر رضا مسرور، پیگیری پروژه‌های زیرساختی، گردشگری، صنعتی و عمرانی سرعت بیشتری به خود گرفت و پروژه‌های جدیدی نیز ساخته شد.

یکی از این پروژه‌ها که روند رشد و توسعه را در پیش گرفته، مجتمع بندری کاسپین است که به عنوان بازویی توانمند در گسترش مراودات ایران به حساب می‌آید. این طرح می‌تواند در فعال سازی کریدور‌های بین المللی مانند کریدور شمال- جنوب، کریدور شرق به غرب و مسیر تجاری جدید میان ایران و چین نقش موثری داشته باشد.

این بندر با توجه به واقع شدن در منطقه‌ای با پتانسیل بالای جغرافیایی و اقتصادی و قرار گرفتن در مسیر کریدور‌های بین المللی شرق به غرب و شمال به جنوب نقش مهمی در اقتصاد کشور خواهد داشت که می‌تواند زمینه ارتقاء ظرفیت حمل و نقل دریای خزر را فراهم کند.

مجتمع بندری کاسپین در مسیر توسعه اقتصادی

احداث مجتمع بندری کاسپین از سال ۸۸ آغاز و هم اکنون سه پست اسکله آن مورد بهره برداری قرار گرفته است، امکانات بندری آن مشتمل بر ساختمان‌های اداری-خدماتی، انبارها، محوطه نگهداری کالا، برج مراقبت، منطقه نگهداری کالای فله‌ای مایع، منطقه نگهداری کالای فله‌ای خشک، منطقه کانتینری، منطقه نفتی، محدوده صنعتی، بخش پارکینگ، ترمینال مسافری و محوطه حمل نقل ریلی است.

به عقیده کارشناسان ساخت بندر کاسپین بخشی از بلندپروازی‌های ایران در ایفای نقش اصلی خود در کریدور‌های بین المللی و بهره گیری از موقعیت استراتژیک جغرافیایی خود در معادلات منطقه‌ای بوده تا مسیر ترانزیتی اروپا و آسیا بر کمربند ایران محکم شود.

بندر کاسپین به دلیل برخورداری از ویژگی‌هایی همچون راه ترانزیت و قرار گرفتن در محل کریدور شمال به جنوب سهم مهمی را در اقتصاد ایران بازی می‌کند. کاسپین با وجود پسکرانه وسیع، از ظرفیت بی‌نظیری برخوردار است. این ظرفیت را می‌توان در توسعه مراودات و بهره‌مندی طرفین ایرانی و روس از منافع ترانزیت کالا در مسیر کریدور شمال ـ. جنوب، خلاصه کرد.

بندرکاسپین به عنوان بزرگترین بندر ایران در دریای خزر و همچنین بزرگترین پروژه زیرساختی مناطق آزاد کشور با مساحتی در حدود ۳۵۰ هکتار و با پس‌کرانه‌ای به مساحت حدود ۵۰۰ هکتار، فرآوری کالا در واحد‌های تولیدی و ایجاد پارک لجستیک به‌عنوان یک بندر نسل سوم جهانی، از اهمیت بالایی برخوردار است.

ظرفیت بارگیری این مجتمع در فاز اول حدود ۲ میلیون تن در طول سال و در صورت تکمیل و اجرایی شدن سایر فاز‌ها ظرفیت ۱۵ میلیون تن برای آن در نظر گرفته شده است.

همچنین با اتصال خط ریلی به این بندر انقلابی در صنعت حمل و نقل دریایی اتفاق خواهد افتاد که نقش مهمی در حمل و نقل دریای شمال به جنوب و همچنین در مسیر جاده ابریشم ایفا خواهد کرد.

امروز یکی از عمده‌ترین صادرات از بندر کاسپین به کشور‌های حوزه دریای خزر و «CIS» است. این بندر یک سردخانه و زیرساخت‌های صادرات میوه و صیفی جات نیز دارد و کالا‌های اساسی همچون گندم، چوب، شمش آهن و … به این بندر وارد می‌شود.

سرگئی میلوشکین، مدیرعامل منطقه آزاد اقتصادی آستراخان روسیه در نشست اخیر خود با مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی بندر کاسپین را بندری مدرن با شرایط ویژه دانست که از تکنولوژی‌های روز برخوردار و پاسخگوی تمامی نیاز‌های تجار و بازرگانان است. وی همچنین بندر کاسپین را الگویی مناسب برای بنادر در دست ساخت آستراخان روسیه دانست.

پروژه همکاری ترانزیتی با چین از طریق بندر کاسپین

چین طرحی بزرگ با عنوان «یک کمربند یک جاده» را در دستور کار دارد که برای رقابت با پروژه ترانزیتی ترانس پاسیفیک آمریکا آن را برنامه ریزی کرده و سرمایه‌گذاری بالغ بر ۸۵۰ میلیارد دلار برای آن صرف کرده است، به همین دلیل این کشور تمایل زیادی برای همکاری در پروژه فعالسازی کریدور چین-قزاقستان-ایران دارد؛ این کریدور تجاری به عنوان مسیر جایگزین میان چین و اروپا به ایفای نقش خواهد پرداخت.

برای اتصال چین به اروپا مسیر‌های دیگری نیز وجود دارد مانند مسیر ریلی سیبری و مسیر منجمد شمالی که کوتاه‌ترین مسیر نیز هست، اما به دلیل یخبندان ۵ ماه از سال قابل استفاده نیست، مسیر دیگر اتصال چین به غرب از طریق بندر گواتر پاکستان است که در حال حاضر سرمایه‌گذاری سنگینی در این بندر انجام شده است، اما کریدور چین- قزاقستان - ایران از مسیر ترانزیتی چین (ارومچی)، قزاقستان (بندر آکتائو)، ایران (بندر کاسپین) گذر می‌کند و با داشتن مزیت‌هایی همچون کاهش مسافت، زمان و هزینه حمل و نقل کالا نسبت به مسیر‌های دیگر به صرفه‌تر است.

نخستین محموله تجاری از بندر بزرگ نینگبو در شرق کشور چین از مسیر این کریدور بهمن‌ماه سال گذشته ۱۳۹۷ وارد بندر کاسپین شد که با ورود چهار کشتی روند فعالیت این کریدور استمرار دارد.

بندر کاسپین و توسعه روابط تجاری ایران و روسیه

از آنجایی که بندر کاسپین در مسیر کریدور شمال - جنوب قرار گرفته این کریدور ارتباط ترانزیتی کشور‌های شمال اروپا و روسیه از طریق ایران و دریای خزر به کشور‌های حوزه اقیانوس هند، خلیج فارس و جنوب آسیا را برقرار می‌سازد.

به گفته رضا مسرور، مدیر عامل منطقه آزاد انزلی "فعال‌سازی کریدور شمال جنوب از اهمیت بالایی برخوردار است که سالیانه افزون بر یک میلیارد تن کالا از مسیر کانال سوئز به سایر نقاط جهان ترانزیت می‌شود و اگر فقط ۳ درصد از حجم بار مزبور از طریق کریدور شمال جنوب ترانزیت شود به معنی ترانزیت ۳۰ میلیون تن کالا از مسیر ایران است که به همراه خود علاوه بر درآمد‌های ارزی، زمینه افزایش اشتغال‌زایی را پدید می‌آورد؛ که باعث تثبیت جایگاه منطقه‌ای ایران در معادلات اقتصادی- سیاسی منطقه خاورمیانه و اوراسیا می‌شود. "

با توجه به آنچه در اهمیت بندر کاسپین گفته شد و اینکه به گفته کارشناسان این بندر به عنوان یک بندر نسل سوم می‌تواند همان نقشی را که بندر جبل علی امارات در جنوب خلیج‌فارس ایفا می‌کند برای کشور‌های منطقه CIS ایفا کند، هنوز راه زیادی تا اهداف مورد نظر و تبدیل این بندر به یک بندر تجاری مانده و لازم است توجه ویژه‌ای به این بندر شود تا مسیر توسعه اقتصادی نیز با سرعت بیشتری در منطقه صورت گیرد. بدون شک همانقدر که بندر چابهار در جنوب کشور و در آب‌های جنوبی از اهمیت بالایی برخوردار است، بندر کاسپین نیز همین نقش را در آب‌های شمال کشور ایفا می‌کند و با توسعه هر کدام از این بنادر می‌توان چشم اندازی بهتری برای ترانزیت کالا و ارزآوری هرچه بیشتر از آن برای کشور متصور شد.

منبع: اقتصاد24