دانستنی‌هایی درباره اختلال استرس حاد

اختلال استرس حاد (ASD) شرایطی مربوط به سلامت روانی است که می‌تواند بلافاصله پس از یک رویداد آسیب‌زا رخ دهد. این شرایط می‌تواند موجب بروز علائم روانی مختلف شود و در صورت عدم تشخیص یا درمان می‌تواند به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) منجر شود. ارتباط تنگاتنگی بین اختلال استرس حاد و اختلال استرس پس از سانحه وجود دارد. برخی افراد پس از اختلال استرس حاد به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا می‌شوند. هر فردی به روشی متفاوت نسبت به رویداد‌های آسیب‌زا واکنش نشان می‌دهد، اما آگاهی از آثار جسمانی و روانی که پس از آن رخ می‌دهد، اهمیت دارد. در ادامه با اختلال استرس حاد بیشتر آشنا می‌شویم.

اختلال استرس حاد چیست؟

اختلال استرس حاد یک تشخیص روانشناسی نسبتا جدید است. انجمن روانپزشکی آمریکا برای نخستین بار آن را در ویرایش چهارم کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی در سال ۱۹۹۴ معرفی کرد. اگر چه اختلال استرس حاد علائم مشابه بسیاری با اختلال استرس پس از سانحه دارد، اما شرایطی مجزا است. فرد مبتلا به اختلال استرس حاد بلافاصله پس از یک رویداد آسیب‌زا پریشانی روانی را تجربه می‌کند. بر خلاف اختلال استرس پس از سانحه، اختلال استرس حاد شرایطی موقتی است و علائم معمولا برای حداقل ۳ تا ۳۰ روز پس از رویداد آسیب‌زا باقی می‌مانند. اگر فردی برای مدت زمان طولانی‌تر از یک ماه علائم را تجربه کند، پزشک معمولا این شرایط را به عنوان اختلال استرس پس از سانحه ارزیابی می‌کند.

علائم

افراد مبتلا به اختلال استرس حاد علائمی مشابه با افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه و اختلالات استرسی دیگر را تجربه می‌کنند. علائم اختلال استرس حاد به پنج دسته گسترده تقسیم می‌شوند:

علائم تجربه مجدد. این علائم به ناتوانی یک فرد در متوقف کردن یادآوری یک رویداد آسیب‌زا طی فلش بک ها، خاطرات یا رویا‌ها اشاره دارند.

خلق و خوی منفی. فرد ممکن است افکار منفی، غم، بی حوصلگی و خلق پایین را تجربه کند.

علائم گسستی. این علائم می‌توانند شامل حس واقعیت تغییریافته، عدم آگاهی از اطراف و ناتوانی در یادآوری بخش‌هایی از رویداد آسیب‌زا باشند.

علائم پرهیزی. افراد دارای این علائم به طور هدفمند از افکار، احساسات، افراد، یا مکان‌هایی که با رویداد آسیب‌زا مرتبط هستند، پرهیز می‌کنند.

علائم برانگیختگی. این علائم می‌توانند شامل بی خوابی و دیگر اختلالات خواب، دشواری در تمرکز، تحریک پذیری یا پرخاشگری باشند که می‌توانند کلامی یا جسمانی باشند. فرد ممکن است با احساس تنش مواجه باشد، گارد بگیرد و به راحتی وحشت زده شود.

افراد مبتلا به اختلال استرس حاد ممکن است اختلالات سلامت روانی اضافه، مانند اضطراب و افسردگی را نیز تجربه کنند.

از علائم اضطراب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- احساس بروز رویدادی ناخوشایند

- نگرانی بیش از حد

- دشواری در تمرکز

- خستگی

- بی قراری

- هجوم افکار

از علائم افسردگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- احساس مداوم ناامیدی، غم یا بی حسی

- خستگی

- گریه غیر منتظره

- از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که زمانی لذتبخش بودند

- تغییرات در اشتها یا وزن بدن

- افکار خودکشی یا خود آزاری

دلایل

افراد می‌توانند پس از یک یا چند رویداد آسیب‌زا به اختلال استرس حاد مبتلا شوند. یک رویداد آسیب‌زا می‌تواند موجب آسیب روانی، احساسی، یا جسمانی چشمگیر شود.

از جمله رویداد‌ها آسیب‌زا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- مرگ یکی از عزیزان

- خطر مرگ یا آسیب دیدگی جدی

- بلایای طبیعی

- تصادفات وسایل نقلیه موتوری

- تجاوز یا سوءاستفاده جنسی

- تشخیص شرایطی مرگبار

- جان به در بردن از یک آسیب دیدگی مغزی

عوامل خطرآفرین

هر فردی می‌تواند در هر نقطه از زندگی خود به اختلال استرس حاد مبتلا شود. با این وجود، برخی افراد ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این شرایط قرار داشته باشند.

از جمله عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به اختلال استرس حاد را افزایش دهند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- تجربه، مشاهده، یا آگاهی از یک رویداد آسیب‌زا

- سابقه ابتلا به اختلالات سلامت روانی دیگر

- سابقه واکنش‌های گسستی به رویداد‌های آسیب‌زای گذشته

- کمتر از ۴۰ سال سن داشتن

- زن بودن

تشخیص

پزشک یا متخصص سلامت روان می‌تواند اختلال استرس حاد را تشخیص دهد. آن‌ها پرسش‌هایی را درباره رویداد آسیب‌زا و علائم فرد مطرح می‌کنند.

پزشک معمولا در صورت ابتلا به نه یا تعداد بیشتری از علائم اختلال استرس حاد طی یک ماه پس از رویداد آسیب‌زا، این شرایط را تشخیص خواهد داد. علائمی که پس از این بازه زمانی ظاهر می‌شوند یا بیش از یک ماه ادامه می‌یابند ممکن است به اختلال استرس پس از سانحه اشاره داشته باشند.

پیش از تشخیص اختلال استرس حاد، پزشک دلایل احتمالی دیگر بروز علائم را نیز بررسی می‌کند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- اختلالات روانپزشکی دیگر

- مصرف مواد مخدر

- شرایط پزشکی زمینه‌ای

درمان

پزشک برای ارائه برنامه درمانی همکاری نزدیکی با فرد خواهد داشت تا روند درمان پاسخگوی نیاز‌های وی باشد. درمان اختلال استرس حاد بر کاهش علائم، بهبود مکانیزم‌های مقابله، و پیشگیری از اختلال استرس پس از سانحه متمرکز است.

گزینه‌های درمان برای اختلال استرس حاد ممکن است شامل موارد زیر باشند:

رفتار درمانی شناختی. پزشکان معمولا رفتار درمانی شناختی را به عنوان نخستین روش درمان برای افراد مبتلا به اختلال استرس حاد توصیه می‌کنند. رفتار درمانی شناختی شامل همکاری با یک متخصص سلامت روان آموزش دیده با هدف ایجاد راهبرد‌های مقابله موثر می‌شود.

ذهن‌آگاهی. مداخلات مبتنی بر ذهن‌آگاهی تکنیک‌هایی را برای مدیریت استرس و اضطراب آموزش می‌دهند که از آن جمله می‌توان به مدیتیشن و تمرینات تنفسی اشاره کرد.

داروها. پزشک ممکن است دارو‌های ضد افسردگی یا ضد تشنج را برای کمک به کاهش علائم فرد تجویز کند.

پیشگیری

همواره امکان پرهیز از تجربه رویداد‌های آسیب‌زا وجود ندارد. با این وجود، روش‌هایی برای کاهش خطر ابتلا به اختلال استرس حاد پس از آن‌ها وجود دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- مشورت با یک پزشک یا متخصص سلامت روان پس از یک رویداد آسیب‌زا

- دریافت کمک از خانواده و دوستان

- درمان دیگر اختلالات سلامت روان

- همکاری با یک مربی رفتاری برای ایجاد مکانیزم‌های مقابله موثر

- انجام تمرینات آماده سازی اگر شغل فردی شامل خطر بالای مواجهه با رویداد‌های آسیب‌زاست.