بیماری کشنده‌ای که تنها با ترک سیگار قابل پیشگیری است

ریه‌ها دو اندام بزرگ در قفسه سینۀ شما هستند. این اندام‌ها بخشی از دستگاه تنفسی هستند. هوا از طریق بینی یا دهان وارد بدن شما می‌شود و پس از عبور از نای و هریک از نایژه‌ها وارد ریه می‌شود. در هنگام عمل دَم، ریه‌های شما با هوا منبسط می‌شوند و به این صورت بدن اکسیژن لازم را دریافت می‌کند. در هنگام بازدم هوا از ریه‌ها خارج می‌شود و دی‌اکسیدکربن بدن را دفع می‌کند.

سرطان ریه در اکثر موارد از لوله‌های هوایی موجود در ریه‌ها موسوم به برونش‌ها و یا از کیسه‌های هوایی موجود در ریه‌ها به نام آلوئول‌ها نشات می‌گیرد. این سرطان در ابتدا در خود ریه‌ها گسترش می‌یابد و سپس به مناطق مجاور مانند غدد لنفاوی در ناف، ریه یا زیر بغل و یا به کبد گسترش می‌یابد. مناطق دورتری که سرطان ریه معمولا به آن‌ها متاستاز می‌دهد، استخوانها، مغز و غدد فوق کلیوی هستند.

در بیشتر موارد این سرطان تنها با اجتناب از کشیدن سیگار قابل پیشگیری است، اما عواملی خطر ابتلا را افزایش می‌دهند، بدون شک کشیدن سیگار عامل مهم در سرطان ریه است. دود سیگار مملو از مواد سرطانزا است و تماس دود سیگار با سلول‌های پوشاننده راه‌ها و یا کیسه‌های هوایی به طور مزمن در طول سال‌ها باعث ایجاد این سرطان می‌گردد.

افرادی هم که سیگار نمی‌کشند، ولی با فردی سیگاری زندگی می‌کنند و همواره در معرض استنشاق دود سیگار قرار دارند نیز حدود بیست تا سی درصد بیشتر از افراد غیرسیگاری در معرض ابتلا به این سرطان می‌باشند. تنها حدود ۱۸ درصد از مبتلایان به انواع سرطان‌های ریه، هیچ گاه در زندگی شان سیگار نکشیده اند. تماس با سایر مواد سرطانزا مانند آزبست، آرسنیک، کروم و گاز رادون هم می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهد، به خصوص اگر فرد سیگار هم بکشد.

علائم و نشانه‌های سرطان ریه

سرطان ریه در مراحل ابتدایی علائم زیادی از خود نشان نمی‌دهد و علائم معمولا پس از پیشرفت بیماری بروز می‌نمایند. این علائم معمولا به صورت سرفه مزمن که به درمان‌های معمولی پاسخ نمی‌دهد، خروج خون از برونش‌ها به هنگام سرفه و یا خلط خونی، تنگی نفس، درد مزمن قفسه سینه و خشونت و یا گرفتگی صدا ظاهر می‌گردند.

با پیشرفت بیماری، معمولا علائم عمومی سرطان مانند ضعف، خستگی، کاهش وزن و یا تب پدیدار می‌شوند و در صورت متاستاز به استخوان، درد استخوانی (بیشتر در ناحیه شانه، بازو و دست) بروز می‌نماید. سردرد هم ممکن است به علائم اضافه گردد که می‌تواند نشانه‌ای از متاستاز به مغز باشد. بیمار همچنین ممکن است به عفونت‌های دستگاه تنفسی مانند برونشیت یا ذات الریه دچار گردد.

پیشگیری از سرطان ریه

بیشتر موارد سرطان ریه با پرهیز از دود سیگار و سایر مواد سرطانزا قابل پیشگیری می‌باشند. افرادی که سیگاری نیستند، به هیچ عنوان نباید سیگار کشیدن را شروع نمایند و این وظیفه والدین و معلمان است که نوجوانان را از خطرات کشیدن سیگار آگاه نمایند. همچنین والدین و معلمان باید به نوجوانان آموزش بدهند که چگونه در برابر اصرار دوستان و هم سن و سالان خود برای کشیدن سیگار و یا تمسخر ایشان در صورت اجتناب از کشیدن سیگار عمل نمایند.

در مورد افراد سیگاری هم هیچ گاه برای ترک سیگار دیر نیست و ممکن است ترک سیگار آنان را از خطر ابتلا به سرطان مصون بدارد. افراد سیگاری ممکن است به مشاوره برای ترک سیگار، روش‌های جایگزین و گروه درمانی نیاز داشته باشند. افراد غیرسیگاری باید از قرار گرفتن در معرض دود سیگار به هر شکل ممکن اجتناب نمایند. این افراد باید از ایستادن در جمع افرادی که مشغول سیگار کشیدن هستند و یا رفتن به محل‌هایی که کشیدن سیگار در آن‌ها آزاد است، پرهیز نمایند.

کار کردن با مواد سرطانزا نیز باید با رعایت تمامی موارد ایمنی انجام پذیرد. مانند همه سرطان ها، ورزش مداوم روزانه (و یا حداقل سه بار در هفته) و رعایت یک رژیم غذایی مملو از سبزیجات و میوه‌ها که حاوی عوامل آنتی اکسیدان هستند، هم می‌تواند در پیشگیری از سرطان ریه موثر باشد.

تشخیص سرطان ریه

در صورت شک به سرطان ریه پس از گرفتن شرح حال و معاینه، پزشکان از روش‌های مختلف برای تشخیص استفاده می‌نمایند. روش‌های تصویربرداری به کمک اشعه ایکس و یا سی تی اسکن ممکن است وجود توده‌های سرطانی را مشخص نمایند.

به هر حال تشخیص قطعی سرطان ریه باید به کمک نمونه برداری از بافت ریه یا غدد لنفاوی مجاور ریه و بررسی بافت مربوطه توسط متخصص آسیب شناسی صورت پذیرد. این نمونه برداری معمولا در اتاق عمل و تحت بیهوشی عمومی توسط جراح و بیشتر به کمک روش خاصی از آندوسکوپی به نام برونکوسکوپی انجام می‌پذیرد.

درمان سرطان ریه

درمان بر اساس نوع سرطان و درجه پیشرفت آن متفاوت است، ولی درمان‌های اصلی معمولا شامل جراحی، درمان با اشعه، شیمی درمانی و درمان به کمک سیستم ایمنی شخص می‌باشد. شانس زنده ماندن فرد بیمار به مدت پنج سال پس از درمان سرطان ریه در مقایسه با سایر سرطان‌ها بسیار کم است. از این رو به نظر می‌رسد تنها راه کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان ریه، پیشگیری از ابتلاء به آن با اجتناب از کشیدن سیگار است.

منبع:باشگاه خبرنگاران جوان