توضیح رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی درباره آبگرفتگی آرشیو اسناد

اشرف بروجردی در نشست خبری امروز (شنبه، ۲۵ آبان‌ماه) با تشریح برنامه‌های سازمان اسناد و کتابخانه ملی درباره سند‌هایی که گفته می‌شود در بارندگی‌های چندی پیش تهران آسیب دیده‌اند، بیان کرد: در زمان احداث ساختمان آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی که در ضلع شمالی اتوبان حقانی واقع شده دقت کافی نشده است. این ساختمان در جایی بنا شده که مردم به اصطلاح می‌گفتند چاله هرز و از طرفی نیز در کنار رودخانه قرار دارد. زمانی هم که مترو حفر شد یک‌بار آب گرفت و شروع به تخلیه آن کردند. آن زمان جهت‌گیری کانال‌های آب تغییر پیدا کرد.

او با بیان این‌که زیر شهر تهران منبع وسیع آب قرار دارد گفت: ساختمان آرشیو ۱۶ طبقه دارد که پنج طبقه آن زیر زمین و ۱۱ طبقه آن بالاست. احتمال نفوذ آب در این ساختمان بسیار زیاد است و در ادوار گذشته نیز این مخاطره وجود داشته است و همین موضوع باعث شده ما نسبت به بحث اسناد حساس باشیم و اجازه ندهیم اسناد آرشیوی در جایی که احتمال نفوذ آب وجود دارد باشند.

بروجردی خاطرنشان کرد: طبقه منفی پنج نزدیک به زمین است و امکان دارد که در آن‌جا آب نفوذ کند، اما ما هیچ سند معتبر و قابل استفاده ملی را در آن‌جا نگهداری نمی‌کنیم.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با اشاره به کمبود فضا در ساختمان اسناد، گفت: ما دیدیم که طبقه منفی پنج کامل ریل‌گذاری نشده است و یک‌سری از اسناد را از ساختمان آرشیو به طبقه منفی سه ساختمان کتابخانه ملی منتقل کردیم و این انتقال نیز با دقت بسیار انجام شد.

او خاطرنشان کرد: سطح آب در زمان بارندگی مقداری بالا آمده بود و فوقش مچ پای شما زیر آب می‌رفت، اما سندی در آن‌جا وجود نداشت که قابلیت نگهداری داشته باشد. سند از دستگاه‌های مختلف در کتابخانه ملی جمع‌آوری و کار غربالگری انجام می‌شود و اسناد قابل حفاظت تکلیفش مشخص می‌شود و به طبقات بالا می‌رود، اما اسناد امحایی به طبقه منفی پنج می‌رود و تا زمانی که به کارخانه‌های خمیرسازی منتقل شود آن‌جا می‌ماند.

بروجردی در ادامه بیان کرد: برخی افراد دغدغه‌شان این بود و فکر می‌کردند اسناد ماندگار بلایی سرشان آمده و می‌گفتند چه نشسته‌اید که همه اسناد در سازمان اسناد از بین رفته است. این در حالی است که اسناد به طبقه منفی سه ساختمان کتابخانه ملی منتقل شده‌اند. با انتشار این اخبار همه دستگاه‌های مختلف از سازمان بازرسی کشور و نهاد‌های دیگر نسبت به این موضوع حساس شده‌اند و ما گفته‌ایم که همه می‌توانند از این اسناد بازدید کنند.

او تاکید کرد: اسنادی که قابلیت نگهداری داشته به هیچ وجه از دست نرفته و آسیب ندیده‌اند. آسیبی که ما درنظر داریم به معنای رطوبت بالایی است که به آن‌ها منتقل می‌شود. در واقع نرم رطوبت برای نگهداری اسناد به هم می‌خورد. ما اقدامات اولیه را انجام داده‌ایم و فن‌ها در آن‌جا روشن هستند تا رطوبت را کامل از بین ببریم.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی درباره این‌که چرا این موضوع زودتر اطلاع‌رسانی نشده است گفت: حادثه خاصی نبود که ما بخواهیم جواب بدهیم، بلکه بیشتر فضاسازی انجام شده است. اتفاق خاصی نیفتاده است و ما این‌قدر عقل‌مان می‌رسد که اسناد آرشیوی را در جایی که مخاطره دارد نگذاریم. چیزی که آن‌جا بود اوراق امحایی بود که باید برای خمیرسازی می‌رفت. برخی از دوستان فضاسازی ایجاد کردند. ما اوراق امحایی را خارج کرده‌ایم. هنوز هم بخشی از اسناد در ساختمان اسناد هستند که تخلیه نشده‌اند.

مظفر پاسدار، معاون منابع انسانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، نیز درباره این موضوع توضیح داد: اولویت اول ما برای ریل‌گذاری در ساختمان اسناد طبقه منفی دو و منفی چهار است که قفسه‌ها در آن‌جا ثابت هستند. به دلیل کمبود جا خانم بروجردی در نظر داشتند بحث بایگانی راکد ملی را ایجاد کنند، اما به خاطر این‌که بودجه نداشتیم و امکان ایجاد ردیف بودجه جدید وجود نداشت فعلا ریل‌گذاری ساختمان اسناد را انجام داده‌ایم که با این موضوع ظرفیت مخازن ۳۰ درصد افزایش می‌یابد. این موضوع بازه زمانی چهار پنج‌ساله‌ای را برای ما ایجاد می‌کند تا بتوانیم ساختمان بایگانی راکد ملی را داشته باشیم.

علی زرافشان، معاون اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی، نیز در سخنانی گفت: بعد از این‌که این اتفاق افتاد ابتدا آب را به بیرون هدایت کردیم و بعد سعی کردیم رطوبت را کنترل کنیم. برای کنترل رطوبت نیز مجبور شدیم دما را افزایش دهیم که این موضوع باعث شد رطوبت به حد استاندارد برسد. الان دما بالاست و زمانی که به این اطمینان برسیم که رطوبت آن‌جا تحت کنترل است دما را نیز کاهش می‌دهیم.