سال ۲۰۱۹؛ محققان دنیای پزشکی امیدهای زیادی آفریدند

خیلی از کشورهای جهان مثل ایران گرفتار آلودگی هوا هستند اما خیلی از ما نمی‌دانیم که آلودگی هوا دقیقا چه بر سر بدن می‌آورد؟

چند تحقیق علمی در این باره در سال ۲۰۱۹ منتشر شد که نتایج نگران‌کننده‌ای داشت:

• ثابت شد که آلودگی هوا می‌تواند به تک تک سلول‌ها و تک تک اندام‌های بدن آسیب بزند.
• آلودگی هوا می‌تواند منجر به تومور مغزی بشود.
• آلودگی هوا مانع از رشد طبیعی ریه نوزادان و کودکان می‌شود.
• آلودگی هوا پریود و قاعدگی زنان را نامنظم می‌کند.

حالا در خیلی از شهرهای آلوده دنیا، شهروندان از دولت‌ها می‌خواهند سریعا وارد عمل شوند و اقدام‌هایی معنادار برای پاکسازی هوای شهرها انجام دهند.

قرص پلی‌پیل

کاهش پنجاه درصدی سکته‌های قلبی و مغزی با مصرف روزانه یک قرص. قرصی که محققان ایرانی در بزرگترین تحقیق بالینی دنیا در زمینه بیماری‌های قلب و عروق ثابت کردند می‌تواند جلوی بسیاری از مرگ‌های زودرس را بگیرد.

تحقیقات انجام شده در ایران به سرپرستی دکتر رضا ملک زاده در کنار محققان دیگر در آمریکا و بریتانیا نشان داده که یک قرص ترکیبی می‌تواند ‌موارد حمله قلبی را تا یک سوم کاهش دهد.

قرص پلی پیل (Poly pill) حاوی آسپرین برای رقیق کردن خون، استاتین برای کاهش کلسترول و دو ماده دیگر برای کاهش فشار خون است.

دکتر فرین کمانگر، از محققان این پروژه به بی‌بی‌سی فارسی گفت: "حدود هجده سال قبل این ایده مطرح شد که چند تا از این قرص‌ها را با هم ترکیب کنیم تا هر شخص بتواند با خوردن یک قرص، احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را پایین بیاورد."

استاد اپیدمیولوژی دانشگاه دانشگاه ایالتی مورگان آمریکا گفت:

"برای اولین بار بود که چنین قرصی را در دنیا چندین سال به چندین هزار نفر دادند وخوشبختانه نتیجه نشان داد که این قرص احتمال ابتلا را حداقل ۳۴ درصد کم می کند و اگر روزانه و مرتب مصرف شود تا پنجاه درصد خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی کم می‌شود.

این تحقیق سال ۲۰۱۹ در مجله معتبر لنست چاپ شد.

شش عامل سرطان مری

بیشترین موارد بروز سرطان مری در جهان، در استان گلستان ایران است. چرا؟

محققان ایرانی با همکاری دو موسسه معتبر سرطان جهانی از ده سال قبل شروع به تحقیق در مورد عوامل بروز سرطان مری در این ناحیه کردند.

این تحقیق که روی پنجاه هزار نفر انجام شده و در مجله معتبر لنست چاپ شده، شش عامل اصلی را که سبب سرطان مری می‌شوند شناسایی کرده است.

دکتر مهدی شیخ، محقق پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران به بی‌بی‌سی فارسی گفت:

"بعد از سال‌ها تحقیق به شش عامل سرطان مری رسیدیم. اولین عامل تریاک است. در جامعه آماری ما در استان گلستان، متاسفانه ۱۷ درصد تریاک می‌کشیدند. عامل بعدی مصرف کم میوه و سبزیجات است. از عوامل دیگر می‌توان به آب غیرلوله‌کشی و استفاده از سوخت‌های فسیلی و بیوزیستی در فضای بسته داخل خانه اشاره کرد. بهداشت ضعیف دهان و دندان و نوشیدن چای داغ هم از عوامل ایجاد سرطان مری هستند."

دکتر مهدی شیخ، پژوهشگر سرطان سازمان بهداشت جهانی اضافه کرد: "هیچ کدام از شش عامل بالا بتنهایی نمی‌توانند منجر به سرطان مری شوند بلکه ترکیبی از این عوامل منجر به سرطان می‌شود. تحقیق ما در استان گلستان نشان داد کسانی که در معرض چند تا از عوامل بالا هستند، هفت برابر بیشتر امکان ابتلا به سرطان مری دارند."

"اما از آنجا که همه این شش عامل قابل پیشگیری هستند، شاید بتوان گفت با آموزش و اطلاع رسانی و بالا بردن کیفیت زندگی افراد، می‌توان آنها را از خطر ابتلا به سرطان مری نجات داد."

مدل سه بعدی از قلب جنین

در بریتانیا و در ایران تقریبا از هر صد نوزاد، یکی با نارسایی قلبی بدنیا می‌آید. این یعنی جراحی قلب باز برای نوزاد اما در سال ۲۰۱۹، پروفسور رضا رضوی، متخصص قلب کودکان در بیمارستان سنت توماس لندن که دختر خودش هم جزو یکی از این نوزادان بود، توانست به این کابوس پایان بدهد.

پرفسور رضوی به بی‌بی‌سی فارسی گفت: "وقتی مادر در هفته بیستم بارداری است، ما می‌توانیم با ام آر آی به قلب جنین نگاه کنیم. بعد با استفاده از مدل سه بعدی قلب جنین، دقیقا می‌فهمیم که چه اشکال‌هایی در ساختار قلب یا رگ‌های اطراف قلب جنین هست. سپس تصمیم می گیریم که جنین بعد از بدنیا آمدن دقیقا نیاز به چه جراحی‌ای دارد. این طوری هم خیال پدر و مادر راحت‌تر است هم کودک درد کمتری می‌کشد و زودتر برای درمان فرستاده می‌شود.»

قبلا در دوران بارداری، ام آر آی انجام می‌شد اما چون جنین در شکم مادر مدام حرکت می‌کند، تصویر خیلی محوی از قلبش دیده می‌شد و مشخص نبود که قلب ایراد دارد یا نه.

حالا تیم پرفسور رضوی توانستند با استفاده از نرم افزار خاصی عکس‌های دو بعدی ام آر آی را به یک مدل سه بعدی دقیق قلب تبدیل کنند.

داشتن چنین مدلی این امکان را به جراح می دهد که قبل از بدنیا آمدن نوزاد بتوانند روی آن مطالعه کنند، برش لایه‌ای بزنند و دقیقا برنامه جراحی را طراحی کنند تا به محض بدنیا آمدن بچه نارسایی را رفع کنند.

۳۰۰ درصد افزایش آمار ابتلا به سرخک

واکسن سرخک ۵۵ سال قبل کشف شده و همه ما انتظار داریم که در سال ۲۰۱۹ این بیماری ریشه کن شده باشد ولی امسال ۴۱۳ هزار نفر در دنیا به سرخک مبتلا شدند؛ نه فقط در کشورهای فقیر، در اروپا هم از ۵۳ کشور، ۴۷ کشور اپیدمی سرخک داشتند.

چرا؟ چون عده‌ای شروع کردند به تبلیغ باورهای غلط و غیرعلمی که مثلا واکسن منجر به اتیسم میشود یا مواد داخل واکسن سرطان‌زا است.

در آمریکا آمار پدر و مادرهایی که نمی گذارند به بچه‌شان واکسن زده شود از ۱۵ سال قبل، سه برابر شده است.

امید برای آینده

دو تحول پزشکی زیر در سال ۲۰۱۹ اتفاق افتادند، با اینکه هنوز برای همه در دسترس نیستند اما خیلی امیدوار کننده‌اند.

حرکت دادن اندام‌های فلج

مردی فلج توانست با لباسی که با پیام‌های مغزش کنترل می‌شد چهار دست و پایش را حرکت دهد. این پوشش مانند اسکلتی است که بیرون بدن قرار می‌گیرد.

تیبوی ۳۰ ساله اولین کسی است که توانست با این پوشش راه برود. حرکت اندام‌های تیبو بخصوص راه رفتنش هنوز خیلی کار دارد و این لباس-روبوت را فقط در محیط آزمایشگاه می‌توان به کار گرفت اما پژوهشگران امیدوارند راهی تازه برای درمانی متفاوت برای به حرکت در آوردن اندامهای فلج، پیدا کرده باشند.

تبدیل فکر به کلمات

دانشمندان موفق به اختراع وسیله‌ای قابل کاشت در مغز شده‌اند که می تواند افکار را بخواند و آنها را تبدیل به کلمات کند.

اول یک الکترود در مغز کاشته می شود تا سیگنال‌های الکتریکی را که وظیفه آنها حرکت دادن لب‌ها، زبان، حنجره و فک است دریافت کند.

سپس از پردازنده‌ای قدرتمند برای شبیه‌سازی چگونگی شکل گیری کلمات در دهان و حنجره استفاده می‌شود.

نتیجه گفتاری مصنوعی است که از یک "دستگاه صوتی مجازی" پخش می‌شود.

مشکلاتی مثل بیماری نورون حرکتی، ضایعه مغزی، سرطان گلو، بعضی سکته‌های مغزی، "ام اس" یا پارکینسون می‌تواند باعث از دست رفتن قوه تکلم شوند و محققان می‌گویند که این دستگاه می‌تواند به بعضی از این بیماران کمک کند.