سیر تاریخی عید نوروز در جامعه تركیه

ایرنا نوشت:

بررسی روند نگرش ترك های عثمانی به عید نوروز و تغییر و تحولاتی كه در دوران جمهوری نوین تركیه در این خصوص صورت گرفته است ، نشان از برخورد سیاسی حاكمان به موضوع نوروز دارد.

ترك ها در دوران امپراتوری عثمانی عید نوروز را به عنوان یك روز مهم جشن می‌گرفتند.

مردم این سرزمین نوروز را آغاز بهار طبیعت، تجدید حیات و طراوت در جهان می دانستند، و برخی نیز از آن به عنوان یك روز مقدس یاد می كردند و برخی دیگر هم نوروز را عامل اتحاد و همبستگی می خواندند

در مقالاتی كه در مورد نگرش ترك های عثمانی به نوروز منتشر شده، آمده است؛ گروهی از مردم عثمانی نوروز را زاد روز حضرت علی (ع) و تعیین ایشان به خلافت و سالروز ازدواج مبارك ایشان با حضرت فاطمه زهرا(س) دانسته اند.

در این روز حكیم باشی یا پزشك مخصوص دربار برای سلاطین و درباریان معجون مخصوصی كه (نوروزیه) نامیده می‌‌شد، تهیه می كرد.

گفته می شود این معجون از چهل نوع ماده مخصوص تهیه می‌‌شد كه شفابخش بسیاری از بیماری‌ها و دردها بود و باعث افزایش قدرت بدنی می شد.

با انقراض امپراتوری عثمانی و تاسیس جمهوری نوین تركیه در سال 1923 میلادی( 1302 ) ، عید نوروز به دلایل سیاسی اهمیت خود را در جامعه تركیه از دست داد.

دولت های تركیه در آن دوران اهمیتی به عید نوروز نمی دادند، ولی كردهای ساكن مناطق جنوب شرق و شرق تركیه با برگزاری مراسم ویژه در عید نوروز به این سنت ادامه دادند.

در سال جاری نیز حزب صلح و دمكراسی تركیه كه در مناطق كرد نشین تركیه از هواداران بیشتری برخوردار است ، اعلام كرده است كه خود را برای برگزاری مراسمهای جشن عید نوروز سال 1391 در 127 مركز (شهر و روستا) از جمله شهرهای بزرگ استانبول و دیاربكر آماده می كند.

به مروز زمان تا اوایل دهه 1990 میلادی عید نوروز به عنوان نماد مبارزه منفی كردهای تركیه در قبال ترك ها تبدیل شد و همه ساله در ایام عید نوروز برگزاری تظاهرات اعتراض آمیز و بروز درگیری ها در مناطق كردنشین تركیه به صورت یك معضل اجتماعی برای دولت های تركیه مطرح بود. از جمله حزب غیر قانونی كارگران كرد تركیه (پ.ك.ك) در آن دوران با بهانه كردن عید نوروز و به منظور رو در رو قرار دادن كرد های تركیه با دولت، به برگزاری تظاهرات خشونت بار در مناطق كرد نشین دست می زد.

عید نوروز هنوز هم در شهرهای جنوب شرقی تركیه، مانند دیاربكر، شانلی عرفا، ماراش، و مرسین و در مناطق شرق این كشور مانند آغری، ایغدیر، كارس و آرداهان به صورتی باشكوه برگزار می شود.

نواختن پر سر و صدای سورنا، دهل و رقص و پایكوبی به دور آتش برافروخته ازآیین های اجرای این مراسم است.

پختن انواع شیرینی خانگی و غذا‌های خاص نوروز از سنت‌های رایج در برپایی مراسم نوروزی در تركیه است.

در اوایل دهه 1990 میلادی همزمان با فروپاشی شوروی و تشكیل دولت های ترك زبان در آسیای میانه و قفقاز، تركیه تلاش كرد كه برای ارتباط فرهنگی بیشتر با دولت های یاد شده توجه بیشتری به عید نوروز از خود نشان دهد.

در سال 1994 میلادی ( 1373 ) برای اولین بار مقامات عالیرتبه تركیه در یك مراسم ویژه عید نوروز در پایتخت این كشور شركت كردند؛ در سال های بعد نیز توجه دولت به همكاری با كشورهای آسیای میانه و قفقاز در برگزاری مراسم عید نوروز افزایش یافت.

در اوایل دهه اول سال 2000 میلادی نیز دولت 'رجب طیب اردوغان' نخست وزیر تركیه در راستای تلاش این كشور برای عضویت در اتحادیه اروپا، سیاست همگرایی با كردهای این كشور را به مورد اجرا گذاشت كه بخشی از آن شامل اعطای آزادی های فرهنگی بیشتر به كردها بود.

در همین راستا وزارت آموزش و پرورش تركیه در اواسط ژانویه سال 2005 میلادی (1384 ) طی بخشنامه ای به مراكز آموزشی این كشور، خواهان برگزاری آئین‌های ویژه عید نوروز به عنوان عید ملی ‌شد.

در اساسنامه جدید آموزش‌ و پرورش تركیه، عید نوروز به عنوان عید ملی این كشور پذیرفته و به مراكز آموزشی ابلاغ شد كه از این پس در روز 21 ماه مارس (اول فروردین) آئین‌های فرهنگی و هنری برای بزرگداشت این عید برگزار می شود.

در این بخشنامه با اشاره به این كه عید نوروز در كشورهای منطقه و آسیای میانه جشن گرفته می‌شود، از مسوولان مراكز آموزشی خواسته شده است كه عید نوروز را به عنوان یكی از عیدهای ملی به دانش‌آموزان معرفی كنند.

در سال گذشته برخی از مسوولان دولتی تركیه نیز در مراسم عید نوروز شركت كردند.

در حالی كه عید نوروز از جمله میراث های فرهنگی ایرانیان است و قرن ها ست كه مردم كشورمان آن را پاس داشته اند ، به تازگی محافلی در تركیه تلاش كرده اند كه این كشور را خاستگاه اصلی این عید معرفی كنند.

به هر حال مردم تركیه امسال برخلاف چند دهه گذشته، آزادانه در تدارك برگزاری مراسم عید نوروز هستند و بزرگداشت همزمان این 'عید باستانی ایران'در كشورهای منطقه و بخصوص درتركیه، می تواند زمینه توسعه همكاری های فرهنگی و نزدیكی بیشتر مردم ایران و ترکیه را فراهم آورد.