اثر کرونا بر بدن؛ از دستگاه گوارش و گردش خون تا کبد، کلیه و سیستم ایمنی

موارد بسیاری وجود دارند که هنوز درباره کروناویروس جدید نمی‌دانیم. در حال حاضر، این ویروس بیش از ۷۵ هزار نفر را در سراسر جهان بیمار و جان بیش از دو هزار نفر را گرفته است.

اما یک نکته مشخص این است که در موارد جدی، ویروس می‌تواند اثر ویرانگری بر بدن و نه فقط ریه‌ها داشته باشد.

در ادامه آنچه تاکنون درباره نحوه تاثیرگذاری کروناویروس جدید که به نام کووید-۱۹ (COVID-۱۹) شناخته می‌شود بر قسمت‌های مختلف بدن می‌دانیم، ارائه شده است.

تاثیر کووید-۱۹ بر ریه‌ها

همانند دیگر بیماری‌های تنفسی از جمله سارس، مرس و سرماخوردگی، کووید-۱۹ یک بیماری تنفسی است، از این رو، معمولا ابتدا ریه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

علائم اولیه شامل تب، سرفه و تنگی نفس هستند. این علائم می‌توانند طی دو روز یا تا ۱۴ روز پس از تماس با ویروس ظاهر شوند.

شدت کووید-۱۹ از علائم خفیف یا بدون علائم تا شدید یا گاهی اوقات بیماری مرگبار متغیر است. داده‌های مربوط به بیش از ۱۷ هزار مورد گزارش شده در چین نشان داده اند که ۸۱ درصد موارد خفیف و باقی آن‌ها شدید یا بحرانی بوده اند.

به نظر می‌رسد که افراد مسن و آن‌هایی که به بیماری‌های مزمن مبتلا هستند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری شدید قرار دارند.

این تغییرپذیری در نحوه تاثیر کووید-۱۹ بر ریه‌ها نیز دیده می‌شود.

برخی افراد ممکن است تنها دارای علائم تنفسی خفیف باشند، در شرایطی که برخی دیگر به ذات الریه که البته زندگی فرد را تهدید نمی‌کند، مبتلا می‌شوند. برخی افراد نیز با آسیب ریوی شدید مواجه می‌شوند.

به گفته دکتر لورا ایوانز، استادیار دانشگاه مرکز پزشکی واشنگتن در سیاتل، آنچه اغلب در افراد به شدت بیمار ناشی از کووید-۱۹ می‌بینیم، سندرم دیسترس تنفسی است. این شرایط تنها به واسطه این ویروس رخ نمی‌دهد و رویداد‌های مختلفی می‌توانند محرک آن باشند که از آن جمله می‌توان به عفونت، تروما و سپسیس یا گندخونی اشاره کرد.

این شرایط به ریه‌ها آسیب می‌رسانند که به نشت مایع از رگ‌های خونی کوچک در ریه‌ها منجر می‌شود. مایع در کیسه‌های هوایی ریه‌ها جمع می‌شود و این شرایط انتقال اکسیژن از هوا به خون را برای ریه‌ها دشوار می‌سازد.

در شرایطی که کمبود اطلاعات درباره نوع آسیبی که به واسطه کووید-۱۹ در ریه‌ها رخ می‌دهد، وجود دارد، گزارشی جدید نشان داده است که آسیبی مشابه با آسیب ناشی از سارس و مرس رخ می‌دهد.

مطالعه‌ای جدید روی ۱۳۸ بیمار بستری در بیمارستان برای کووید-۱۹ نشان داده است که به طور میانگین، افراد پنج روز پس از ظاهر شدن علائم با دشواری در تنفس مواجه شده اند. سندرم دیسترس تنفسی نیز به طور میانگین هشت روز پس از ظهور علائم آغاز شده است.

روند درمان سندرم دیسترس تنفسی شامل استفاده از اکسیژن و تنفس مکانیکی با هدف جذب اکسیژن بیشتر در خون می‌شود.

درمان خاصی برای سندرم دیسترس تنفسی وجود ندارد و کادر پزشکی طی این روند بیشترین تلاش خود را برای حمایت از بیمار انجام می‌دهد تا بدن بهبود یافته و سیستم ایمنی به رویداد‌های زمینه‌ای رسیدگی کند.

اندام‌های دیگر که تحت تاثیر کووید-۱۹ قرار می‌گیرند

ریه‌ها اندام‌های اصلی هستند که کووید-۱۹ بر آن‌ها تاثیر می‌گذارد، اما در موارد جدی قسمت‌های دیگر نیز می‌توانند تحت تاثیر قرار بگیرند.

اختلال در عملکرد دیگر دستگاه‌های بدن در افراد به شدت بیمار نیز دیده می‌شود، اما این شرایط می‌تواند در هر عفونت جدی دیگری نیز رخ دهد.

این آسیب به اندام‌ها همواره به صورت مستقیم ناشی از عفونت نیست، اما می‌تواند ناشی از واکنش بدن به عفونت باشد.

معده و روده‌ها

برخی افراد مبتلا به کووید-۱۹ علائم گوارشی مانند حالت تهوع یا اسهال را گزارش کرده اند اگرچه این علائم نسبت به مشکلات ریوی شیوع بسیار کمتری دارند.

در شرایطی که کروناویروس‌ها به نظر می‌رسد از طریق ریه‌ها راحت‌تر وارد بدن می‌شوند، امکان ورود آن‌ها به روده‌ها نیز وجود دارد.

در گذشته، ویروس‌های مسبب سارس و مرس در نمونه‌های بافت روده و مدفوع تشخیص داده شده بودند.

دو مطالعه جدید که یکی در New England Journal of Medicine و دیگری در medRxiv منتشر شدند نیز نشان داده اند که نمونه‌های مدفوع برخی افراد مبتلا به کووید-۱۹ حاوی ویروس بوده است.

پژوهش‌ها درباره امکان انتقال ویروس از مدفوع ادامه دارد.

قلب و رگ‌های خونی

ویروس کووید-۱۹ می‌تواند قلب و رگ‌های خونی را نیز تحت تاثیر قرار دهد. این شرایط ممکن است خود را در قالب ریتم‌های نامنظم قلب، نرسیدن خون کافی به بافت‌ها یا فشار خون پایین که نیاز به مصرف دارو را موجب می‌شود نشان دهد.

اما تاکنون گزارشی درباره این که ویروس به صورت مستقیم به قلب آسیب وارد می‌کند، وجود ندارد.

کبد و کلیه‌ها

زمانی که سلول‌های کبد ملتهب شده یا آسیب دیده اند، می‌توانند مقادیر بیش از حد معمول از آنزیم‌ها را در جریان خون ترشح کنند.

افزایش آنزیم‌های کبدی همواره نشانه‌ای از بروز یک مشکل جدی نیست، اما این یافته آزمایشگاهی در افراد مبتلا به سارس یا مرس دیده شده بود.

گزارشی جدید نشانه‌های آسیب کبدی در یک بیمار مبتلا به کووید-۱۹ را نشان داده است. اما پزشکان به این نکته اشاره داشته اند که مشخص نیست ویروس موجب آسیب شده یا دارو‌های مورد استفاده برای درمان بیمار.

برخی افراد مبتلا به کووید-۱۹ بستری در بیمارستان دارای آسیب کلیوی حاد نیز بوده اند که گاهی اوقات به پیوند کلیه نیاز دارد. این اتفاق در مورد سارس و مرس نیز رخ داده بود.

طی دوران شیوع سارس، دانشمندان حتی ویروس مسبب این بیماری را در لوله‌های کوچک موجود در کلیه‌ها یافته بودند.

با این وجود، به گفته سازمان بهداشت جهانی، شواهد اندکی وجود دارند که نشان می‌دهند ویروس به طور مستقیم موجب آسیب کلیوی می‌شود.

به گفته دکتر جیمز چری، استاد دانشکده پزشکی گفن در دانشگاه یوسی‌ال‌ای، آسیب کلیوی ممکن است به واسطه تغییرات دیگری که طی عفونت کروناویروس رخ می‌دهد، شکل بگیرد.

هنگامی که ذات الریه دارید، اکسیژن کمتری در بدن گردش می‌کند که این می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند.

سیستم ایمنی

با ابتلا به هرگونه عفونت، سیستم ایمنی بدن با حمله به ویروس یا باکتری خارجی واکنش نشان می‌دهد. در شرایطی که این واکنش سیستم ایمنی می‌تواند به از بین بردن عفونت کمک کند، گاهی اوقات می‌تواند موجب صدمات جانبی در بدن نیز شود.

این می‌تواند در قالب یک واکنش التهابی شدید که گاهی اوقات «توفان سیتوکین» نامیده می‌شود، رخ دهد. سلول‌های ایمنی سیتوکین‌ها را برای مبارزه با التهاب تولید می‌کنند، اما اگر تعداد زیادی از آن‌ها آزاد شوند، این شرایط می‌تواند موجب مشکلاتی در بدن شود.

بسیاری از آسیب‌هایی ناشی از کووید-۱۹ در بدن به واسطه شرایطی که «سندرم سپسیس» نامیده می‌شود، رخ می‌دهد که از واکنش‌های ایمنی پیجیده سرچشمه می‌گیرد. این عفونت به خودی خود می‌تواند یک واکنش التهابی حاد در بدن ایجاد کند و چنین شرایطی می‌تواند بر عمکلرد اندام‌های مختلف تاثیر بگذارد.

نکته دیگر درباره سیستم ایمنی این است که تاکنون تقریبا هیچ موردی از کووید-۱۹ در کودکان زیر ۹ سال وجود نداشته است. دانشمندان درباره این که آیا کودکان به عفونت مبتلا نمی‌شوند یا علائم بیماری در آن‌ها به اندازه‌ای خفیف است که کسی متوجه آن نمی‌شود، مطمئن نیستند.

به گفته دکتر چری، کودکان طی انواع دیگر عفونت‌ها از جمله سرخک و عفونت‌های پنوموکوکی، بیماری با شدت کمتر نسبت به بزرگسالان را تجربه می‌کنند. این ممکن است به دلیل این باشد که کودکان دارای واکنش ایمنی مستقیم هستند، در شرایطی که افراد بزرگ‌تر گاهی اوقات می‌توانند واکنش بیش از حد سیستم ایمنی را تجربه کنند. این واکنش ایمنی بیش از حد است که طی عفونت‌ها موجب بروز برخی از آسیب‌ها می‌شود.

شواهدی از این اتفاق طی شیوع بیماری سارس وجود داشت و ممکن است در مورد کووید-۱۹ نیز صادق باشد.