یادداشتی از مدیرمسئول خبرآنلاین: خبرآنلاین و اعتماد مخاطب

حدود چهار سال پیش که چراغ خبرآنلاین را روشن کردیم، بیش و پیش از آن که دغدغه سیاست و جامعه داشته باشیم، دغدغه و هدفمان رسانه بود و اگر امروز «خبرآنلاین» اعتباری در نزد مخاطب کسب کرده، از آن رو است که خواسته «رسانه» باشد و رسانه بماند.

این را به تجربه دریافته‌ایم که اگر «رسانه» سرنوشت خود را به دنیای پرتلاطم سیاست و قدرت گره بزند، جز قهقرا سرنوشتی دیگر برای خود رقم نزده است. رسانه مؤلفه‌ها و مقتضیاتی دارد که اگر درک درست و صحیحی از آن در دست نباشد، عمری محدود و تأثیری ناپایدار خواهد داشت.

ایمان و یقین‌ ما بر این بوده که ماندگاری و تأثیرگذاری، در گرو اعتماد مخاطب است و اعتماد مخاطب جز با رفتاری شفاف، روشن و تعریف شده، پدید نخواهد آمد و احتیاج به اثبات و استناد ندارد که رشته حیات «رسانه» یعنی اعتماد مخاطب و کسی بر سر رشته حیاتش ریسک نمی‌کند و بی‌گدار به آب نمی‌زند. و این هم باز احتیاج به اثبات ندارد که اعتماد مخاطب نه به انتشار پرسرعت و پرشتاب مطالب و اخبار در دنیای پررقابت رسانه که به رفتار قاعده‌مند و اصولی رسانه برآورده می‌شود.

این را هم می‌دانستیم که صرف ادعای رعایت اخلاق حرفه‌ای گرهی از کار ما باز نخواهد کرد و اعتماد مخاطب تنها با این ادعا برآورده نخواهد شد. اخلاق حرفه‌ای با رهنمودهای کلی و سربسته‌ای چون رعایت صداقت، امانت‌داری، بی‌طرفی و... که نه به درد اهل رسانه می‌خورد و نه به درد مخاطب پدید نمی‌آید. این اصول باید جزء به جزء در مطالب، اخبار، تحلیل‌ها و رسانه دیده، تعریف و مشخص شود.

از این‌رو از همان ابتدای شروع کارمان در کنار کشف و مطالعه الزامات کار در فضای جدید و پیچیده سایبر که در عین جذابیت، بسیار جدی و بی‌رحم هم هست و شرایط امروز جامعه ما بی‌رحم‌تر و جدی‌ترش هم کرده است، تلاش کردیم اصول و قواعد کارمان را هم برای خودمان و هم برای مخاطب تعریف و تدوین کنیم.

شیوه‌نامه‌ها،‌ آیین‌نامه‌ها و حتی تبیین خطوط سیاسی‌ای که به آن اعتقاد داریم با ذکر تمامی جزئیات در نحوه انعکاس اخبار اختصاصی، اقتباسی و یا نحوه ارائه گفت‌وگوها و تحلیل‌ها، شیوه‌های نقل قول، ارائه تصاویر و عکس‌ها، تعریف قوالب گوناگون رسانه‌ای و سهم هرکدام از آنها در سایت، پاسخگویی به اعتراضات و شکایات و ... همه در پس بازخوانی چندباره و بحث و فحص جمعی با دبیران و خبرنگاران خبرآنلاین و واکاوی نظرات مخاطبین فراهم آمده است.

اینکه چگونه می‌توان در عین سرعت و شتاب در انتشار خبر، امانتداری و صداقت را رعایت کرد؟ و یا اینکه چگونه می‌توان تحلیل روشن و صریح از رویدادها ارائه داد و در عین حال بی‌طرف ماند و جانب‌داری نکرد؟ اینکه چگونه در فضای بی‌پرده و بی‌سانسور سایبر، پایبند به خطوط قرمز و امنیت ملی بود؟‌ اینکه چگونه باید مرز باریک تبلیغ و اقناع را رعایت کرد و صدها سؤال دیگر، کاری بوده است که در طول فعالیت خبرآنلاین، در کنار کار پرشتاب و فرساینده رسانه‌ای، مداوماً به آن مشغول بوده‌ایم.

شاید خواندنی‌تر از شیوه‌نامه‌ها و آیین‌نامه‌های «خبرآنلاین» خاطرات بروبچه‌های خبرآنلاین باشد از جنگ و جدل‌ها و دلخوری‌ها و سختی‌هایی که بر سر رسیدن به این قواعد، همگی متحمل شده‌ایم و کاش روزی برسد که من و یا کس دیگری بتوانیم همه آنها را جمع‌آوری کنیم تا مراحل تدوین همین شیوه‌نامه مشخص شود که چه فرایندی را طی کرده است.

این‌ها را نگفتم تا از خودمان تعریف کرده باشم. اینکه سایت خبرآنلاین خوب یا بد است، قضاوت با شماست. این‌ها را گفتم تا مشخص کرده باشم برای اعتماد مخاطب احترام قائل بوده‌ایم و تلاش کرده‌ایم.

ادعا نمی‌کنم که آنچه تاکنون انجام گرفته یا خواهد گرفت، طابقاً نعل بالنعل براساس مرامنامه حرفه‌ای‌مان است. یقیناً اشتباهات پرشماری هم مرتکب شده‌ایم که باعث رنجش شده است اما به قاطعیت ادعا می‌کنم هیچ‌گاه ساده و بی‌اغماض از اشتباهات‌مان نگذشته‌ایم و به احترام اعتماد مخاطب، جرایم بسیار سنگین‌تری از آنچه ممکن است مخاطب و یا حتی قانون برایمان در نظر گرفته، برای خود در نظر گرفته و اعمال کرده‌ایم.