تحلیل تایم: چرا حکومت بشار الأسد می‌ماند؟

ایسنا نوشت:

خبرها و تحلیل های متفاوتی از منابع ضد سوری پخش می شود که در آنها از سقوط حکومت اسد گفته می شودو مخالفان سوریه و منابع غربی و عربی سعی دارند تا به این ترتیب جنگ روانی گسترده ای را در کنار حملات نظامی علیه بشار اسد و دمشق ترتیب دهند. با این حال مجله آمریکایی تایم در گزارشی پنج دلیل که براساس آنها بشار اسد، رئیس جمهور سوریه و حکومتش می توانند بحران موجود را پشت سر گذاشته و به سلامت این مرحله از تاریخ را طی کنند، شرح داده است. تایم می نویسد:

« بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه روز چهارشنبه هفته گذشته قول داد مناطق مختلف سوریه را از وجود شورشیان که حکومت او را به چالش کشیده اند پاکسازی کند. اما بعید به نظر می رسد که به این هدف برسد. در حقیقت خود اسد در یک مصاحبه نادر با تلویزیون سوریه تصدیق کرد که پیروزی وعده داده شده او به زودی محقق نخواهد شد. البته دولتش اعلام کرد،"شرایط هم اکنون بهتر شده است" اما بعید به نظر می رسد که نیروهای اسد بتوانند دوباره کنترل مناطقی را که به دست شورشیان افتاده در دست گیرند و از سوی دیگر این امکان بسیار کم است که شورشیان سوریه و حامیان منطقه ای و بین المللی آنها بتوانند ضربه نهایی را به رژیم اسد وارد کنند.

مخالفان سوریه پیشروی هایی داشته اند اما دولت اسد هنوز هم دارای ظرفیت مبارزه برای خنثی سازی این پیشروی ها هست.

نه تنها جامعه بین المللی بر سر سوریه اختلاف نظر دارد بلکه کشورهای حامی مخالفان سوریه هنوز به یک استراتژی مشترک دست نیافته اند و از طرف دیگر ناهماهنگی میان اپوزیسیون سوریه مساله دخالت نظامی کشورهای خارجی را در هاله ای از ابهام فرو برده است.

دولت اسد با طراحی درست و یا اشتباهات مخالفان توانسته شرایطی ایجاد کند که در آن برای مدت طولانی ادامه حیات دهد. لبنان، همسایه سوریه این مساله را یادآوری می کند که جنگ داخلی می توانند چندین سال به طول انجامد و به ندرت با یک پیروزی قاطع برای یکی از طرف ها پایان یابد.در هر حال پنج دلیل روشن و قاطع برای بقای دولت بشار اسد وجود دارد:

1- در رویارویی نهایی فرقه ای، اسد پیروز است

سقوط یک دولت معمولا زمانی آغاز می شود که ابهت و قدرت یک دولت در اعتراضات خیابانی فرو ریزد و وفاداران به دولت به رئیسش پشت کنند. اما توانمندی و قدرت دولت اسد با وجود پشت کردن برخی از مقام های ارشد و فرار تعدادی از سربازان، همچنان دست نخورده باقی مانده و این دولت همچنان از کارآمدی خوبی برخوردار است.

نیروهای مبارز وفادار به اسد نسبت به هر زمان دیگری راسخ تر هستند. همانطور که گروه بین المللی بحران اخیرا اعلام کرده، میزان کنترل دولت بر بحران دارای نوسان است اما همچنان دارای ظرفیتی از قوای مبارزه ای است و با شاخصه فرقه ای جنگ داخلی افزایش می یابد.

نیروهای مخالف سوریه اکثرا از اهل تسنن هستند و عناصر اسلام گرا، در جنگ سوریه مهمترین نقش را ایفا می کنند. اما دولت اسد از اعضای اقلیت علوی تشکیل شده و به طور سنتی بر روی حمایت سایر اقلیت ها مانند مسیحیان، کردها، دروزی ها و نخبگان نظامی، سیاسی و مالی اهل تسنن حساب باز کرده است.

افرادی که به دولت اسد پشت کردند اکثرا از نخبگان اهل تسنن بودند و نظامیانی که به مخالفان پیوستند نیز سنی بودند. اما اسد همچنان از وفاداری قاطع علوی ها بهره می برد، اقلیتی که سرنوشت خود را با سرنوشت دولت گره خورده می بیند.

نظامی تر شدن بحران سوریه به سخت تر شدن قلب همه طرف های درگیر و افزایش سطح شرارت در میدان نبرد و افزایش حمایت علوی ها، مسیحیان، دروزی ها و اعضای سایر اقلیت ها از دولت منجر می شود. در حالی که نیروهای وفادار به اسد متهم به قتل عام روستاهای سنی نشین هستند مخالفان سوریه مسیحیان را از منازلشان از اطراف حمص و نقاط دیگر اخراج کرده اند و کشیش های مسیحی سوری به دنبال پناهندگی در خارج از سوریه هستند و نسبت به افراط گرایی از سوی شورشیان هشدار داده اند.

مخالفان سوری هنوز نتوانسته اند لایه های سیاسی حمایت از اسد را کنار بزنند. اگر مخالفان نتوانند اسد را از پایگاه سنتی حمایت هایش محروم کنند بعید است که جنگ داخلی سوریه پایان یابد. نبود یک اجماع نظر داخلی در سوریه باعث تقویت بی میلی قدرت های غربی به دخالت نظامی در سوریه شده است و آنها را در موضعی قرار داده که باعث دنباله دار شدن جنگ داخلی در سوریه خواهد شد.

2 - دولت اسد بحران سوریه را صادر کرده است

مرزهایی که سوریه را از همه همسایگانش جدا می کند مرزهای دلخواهی هستند که فرانسه و انگلیس پس از پایان جنگ جهانی اول و سقوط امپراطوری عثمانی تعیین کردند و ربطی به مرزهای نژادی و فرقه ای در منطقه ندارد. در نتیجه قدرت های غربی نگران آن هستند که تشدید جنگ داخلی سوریه به خارج از مرزهای این کشور سرایت کند و عواقبی برای کل منطقه داشته باشد. شورشیانی که با دولت اسد در جنوب شرقی سوریه مبارزه می کنند هم اکنون با قبایل سنی در غرب عراق مرتبط هستند، قبایلی که مدت زمان طولانی است با دولت شیعه در بغداد مخالف هستند.

ارتباط بحران سوریه با خارج از مرز در لبنان بیشتر است. کشوری که در شهر طرابلس و در درگیری های شدید میان حامیان و مخالفان اسد شاهد کشته شدن 17 تن و زخمی شدن بیش از 120 تن بوده است. در حالی که ارتش لبنان در این شهر یک آتش بس شکننده برقرار کرده بیم آن می رود که ازسرگیری دوباره این درگیری ها باعث به راه افتادن جنگ داخلی در لبنان شود، جنگی که در سال 1992 پایان یافت.

ساکنان کرد سوریه در شمال شرقی این کشور اعلام "خودمختاری دوفاکتو" کرده اند امری که ناراحتی ترکیه را به دنبال داشت.

بشار اسد با واگذاری زیرکانه کنترل برخی از شهرها در شمال شرقی سوریه به نیروهای کرد برای ترکیه مشکل ساز شد؛ کشوری که خود درگیر یک سیکل خونین با شورشیان کرد است.

شورشیان کرد جدایی طلب پ.ک.ک در ترکیه سال هاست که با دولت این کشور در حال مبارزه هستند. نیروهای اسد کنترل تعدادی از شهرهای سوریه را به دست متحدان کرد پ.ک.ک در سوریه دادند و این هشدار را به آنکارا دادند که ممکن است به خاک ترکیه حمله شود.

ترکیه هم اکنون خود را در شرایطی می بیند که باید یک واقعیت پیچیده در سوریه را هدایت کند که مغایر با شرایط سیاسی داخلی ترکیه است. در حقیقت در کنار مساله کردها، آنکارا دریافته که حمایت از مخالفان سوریه باعث عصبانیت جامعه علوی ترکیه شده، جامعه ای که جمعیت آن حدود نیم میلیون نفر است.

اما مهمترین مشکل برای ترکیه ادامه ورود پناهندگان سوریه به مناطق مرزی این کشور است در طول هفته گذشته روزانه پنج هزار سوری وارد ترکیه شده اند. تاکنون بیش از 200 هزار سوری به خاطر جنگ در کشورشان پناهنده شده اند که تقریبا نیمی از آنها به ترکیه رفته اند. بخشی دیگری از آنها به اردن و لبنان و حدود 15 هزار تن به عراق گریخته اند.

ترکیه و اردن هشدارداده اند که ظرفیت این کشورها برای پذیرش پناهندگان محدود است و از قدرت های غربی خواسته اند تا کمک های بشردوستانه بیشتری در اختیار این پناهندگان قرار دهند و از سوی دیگر ترکیه خواستار ایجاد منطقه حائل برای پناهندگان در خاک سوریه شده، منطقه ای که توسط نظامیان غربی محافظت می شود. اما هنوز مقام های آمریکایی و غربی درباره ایجاد این منطقه تصمیمی نگرفته اند.


دولت اسد با منطقه ای کردن بحران سوریه فشار را بر همسایگان و قدرت های خارجی در جهت یافتن یک راه حل برای پایان دادن به این بحران افزایش می دهد در حالی که به طور همزمان آن ها را از دخالت نظامی در این کشور برحذر می دارد.

3- اپوزیسیون سوریه؛ اختلافات عمیق و نبود یک استراتژی مشخص

زمانی که فرانسوا اولاند، رییس جمهور فرانسه از مخالفان سوریه خواست تا یک دولت انتقالی در تبعید تشکیل دهند تا فرانسه و سایر دولت های غربی آنها را به رسمیت بشناسند، وی یکی از قوانین طلایی غذاهای فرانسه را فراموش کرده بود، قانونی که می گفت: "شما نمی توانید سوفله را دو بار گرم کنید." به رسمیت شناختن دولت مخالفان در لیبی و انجام عملیات های نظامی علیه دولت در این کشور جواب می داد، اما این گزینه ها در مورد سوریه جواب نمی دهد.

ایده فرانسوا اولاند از سوی مقام های آمریکایی مورد پذیرش قرار نگرفت و آن را ایده ای "نارس" خواندند. عدم موفقیت گروه های مخالف سوری، پس از 18 ماه شورش برای ایجاد یک رهبری متحد، نشان دهنده نارس بودن این ایده است.

پاسخ واشنگتن به طور کلی از سوی رهبر شورای ملی سوریه که عبدالباسط سیدا نام دارد، مورد انتقاد قرار گرفت. وی آمریکا را به عدم قاطعیت متهم کرد. اما اندکی بعد سخنگوی گروه از شورای ملی سوریه استعفا کرد و اظهار داشت: این گروه دارای اعتبار کافی نیست و اعتماد مردم سوریه را جلب نکرده است.

به رغم حمایت فرانسه و ترکیه از شورای ملی سوریه، این شورا هم اکنون به حاشیه رانده شده و نتوانسته حمایت مخالفان غیرمسلح و گروه های مسلح مخالف اسد را جلب کند.

مخالفان سوریه که دارای یک رهبر سیاسی واحد نیستند، از ناهماهنگی نظامی نیز رنج می برند و برخی گروه های مخالف به طور خودسرانه و در سطح منطقه ای دست به انجام عملیات می زنند. از سوی دیگر برخی مبارزان افراط ی که اکثرا خارجی هستند، در اکثر عملیات ها مشاهده می شوند.

خطر شورش نظامی بدون داشتن یک رهبر سیاسی، در شهر حلب خود را نشان داد. جایی که شورشیان بدون توجه به غیرنظامیان ساکن شهر، دست به انجام حملات نظامی می زنند و مردم بی گناه کشته می شوند.

4- بن بست در سوریه به دلیل رقابت های استراتژیک بین المللی و منطقه ای ادامه می یابد

بر کسی پوشیده نیست که جامعه بین المللی هنوز نتوانسته به یک صدای واحد در قبال بحران سوریه برسد زیرا اختلاف های بنیادین میان روسیه و چین در یک سو و قدرت های غربی در سوی دیگر باعث بی ثمر بودن نشست های شورای امنیت در مورد سوریه شده است. این اختلافات همچنین باعث شد که کوفی عنان، فرستاده ویژه سازمان ملل از سمت خود استعفا کند و هشدار دهد که اختلافات بین المللی بر سر سوریه تلاش های او برای دستیابی به یک راه حل سیاسی را به هدر داده است. از طرف دیگر تلاش های دولت باراک اوباما، رییس جمهور آمریکا برای تغییر موضع روسیه و چین بی ثمر بوده است. سوریه تبدیل به یک میدان نبرد ژئوپلتیک جدید شده که در آن پکن و مسکو مصمم هستند مانع سقوط یک دولت دیگر در خاورمیانه توسط قدرت های غربی شوند. سوریه همچنین تبدیل به محلی برای رقابت عربستان و ایران دو رقیب دیرینه منطقه ای شده است. عربستان سعودی نیروهای مخالف سوریه را حمایت مالی و نظامی می کند و از طرف دیگر ایران حامی دولت سوریه است. روسیه و چین تاکید دارند که دستیابی به راه حل سیاسی برای بحران سوریه با کناره گیری اسد مقدور نیست و شرکت ایران در هر راه حلی برای سوریه ضروری است اما واشنگتن با هرگونه نقش تهران در راه حل بحران سوریه مخالفت کرده است.

در حالی که تلاش ها برای دستیابی به یک رویکرد مشترک بین المللی در قبال بحران سوریه به سرانجام نرسیده، محمد مرسی، رییس جمهور مصر پیشنهاد داده که مصر، سوریه، ترکیه و ایران یک کمیته چهارجانبه برای یافتن راه حل سیاسی برای سوریه تشکیل دهند که بعید به نظر می رسد این پیشنهاد نیز عملی باشد. بازیگران بین المللی بحران سوریه به طور فزاینده ای در ناهماهنگی با یکدیگر هستند. استراتژی قدرت های غربی، ترکیه و کشورهای عرب در راستای تقویت شورای ملی سوریه و انتخاب آن به عنوان یک جانشین برای دولت اسد با شکست مواجه شده و هم اکنون مخالفت های آشکاری در میان کشورهای به اصطلاح "دوست سوریه" بر سر تجهیز مخالفان سوری و یا اعمال "منطقه پرواز ممنوع" بر فراز سوریه بدون اجازه سازمان ملل و یا حتی ایجاد یک منطقه حائل در داخل خاک ترکیه برای پناهندگان و یا شورشیان وجود دارد.

هنوز مشخص نیست که روسیه در آینده چه موضعی را اتخاذ خواهد کرد. آیا ظرفیت دولت اسد برای دفاع از حریم هوایی اش را افزایش می دهد؟ و یا اینکه موضع قبلی خود را تغییر می دهد. از طرف دیگر تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر تغییری در بی میلی آمریکا برای حمله نظامی به سوریه ایجاد نخواهد شد.

5- پایان بازی پیچیده تر شده است

خطر فزاینده در سوریه این است که درگیری های نظامی به جایی منتهی می شود که ضربه ای مرگبار به چشم انداز اتحاد دوباره سوریه در آینده وارد شود و شرایطی مانند شرایط لبنان در دهه 70 میلادی برقرار شود، شرایطی که در آن لبنان یک کشور فرو پاشیده و از هم گسیخته شده بود و امکان حکومت یک قدرت مرکزی بر آن وجود نداشت. هنوز مشخص نیست که سوریه به این نقطه رسیده است یا نه، اما نکته ای که روشن است این است که نتایج شورش در سوریه کاملا با آنچه که در سایر کشورهای عربی رخ داد متفاوت خواهد بود.»