دلایل شایع گرفتگی بینی چیست؟ + روش درمان

برای بهبود گرفتگی بینی باید ابتدا دلیل بروز این شرایط را شناسایی کنید. در ادامه با برخی از دلایل شایع گرفتگی بینی و روش‌های بهبود آن بیشتر آشنا می‌شویم.

آلرژی‌ها

افزون بر خارش، عطسه و آبریزش چشم، یکی از علائم کلاسیک آلرژی‌ها که می‌توانند به واسطه مواردی مانند گرده گیاهان، گرد و غبار، کپک و پوست حیوانات شکل بگیرند، گرفتگی بینی است. ساده‌ترین راهبرد اجتناب از این موارد است. اگر از ابتلای خود به آلرژی آگاه هستید، از محرک‌ها پرهیز کرده یا با پوشیدن ماسک و دوش گرفتن پس از بازگشت به خانه، به ویژه در روز‌های خشک و بادی از خود محافظت کنید.

آنتی هیستامین‌های بدون نسخه نیز می‌توانند به رفع گرفتگی بینی کمک کنند. آن‌ها با مسدود کردن یک ماده شیمیایی به نام هسیتامین که توسط سیستم ایمنی آزاد می‌شود و در واکنش‌های آلرژیک نقش دارد، عمل می‌کنند.

شما می‌توانید شستشوی بینی را برای پاکسازی آلرژن‌ها (مواد آلرژی‌زا) مد نظر قرار دهید. شما می‌توانید از آب تصفیه شده، مقطر یا جوشیده یا از محلول یا اسپری‌های سالین بدون نسخه استفاده کنید. اگر این قبیل اقدامات در بهبود گرفتگی بینی موثر نبودند، تزریق آمپول‌های آلرژی را مد نظر قرار دهید.

سرماخوردگی و آنفلوآنزا

گرفتگی بینی یکی از علائم مشخص سرماخوردگی و آنفلوآنزا است که به واسطه ویروس‌ها شکل می‌گیرند. درمان ریشه کن کننده‌ای برای این بیماری‌ها وجود ندارد و خودبه‌خود پس از سپری شدن دوره بیماری بهبود می‌یابند. با این وجود اگر به خوبی از خود مراقبت نکنید، احتمال ابتلا به یک عفونت ثانویه ناشی از باکتری‌هایی که در مخاط راکد رشد می‌کنند، وجود دارد که می‌تواند حتی شرایط جدی‌تری را موجب شود.

برخی دارو‌های بدون نسخه سرماخوردگی و آنفلوآنزا حاوی مواد ضد احتقان هستند که به کاهش التهاب در رگ‌های خونی مسدود شده در بینی کمک می‌کنند و آنتی هیستامین‌ها نیز می‌توانند به رفع گرفتگی بینی کمک کنند. شستشوی بینی نیز می‌تواند به پاکسازی ویروس‌ها و باکتری‌ها کمک کند.

از دیگر مواردی که می‌توانید برای مراقبت از خود انجام دهید می‌توان به نوشیدن آب فراوان، پرهیز از الکل و استراحت کافی اشاره کرد. کمبود خواب می‌تواند اثر منفی بر سیستم ایمنی بدن داشته باشد. هنگامی که بیمار هستید، یکی از اولویت‌های اصلی شما خواب کافی است.

سینوزیت حاد

سینوس‌ها حفره‌هایی در جمجمه انسان هستند که به تخلیه مخاط از بدن کمک می‌کنند. اگر سینوس‌ها عفونی یا ملتهب شوند، احتمال مواجهه با گرفتگی و احساس پری در بینی وجود دارد. باکتری ها، ویروس‌ها و آلرژن‌ها می‌توانند موجب سینوزیت شوند. این شرایط می‌تواند حاد باشد، به این معنی که فقط چند روز تا چند هفته طول بکشد یا مزمن باشد که به سینوزیت برای ۱۲ هفته یا بیشتر اشاره دارد.

اگر عفونت سینوسی ناشی از باکتری‌ها باشد، آنتی بیوتیک‌ها ممکن است مفید باشند، اما بهترین اقدامی که می‌توانید برای سینوزیت ناشی از ویروس انجام دهید، کنترل علائم است. بهتر است از مصرف آنتی هیستامین‌ها پرهیز کنید که موجب بروز خشکی می‌شوند و در عوض از ضد احتقان‌های بدون نسخه که به تخلیه سینوس‌ها کمک می‌کنند، استفاده کنید. توجه داشته باشید که ضد احتقان‌ها می‌توانند فشار خون را افزایش دهند، از این رو، اگر به پرفشاری خون مبتلا هستید پیش از مصرف آن‌ها با پزشک خود مشورت کنید. اسپری‌های بینی حاوی استروئید نیز ممکن است مفید باشند.

زمانی که گرفتگی و پری بینی ناشی از سینوزیت حاد کاهش یافت، مخاط اضافه را با یک محلول شستشو دهنده سالین تخلیه کنید.

سینوزیت مزمن

زمانی که سینوس‌های ملتهب یا عفونی بهتر نمی‌شوند، ممکن است به سینوزیت مزمن مبتلا شده باشید که به تورم سینوس‌ها برای بیش از سه ماه گفته می‌شود.

اگر ضد احتقان ها، اسپری‌های بینی و روتین‌های مراقبت از خود مانند شستشوی بینی کمکی نمی‌کنند، ممکن است نیازمند مراجعه به یک متخصص برای تجویز دارو یا حتی انجام عمل جراحی باشید. عمل جراحی سنتی سینوس شامل خارج کردن مقداری از استخوان و بافت برای باز شدن مسیر‌ها و ایجاد فضای بیشتر برای تخلیه مخاط می‌شود.

سینوپلاستی گزینه دیگر است. پزشک یک بالون را درون سینوس‌ها وارد کرده، آن را باد می‌کند تا ناحیه کشیده شود، سپس بالون را خارج می‌کند.

انحراف تیغه بینی

گاهی اوقات گرفتگی بینی به دلیل یک مهاجم خارجی شکل نگرفته و از مشکلات ساختاری درونی سرچشمه می‌گیرد. انحراف تیغه بینی شایع‌ترین دلیل است. این شرایط زمانی رخ می‌دهد که تقسیم کننده غضروفی و استخوانی بین سوراخ‌های بینی از شکل طبیعی خود خارج شده باشد که به طور معمول در نتیجه یک آسیب دیدگی مانند شکستگی بینی این اتفاق رخ می‌دهد. یکی از نشانه‌های انحراف تیغه بینی توانایی تنفس فقط از یک سمت بینی است.

درمان به این که تنفس تا چه اندازه تحت تاثیر قرار گرفته است بستگی دارد. اگر همچنان می‌توانید نسبتا راحت تنفس کنید، دارو‌های آلرژی برای باز کردن مسیر‌های تنفسی ممکن است کمک کنند، اما افراد بسیاری نیازمند عمل جراحی برای افزایش دائمی پهنای مسیر‌ها هستند. روش‌های ترمیم انحراف تیغه بینی به طور معمول سریع (۳۰ تا ۹۰ دقیقه)، موثر و نسبتا بدون درد هستند.

بارداری

گرفتگی بینی در دوران بارداری که به نام رینیت بارداری شناخته می‌شود به واسطه جریان خون بیشتر به درون بافت نرم بینی رخ می‌دهد. در صورت ابتلا به این شرایط، ممکن است نه ماه مجبور به تحمل آن باشید.

رینیت بارداری زندگی فرد را در معرض خطر قرار نمی‌دهد، اما درمان آن با دارو‌ها می‌تواند خطرناک باشد. در عوض، بیشتر زنان شستشو با محلول سالین را مد نظر قرار می‌دهند. این اقدام ساده می‌تواند به تخلیه مخاط راکد به خارج از بینی کمک کند. این به پیشگیری از یک عفونت باکتریایی ثانویه کمک کرده و همچنین فشاری که در ناحیه بینی احساس می‌کنید را کاهش می‌دهد.

اگر انحراف تیغه بینی دارید، پیش از باردار شدن با پزشک خود درباره اصلاح این شرایط صحبت کنید، زیرا عمل جراحی در زمان بارداری از جمله گزینه‌های درمان محسوب نمی‌شود.

آدنوئید‌های بزرگ شده

آدنوئید‌های بزرگ شده یک دلیل شایع گرفتگی بینی طی دوران کودکی است. آدنوئید‌ها در پشت گلو قرار دارند و به پیشگیری از عفونت در کودکان زیر پنج سال کمک می‌کنند. پس از پنج سالگی، آدنوئید‌ها کوچک شده و دیگر نقشی در مبارزه با میکروب‌ها ندارند.

گاهی اوقات، عفونت موجب تورم آدنوئید‌ها می‌شود. این می‌تواند نه تنها موجب احساس گرفتگی بینی شود، بلکه به گرفتگی گوش‌ها و خشکی و ترک خوردگی لب‌ها به واسطه تنفس از طریق دهان منجر می‌شود.

اسپری‌های بینی یا آنتی بیوتیک‌ها ممکن است به مدیریت علائم تا زمانی که آدنوئید‌ها به خودی خود کوچک شوند، کمک کنند. در برخی کودکان ممکن است به خارج کردن آدنوئید‌ها نیاز باشد، به ویژه اگر در خوابیدن با مشکل مواجه باشند.

پولیپ‌های بینی

پولیپ‌های بینی تکه‌های کوچکی از بافت هستند که در بینی رشد می‌کنند. تحریک مداوم بینی ناشی از سینوزیت مزمن یا آلرژی‌ها می‌تواند موجب التهاب شود که سپس موجب ایجاد پولیپ در پوشش داخلی بینی می‌شود. پولیپ‌ها به طور معمول موجب درد یا خونریزی نمی‌شوند، اما ممکن است به اندازه بزرگ شوند که سینوس‌ها و مسیر‌های بینی را مسدود کرده و موجب گرفتگی بینی شوند. همچنین، آن‌ها می‌توانند موجب اختلال در حس بویایی و چشایی شوند. ابتلا به فیبروز سیستیک یا آسم، فرد را هرچه بیشتر مستعد ابتلا به پولیپ‌های بینی می‌کند.

برای برخی افراد، استروئید‌های خوراکی یا بینی برای کوچک شدن پولیپ‌ها و پیشگیری از بازگشت آن‌ها کفایت می‌کنند. افراد دیگر نیازمد انجام عمل جراحی هستند. این در شرایطی است که احتمال بازگشت پولیپ‌ها وجود دارد و برخی افراد ممکن است به بیش از یک عمل جراحی نیاز داشته باشند. برخی دیگر ممکن است برای سال‌ها مجبور به مصرف دارو باشند. در صورت بازگشت پولیپ‌های بینی، باید در پرهیز از محرک‌های پولیپ، مانند عفونت‌ها کوشا باشید.

مسیر‌های باریک بینی

برخی افراد با مسیر‌های باریک بینی متولد می‌شوند. اگر یکی از آن‌ها هستید، ممکن است به طور دائم از گرفتگی بینی رنج ببرید. این شرایط به واسطه شاخک‌های بینی بیش از حد بزرگ شکل می‌گیرد. این شاخک‌ها وظیفه مرطوب کردن هوای تنفسی پیش از ورود به ریه‌ها را بر عهده دارند.

اگر دارای مسیر‌های باریک بینی باشید، ممکن است گاهی اوقات با دشواری در تنفس مواجه شوید. افرادی با مسیر‌های باریک بینی اگر به آرامی تنفس کنند، مشکلی نخواهند داشت، اما هنگام تنفس سریع مسیر هوایی عملکرد مطلوب را ارائه نکرده و فرد در نهایت مجبور به تنفس از طریق دهان می‌شود. عمل جراحی برای کاهش اندازه شاخک‌های بینی ممکن است ضروری باشد، اگرچه برخی دارو‌های آلرژی و اسپری‌های استروئید نیز ممکن است، کمک کنند.

محرک‌های شیمیایی

برخی ترکیبات ممکن است بینی را تحریک کرده و به گرفتگی آن منجر شوند. عطرها، به ویژه در محصولات بدن یا مو که نزدیک به صورت استفاده می‌شوند، از مقصران اصلی هستند. عطر‌ها نه تنها می‌توانند موجب گرفتگی بینی شوند، بلکه می‌توانند حس بویایی را مختل کرده که می‌تواند احساس گرفتگی و پری بینی را هرچه بیشتر تقویت کند. به دلیل این که بوی محصول را به خوبی احساس نمی‌کنید، ممکن است از مقدار بیشتری استفاده می‌کنید، سپس تمام این مواد شیمیایی حفره‌های بینی را تحریک می‌کنند.

اگر فکر می‌کنید محصولاتی که استفاده می‌کنید از جمله شامپوها، صابون ها، شوینده‌ها و نرم کننده‌های پارچه در گرفتگی و پری بینی شما نقش دارند، به دنبال گزینه‌های بدون عطر باشید.

استرس

استرس و دیگر احساسات قوی می‌توانند موجب تغییراتی در سطوح هورمون‌ها شوند که رگ‌های خونی در بینی را بزرگ‌تر کرده، بینی را منقبض کرده و تنفس را دشوار کنند. این شرایط به نام رینیت وازوموتور یا رینوپاتی غیرآلرژیک شناخته می‌شود. بهترین اقدام شناسایی منبع استرس و حذف یا یافتن روش‌هایی سالم برای مقابله با آن است که از آن جمله می‌توان به وقت گذراندن با حیوان خانگی، انجام ورزش یا مدیتیشن اشاره کرد.

موارد دیگری از جمله هوای خشک، آلودگی هوا، و غذا‌های تند نیز می‌توانند موجب رینوپاتی غیر آلرژیک شوند. با پزشک خود برای یافتن محرک و بهترین گزینه درمان صحبت کنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم

روش‌های درمان برای بهبود گرفتگی بینی متنوع هستند و بیشتر پزشکان ابتدا روش‌هایی کمتر تهاجمی را انتخاب می‌کنند.

این به معنای آن است که پزشکان به طور معمول محلول‌های سالین یا اسپری‌های استروئید بینی را تجویز می‌کنند. همچنین، شما می‌توانید آنتی هیستامین‌های بدون نسخه را امتحان کرده و برای چهار هفته این روند را ادامه دهید.

اگر گرفتگی بینی پایدار است یا با مخاط غلیظ و تغییر رنگ داده، احساس ناخوشی، تب، دندان درد، یا سردرد شدید همراهی می‌شود باید برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کنید.