واکنش معاون سیما به دستمزدهای نجومی و چالش با نمایش‌خانگی

یکی از مشکلات اساسی تلویزیون که در کنار بسیاری از ضعف‌ها مطرح می‌شود موضوع دستمزدهای نجومی بازیگران و ورود بی‌رویه بازرگانی در سریال‌سازی و برنامه‌سازی است. کاری که با چند سریال و برنامه پیش گرفته شد و خواه ناخواه دستمزد بازیگران را بالا برد. البته به تعبیر بسیاری، این مشکل از شبکه نمایش‌خانگی شروع شد و ضربه به سریال‌های تلویزیون و حتی فیلم‌های سینمایی زده است.

** کوچ به نمایش‌خانگی و حضور بی‌رویه اسپانسرها

اتفاقی که حتی برخی از سریال‌های تلویزیون حتی "پایتخت" را هم درگیر کرد و باعث شد گروهی از کارگردان‌ها و بازیگران به شبکه نمایش‌خانگی کوچ کنند. سرمایه‌های مشکوک و حضور بی‌رویه اسپانسرها و سرمایه‌گذارها این اتفاق را رقم زد و بازاری که هر بازیگری به راحتی قیدِ تلویزیون را می‌زند و به سراغش می‌رود. البته گروهی هم به دعوتِ بازرگانی صداوسیما در برنامه‌های مشارکتی مجری می‌شوند و یا در سریال‌های مشارکتی حضورشان فعال می‌شود.

** ورود بی‌رویه بازرگانی و بالا رفتن دستمزدها

ورود بی‌رویه بازرگانی و رفتارِ تجاری باعث شد تا نرخ‌ها و دستمزدها بالاتر برود. این اتفاق در ابتدا با بالا رفتن دستمزدهای میهمانان و کارشناسان تلویزیونی شروع شد و حالا ساختِ سریال‌های تلویزیونی با این مشکل بزرگ مواجه شده است. دستمزدهای قابل تأملی که با آن چندین سریال می‌توان ساخت و یا به کارهای الف ویژه و فاخری که می‌توانند سال‌ها ماندگار باشند، اختصاص پیدا کند. اولین سؤال این است که آیا تنها تلویزیون و بازرگانی‌اش مقصّر بالا رفتن دستمزدهای بازیگران است؟ یا شبکه نمایش‌خانگی و حتی عواملِ دیگر؟

** رقابت عجیب و غریبِ شبکه‌ها

دلیل دیگر بالا رفتن دستمزدها شاید رقابت عجیب و غریبِ شبکه‌ها با هم باشد. این اتفاق بارها در انتخاب مجری، دکور و حتی دعوتِ میهمان پیش آمده است. کارشناسی که امروز میلیونی دستمزد دریافت می‌کند از میانِ هیاهوی رقابت‌های پوشالی شبکه‌ها، به این ارقامِ قابل تأمل رسیده‌اند. این رقابت‌های منفی خلاقیت و نوآوری را از بین برد و جایش را به سرمایه‌سالاری در تلویزیون داد. بیشتر پایِ اسپانسرها را به صداوسیما باز کرد و از طرفی نرخِ دستمزد بازیگران را بالا برد. َ

** اعتراف به اعداد و ارقامِ نامتعارف!

حتی یکی از نکاتی که در اولین جلسه تهیه‌کنندگان سریال‌ها با معاون جدید سیما مطرح شد همین دستمزدهای نجومی بود. به تعبیر تهیه‌کننده سریال "پایتخت"، حضور شبکه نمایش خانگی در کنار تلویزیون و رقم و اعدادی که آن‌ها پرداخت می‌کنند و با رقم‌هایی که تلویزیون در جلسات، برآورد می‌کند هیچ ربطی به هم ندارد. این باعث می‌شود بازیگرهای حرفه‌ای تمایلی براای کار کردن با تلویزیون نداشته باشند. در واقع نرخ بازیگران و فیلمنامه‌نویسان در نمایش‌خانگی ما را دچار مشکل پرداخت کرده! مشکلی است که باید فکر اساسی برای آن بشود.

** آزار مخاطب با برنامه‌های لاکچری

در کنار این موضوع بحثِ برنامه‌های مشارکتی صرفاً تبلیغی که در شرایط سختِ اقتصادی، به نوعی رفتار می‌کنند که به تعبیری آزارِ مخاطب محسوب می‌شود. وقتی در برنامه‌ای، آقای مجری که آشپز برنامه است، نوعی نوشیدنی تهیه می‌کند که موادِ اولیه‌اش، جزو کالاهای لاکچری امروز به شمار می‌رود. همچنین خبرهای ضد و نقیضی درباره ساخته شدن یا نشدنِ سری جدیدی از برنامه قدیمی "کلاه قرمزی" و ساختِ سریالی درباره سردار شهید حاج قاسم سلیمانی مطرح می‌شود.

برای پاسخ به این سؤالات با حمید شاه‌آبادی معاون سیما گفت‌وگو کردیم و او به همه این سؤالات و ابهامات پاسخ داده که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:

** باید مراقب باشیم اما اینجا از این درصدها خبری نیست

* آقای شاه‌آبادی بگذارید بحث را از اینجا آغاز کنیم که اگر یادتان باشد الهام غفوری تهیه‌کننده سریال "پایتخت" در اولین جلسه تهیه‌کنندگان با شما به دستمزدهای نجومی و چالش با شبکه نمایش‌خانگی اشاره کرد. وقتی 75 درصد بودجه برخی از فیلم‌ها به بازیگران اختصاص پیدا می‌کند. چه تمهیدی برای مرتفع کردن این مشکل و جلوگیری از دستمزدهای نجومی در تلویزیون دارید؟

حمید شاه‌آبادی: این درصد در مورد سریال‌های ما هیچ‌وقت مصداق نداشته است. در همه دنیا سریال‌سازی اقتضائات خودش را داشته و این اقتضاء سریال را از بسیاری جهات، نسبت به سینمایی مجزا می‌کند. طبیعی است افراد و کسانی که در حوزه سریال‌های خانوادگی ارتباط می‌گیرند نقش و اثرگذاری‌شان را در جامعه بیشتر احساس می‌کنند. اتفاقی را که در حوزه دستمزدها افتاده، اتفاق خوشایندی است. البته حتماً به این درصد که اشاره کردید، نیست.

** اتفاق خوشایندی نیست

اتفاق خوشایندی نیست؛ چون یک طرف آن به این موضوع برمی‌گردد که ما نمی‌توانیم شاهد اتفاقات جدیدی در این حوزه باشیم. واقعیت این است ما در حوزه چهره‌های هنری، باید بخشی از این واقعیت را بپذیریم که از میان صدها یا هزاران نفری که وارد این حوزه می‌شوند تعداد محدودی به نقطه‌های خاصی راه پیدا می‌کنند که می‌توانند اقبال مردم را داشته باشند؛ اگر آن‌ها از مسیر صحیحی عبور کرده باشند. در واقع باز هم می‌گویم در حوزه مؤلفه‌ها و شاخصه‌های فرهنگی کشور، تخطّی صورت نگرفته باشد.

** ما هم از این وضعیت مستثنی نیستیم

البته باید مراقبت کنیم آدمی چون به جایی رسیده بخواهد رفتار غیرمتعارفی داشته باشد؛ در عین حال هم نباید انتظار هم داشته باشیم که این نوع آدم‌ها مثل نیروهای معمولی، رفتار کنند. همه دنیا این وضعیت را دارند و ما هم از این وضعیت مستثنی نیستیم.

** تیزرهایی تولید نشود خلاف پیام اصلی رسانه ملّی است

* در مورد آگهی بازرگانی صحبت کردید که چطور شد تلویزیون با چالش جدّی به نام حجم زیادی از پخش آگهی‌ بازرگانی مواجه شد. چرا در کنارِ این موضوع، شاهدِ پخش برنامه‌های مشارکتی در شبکه‌هایی هستیم که مأموریت‌شان هم پخش این برنامه‌ها نیست اما در این شرایط اقتصادی سخت، به نوعی لاکچری‌بازی می‌کنند؟

حمید شاه‌آبادی: بخشی از این موضوع به پیام‌های بازرگانی مربوط می‌شود؛ نمایندگان‌مان در اداره کل بازرگانی صداوسیما را آرام آرام به این سمت هدایت کنیم تا جایی که می‌توانند امکان‌‌پذیر است؛ حداقل تیزرهایی تولید نشود خلاف پیام اصلی رسانه ملّی است. البته ما نمی‌توانیم از تیزر انتظار داشته باشیم که مفاهیم ما را منتقل کند. طرف فروشنده کالا است و می‌خواهد کالایش را به هر قیمتی بفروشد. تمام مؤلفه‌های ما را هم تا جایی که بتواند نادیده می‌گیرد تا کالایش را می فروشد؛ ما باید مراقبت کنیم.

** مشارکت جدید در معاونت سیما قانونمند شده است

اما از زمانی که من آمدم مشارکت جدید در معاونت سیما قانونمند شده است و به شدت کنترل شده. این چیزی که الان شما می‌بینید برگرفته از قراردادهای گذشته است. بیش از 70 قرارداد در حوزه مشارکت درون برنامه‌ای که به عهده داخل معاونت سیما است در زمان حضور من شکل گرفته اما از زمانی‌که ما آمدیم این موضوع را داریم به قواعدی تبدیل می‌کنیم که حداقل خیلی خودمان هم در این فضا گرفتار نشویم.

** پولی که شبکه‌ها دارند فقط به درد برنامه‌های "جیم و دال" می‌خورد

البته شبکه‌های ما در حوزه تولید نیازمندند؛ اگر این کار را نکنیم پولی که شبکه‌ها دارند فقط به درد برنامه‌های "جیم و دال" می‌خورد. به محض اینکه می‌خواهد برنامه‌ای تولید کنند که یک مقدار محیطی و جذاب باشد و دکور قوی داشته باشد دستش به سوی اسپانسرها دراز می‌شود و اسپانسرها هم از این فضا، استفاده می‌کنند. ما سعی کردیم این را مدیریت کنیم.

** کلاه قرمزی نداریم

* یکی از مهمترین نکاتی که مطرح است ساخت سریالی برای حاج قاسم سلیمانی است و البته به دنبال احیای برندها که درباره‌ آن‌ها صحبت کردید حتماً برندِ مهمی به نام "کلاه قرمزی" هم وجود دارد...

حمید شاه‌آبادی: کلاه قرمزی جدید نداریم و برنامه جدید "شبکه کوچک" که از شبکه دو روی آنتن می‌رود به نوعی شاید بتواند با استفاده از همه عروسک‌های ما از جمله عروسک کلاه قرمزی در آن نقش‌آفرینی داشته باشد. موفق نشدیم البته این تمایل را داشتیم و عملاً موفق به همکاری آن دو بزرگوار (ایرج طهماسب و حمید جبلی) با هم نشدیم و کار جلو نرفت.

** سریال "حاج قاسم سلیمانی" به کجا رسید؟

درباره سریال "حاج قاسم سلیمانی" هم چندین طرح وجود دارد هم کار نمایشی در دست اقدام داریم و هم کارهای دیگر. سریالی که شما به آن اشاره کردید را در حال مطالعه‌ایم، چون کار مهم و حساسی است. بنیاد شهید سلیمانی هم متکلف اصلی است و باید کار مورد توجه آن‌ها قرار بگیرد و به نوعی تأیید کنند. اما کارهای کوتاه و انیمینشی کم نبوده و ستاد رسانه‌ای "حاج قاسم" هم کار آن است کارهای تولیدات به روز شود. الان در وضعیتی نیست چیزی که بتوانیم اعلام کنیم و بعداً پاسخگو باشیم اما حتماً در این حوزه برنامه ویژه داریم.