دلایل ترکیدن باتری خودرو و جلوگیری از آن

باتری خودرو یکی از لوازم اساسی و البته مصرفی خودرو است که دستورالعمل‌های خاصی برای نگه‌داری و تعویض آن وجود دارد. باتری خودرو در معرض تهدیدات مختلفی است و در صورت سهل‌انگاری مالک، دردسر‌های فراوانی را نصیب وی خواهد کرد. شاید مرسوم‌ترین مشکل در حوزه باتری خودرو، خالی‌شدن آن بر اثر دلایل مختلف باشد؛ اما مشکلات دیگری نیز این قطعه را تهدید می‌کنند که یکی از آن‌ها، ترکیدن باتری خودرو است. در این مقاله، به بررسی دلایل ترکیدن باتری خودرو و راه‌های مقابله با آن می‌پردازیم.

انفجار باتری خودرو به‌ندرت اتفاق می‌افتد؛ اما به هر صورت، تهدیدی برای رانندگان و سلامت خودرو خواهد بود. صدای انفجار باتری خودرو همانند صدای شلیک گلوله است و پس از آن نیز اسید سولفوریک سمی تمامی سطح باتری را خواهد پوشاند؛ بنابراین جلوگیری از وقوع چنین اتفاقی برای مالکان خودروها، یک مساله حیاتی است. پس با ما همراه باشید تا این خطر را بهتر بشناسید.

دلایل ترکیدن باتری خودرو و هشدار‌هایی که نادیده گرفته می‌شوند!

همراه هر وسیله الکترونیکی یا الکتریکی، تعدادی دفترچه راهنما یا برچسب هشداردهنده ارائه می‌شود که دستورالعمل‌های نگه‌داری در آن‌ها نوشته شده است. باتری خودرو نیز از این قاعده مستثنی نیست و روی آن هشدار‌هایی با موضوع انفجار و نحوه جلوگیری از آن ذکر شده است؛ با این وجود، اکثر رانندگان زحمت خواندن چنین هشدار‌هایی را به خود نمی‌دهند و در دام دردسر گرفتار می‌شوند.

تحقیقاتی که توسط موسسه ایمنی بزرگراه‌های آمریکا یا NHTSA انجام شد، مشخص کرد که در سال ۱۹۹۳ میلادی حدود ۲۲۸۰ نفر بر اثر انفجار باتری خودرو به مراکز درمانی مراجعه کردند. مطابق این تحقیقات، انفجار باتری دلایل مختلفی داشته است؛ ۳۱ درصد باتری‌ها حین شارژشدن منفجر شدند، ۲۶ درصد هنگامی که توسط کابل به باتری دیگری متصل شده بودند، ۱۹ درصد باتری‌ها به دلیل پایان عمر منفجر شدند و ۱۹ درصد انفجار باتری نیز هنگام سرویس‌کردن باتری رخ داده است. در مجموع، ۷۰۵۱ آسیب دیدگی ناشی از انفجار باتری خودرو در سال ۱۹۹۳ مراکز درمانی ایالات متحده را درگیر خود کرده است.

علاوه بر آسیب به افرادی که نزدیک باتری هستند، انفجار باتری خودرو موجب روان‌شدن سیلی از اسید سولفوریک به فضای داخلی خودرو خواهد شد. این سیل سمی شلنگ‌ها را از بین می‌برد، اتصالات را نابود می‌کند و حتی موجب خوردگی بدنه موتور و بدنه خودرو نیز می‌شود؛ بنابراین، می‌توانید متوجه شوید که نادیده‌گرفتن یک برچسب هشدار چه خطراتی می‌تواند به همراه داشته باشد.

چرا باتری خودرو منفجر می‌شود؟

برای درک این مساله، نخست باید ساختار باتری‌های مرسوم را موردمطالعه قرار دهیم. باتری‌های سربی ۱۲ ولتی، منبع تامین نیرو الکتریکی در خودرو‌های مرسوم هستند. این باتری‌ها از شش اتاق دوولتی ساخته شده‌اند که با محفظه‌های مخصوص از یکدیگر جدا شده‌اند. داخل هرکدام از این اتاق‌ها، صفحات سربی غوطه‌ور در اسید سولفوریک قرار گرفته‌اند. عمل تولید برق در باتری خودرو بر اثر واکنش اسید با صفحات سرب و آب اتفاق می‌افتد.

فرآیند شیمیایی تولید برق در باتری‌های خودرو، فرآورده‌های جانبی نیز تولید می‌کند. یکی از این فرآورده‌ها، هیدروژن است که عنصری به شدت قابل اشتعال محسوب می‌شود. جالب است بدانید هیدروژن آن‌قدر قابل‌اشتعال است که از آن، برای سوخت موتور‌های موشکی استفاده می‌شود. شارژ باتری نیز موجب تولید هیدروژن می‌شود و در هوای گرم، میزان تولید هیدروژن افزایش خواهد یافت؛ بنابراین راننده باید انتظار وقوع مشکلات بیشتری را در هوای گرم داشته باشد.

طبیعی است که وقوع یک جرقه کوچک در محیطی که از گاز هیدروژن انباشته شده است، موجب ایجاد انفجاری وخیم خواهد شد. یکی از منابع ایجاد جرقه خود باتری و فعالیت‌های الکتریکی انجام‌شده در آن است. به همین دلیل، وجود سیستم تهویه مناسب زیر کاپوت و جلوگیری از داغ‌شدن بیش از حد خودرو برای پیشگیری از انفجار باتری ضروری به نظر می‌رسد.

باتری خودرو

باتری همانند بسیاری دیگر از اجزای مصرفی خودرو، عمر محدودی دارد. با کاهش سطح آب باتری، صفحات سربی در معرض هوا قرار می‌گیرند و به مرور زمان، تغییر شکل می‌دهند؛ چراکه ترکیب هوا و سرب موجب ایجاد رسوب می‌شود. این صفحات تغییرشکل‌داده، به سمت یکدیگر متمایل می‌شوند و هنگامی که راننده اقدام به استارت‌زدن می‌کند، نزدیکی صفحات جرقه ایجاد می‌کند و موجب اشتعال گاز هیدروژن موجود در محفظه باتری می‌شود.

یکی دیگر از علل انفجار باتری خودرو که به گفته تعمیرکاران خبره شایع‌ترین عامل انفجار باتری محسوب می‌شود، کثیف‌بودن اتصالات باتری است. اتصالات کثیف از برقراری ارتباط الکتریکی صحیح جلوگیری می‌کنند و موجب ایجاد اتصال کوتاه می‌شوند؛ عملی که درنهایت به ایجاد جرقه و انفجار منتهی می‌شود؛ بنابراین توصیه می‌شود تا اتصالات باتری را به طور منظم نظافت کنید.

همان‌طورکه در مقدمه مطلب ذکر شد، انجام عملیات باتری به باتری ممکن است موجب ایجاد انفجار در باتری شود و از دلایل ترکیدن باتری خودرو است؛ اما چرا این اتفاق رخ می‌دهد؟ یکی از اشتباهات مرسوم رانندگان هنگام انجام عمل باتری به باتری، این است که کابل‌ها را ابتدا به باتری سالم وصل می‌کنند. برای انجام صحیح عمل باتری به باتری، نخست باید کابل‌ها را به باتری خراب و سپس به باتری سالم متصل نمود تا از ایجاد هرگونه جرقه و آتش‌سوزی جلوگیری شود.

یکی دیگر از مواردی که موجب ایجاد انفجار در باتری می‌شود، استعمال انواع دخانیات در فضای نزدیک باتری است. همان‌طورکه در متن اشاره شد، تولید انرژی الکتریکی در باتری موجب تولید هیدروژن می‌شود و گاز‌های متصاعدشده از باتری با حرارت سیگار یا فندک به راحتی مشتعل خواهند شد.

یک نکته مهم در مورد دلایل ترکیدن باتری خودرو، وقوع این مساله در باتری‌های قدیمی‌تر است. مدتی است که تولیدکنندگان باتری، صفحات را مهروموم کرده و از افزودن الکترولیت به آن‌ها جلوگیری می‌کنند. این باتری‌ها در بازار به باتری اتمی مشهور هستند و از نظر کیفیت و دوام، در جایگاه بالاتری نسبت به باتری‌های معمولی قرار دارند.

با این وجود، هم‌چنان خرید باتری‌های ساده به دلیل قیمت ارزان‌تر در میان رانندگان رواج دارد. از سوی دیگر، باتری‌هایی که روی خودرو‌های صفرکیلومتر در کشورمان نصب می‌شوند، از نوع ساده هستند و بنابراین، مالکان خودرو‌های صفرکیلومتر باید دقت بیشتری را برای نگه‌داری از باتری خودرو‌ها به عمل بیاورند. افزودن مقادیر کافی از اسید سولفوریک و آب که به عنوان مایع الکترولیت باتری شناخته می‌شود، در حفظ سلامت باتری و صفحات آن نقش حیاتی ایفا می‌کند. در جدول زیر، نگاهی به انواع تکنولوژی مورداستفاده در ساخت باتری‌ها و میزان احتمال انفجار در آن‌ها خواهیم داشت:

نتیجه‌گیری

با وجود تمامی نکات پیش‌گیری که در متن ذکر شد، وقوع انفجار در باتری رخدادی احتمالی است؛ بنابراین، بهتر است تا بدانیم پس از انفجار باتری چه باید کرد. نخستین مورد، تماس با مراکز امدادی و فوریت‌های پزشکی است؛ چراکه اسید سولفوریک موجود در باتری، به‌شدت سمی است و موجب به‌خطرافتادن جان شما خواهد شد.

اگر در معرض انفجار باتری هستید، بلافاصله پس از این اتفاق خود را به شیر آب برسانید و صورت خود را به طور مکرر با آب بشویید. نفوذ اسید سولفوریک به چشم‌ها بسیار خطرناک است؛ پس چشم‌ها را تا جای ممکن شستشو دهید. پیشنهاد می‌شود عمل شستشو مناطق آلوده پوست دست و صورت را برای مدت ۱۵ دقیقه ادامه دهید. همچنین لباس‌های آلوده را به سرعت از تن خود درآورید و مورد شستشو قرار دهید.

منبع: همراه مکانیک