چگونه افکار منفی را از ذهن‌مان دور کنیم؟

شاید خیلی‌ها ندانند که یکی از عوامل ایجاد و تشدید استرس نوع نگاهی است که می‌توانید نسبت به دیگران و محیط اطرافتان داشته باشید، همانقدر که نسبت به دیگران و محیط مثبت باشید و انرژی ساتع کنید، همان اندازه نیز دریافت می‌کنید، اما هر قدر که منفی و با سوظن و بدگمانی با دیگران رفتار کنید، همین انرژی منفی نیز به سمت‌تان هدایت می‌شود.

نگاه بدبیانه می‌تواند بنا به شدت و درجه‌ای که دارد به مرور باعث اختلالات روانپزشکی مثل افسردگی، استرس و اختلالات هذیانی شود. همینطور احساس حقارت، کمبود اعتماد به نفس و خود کم بینی نیز در افراد به علت بدبینی نیز می‌تواند باشد. افراد بدبین عموما تصور بدی نسبت به دیگران یا خود و یا محیط اطرافشان دارند، همواره درباره بقیه پیش داوری و قضاوت منفی دارند و همین باعث می‌شود که در زندگی و روابطشان احساس خوب و خوشبختی نداشته باشند و همیشه نیز نگران آینده باشند چرا که نمی‌توانند به هیچ کس و هیچ چیز اعتماد کنند و همیشه نگران هستند.

بدبینی و بدگمانی در منابع اسلامی به سوء ظن تعبیر شده، یعنی یک حالت درونی که موجب عدم اعتماد شخص به دیگران و اطرافیانش می‌شود، سوظن یکی از گناهانی است که در مقابل آن خوش بینی و حسن ظن از صفات خوب قرار دارد. در یک تقسیم بندی سوظن را به چهار دسته سوظن به خدا، به خود، به دشمنان و نزدیکان و دوستان و مومنان تقسیم کرده اند.

از جنبه دیگر نیز بدبینی به دو نوع شدید و خفیف تقسیم می‌شود. بدترین و شدیدترین آن اختلالات هذیان گونه است که در افرادی مثل معتادان به مصرف شیشه و مواد مخدر توهم زا که افراد را دچار جنون می‌کند، دیده می‌شود. در این نوع اختلال فرد بیمار بدون منطق و دلیل نسبت به دیگران بدبین شده و با هیچ دلیل و منطقی نمی‌تواند نگاه خود را تغییر دهد و با توجه به نگاه بدبینانه‌ای که دارد نسبت به دیگران رفتار کرده و واکنش نشان می‌دهد.

در برخی افراد دارای اختلالات پارانوئید و افسرده نیز نوعی بدبینی دیده می‌شود که خفیف است. برای درمان این بدبینی لازم است افراد نگرششان را نسبت به افکارشان مثبت کنند. همچنین باید نسبت به محیط پیرامون واقع بین‌تر شوند و واکنش نشان دهند، این اتفاق با کمک کردن از دیگران و یک مشاور نیز امکان پذیر می‌شود.

همچنین افراد بدبین باید تلقین بد، ضعف، حقارت و ناامیدی را از خود دور کنند و تصمیم عجولانه نگیرند. بدبین‌ها باید بپذیرند همه ما انسان هستیم و ممکن است گاهی دچار خطا و اشتباهاتی بشویم.

ویژگی بدبین‌ها

از یک بدبین اگر سوال کنید که چه حس و حالی زندگی اش دارد شاید بگوید هر بار که تلفن زنگ می‌زند منتظر یک اتفاق بد یا مزاحمت یک نفر یا تماس یک طلبکار است. این افراد نسبت به همسر یا اطرافیانشان گمان مثبت ندارند و مدام فکر می‌کنند قرار است دیگران اذیتشان کنند این افراد عموما به دیگران شک دارند که ممکن است به خاطر ساختار ژنتیک آن‌ها یا محیط تربیتی شان باشد که این ظن و گمان‌ها را پرورش داده است. گاه این نوع بدبینی‌ها در افراد افسرده بیشتر دیده می‌شود.

البته مطالعات نشان داده که بدبینی همیشه هم بد نیست و گاهی اثرات مثبت هم دارد به این منظور که در حد طبیعی آن مفید است و باعث می‌شود که در صورت شکست ضربه کمتری فرد بخورد چرا که همیشه انتظار شکست یا اتفاقات منفی را این افراد دارند. منتها به طور کلی بدبینی یک بیماری است که اگر تشدید شود به شک و توهم‌های آسیب زا می‌رسد و باعث جدایی در زندگی، مشکلات شغلی یا نزاع‌های خیابانی و حتی عدم برقراری ارتباط صحیح با دیگران می‌شود.

اثرات بدبینی

علاوه بر موارد یاد شده در زمینه اثرات بدبینی مثل بیماری‌های پارانوئید و افسردگی و هذیان، متأسفانه گاه دیده می‌شود که بدبین‌ها بیشتر دست به خودکشی می‌زنند. بدبین‌ها بیشتر وسواس و اضطراب دارند و محافظ کار‌تر می‌شوند، انزوا و غم و اندوه در بدبین و بدگمان‌ها بیشتر است چرا که نمی‌توانند به کسی اعتماد کنند. توصیه می‌شود که اگر احساس کردید دچار این حالت‌ها هستید به یک مشاور مراجعه کنید.

راه‌های درمان بدبینی

-تغییر نگاه به زندگی: هر چند کار ساده‌ای می‌نماید، اما در واقع عزم و جزم کردن برای تغییر نگاه به زندگی کار دشواری است و نیاز به یک مشاور را لازم می‌کند.

-فاصله گرفتن از بدبین ها: عموما افراد بدبین در ارتباطاشان کسانی را دارند که مثل خودشان یا بدتر هسند بهتر است از این افراد فاصله بگیرید چرا که نگاه شما را نیز بهتر نمی‌کنند.

-قدرداشته هایتان را بدانید: به اطرافتان نگاه کنید از خانواده گرفته تا همه مسائل کوچک برایتان ارزشمند است، درباره همه داشته هایتان یک کاغذ بردارید و بنویسید حتی کوچکترین چیز‌ها می‌تواند شما را نسبت به این امر خوداگاه کند.

همینطور فکر کنید که اگر آخرین روز زندگی تان را می‌گذراندید چه کار می‌کردید؟ چه تفریحات و لذت‌هایی را از خود دریغ کردید چه دوست داشتن‌ها و عشق ورزی‌هایی که با خانواده تان نداشتید؟ همه این‌ها را یادداشت کنید تا به خاطرتان بیاید.

-فاجعه سازی را کنار بگذارید: یکی خصیصه‌های اصلی بدبین‌ها فاجعه سازی است یعنی از یک کاه کوه می‌سازند بهتر است سر مسائل کوچک با دیگران بحث نکنید و موضوعات منفی را پیش نکشید و آن‌ها را بزرگ نکنید تا به یک بحران تبدیل شوند، درباره مشکلات صحبت کرده و راه کار پیدا کنید.

شاید خود بدبین‌ها هم شنیده باشند که افراد خوش بین نسبت به موفقیت‌ها و دستاوردهایشان قدردان و قدرشناس هسند و با اولین شکست پاپس نمی‌کشند انقدر تلاش می‌کنند تا موفق شوند چرا که اعتماد به نفس بالایی دارند پس بهتر است که افکار بدبینانه را کنار بگذارید منتها نه اینکه فکر کنید همین تصور خوش بین بودن کافی است. بهتر است موقعی که افکار بدبینانه به ذهنتان می‌رسد فکر را منحرف کنید تا کاهش پیدا کنند و این شدنی است چرا که با سرگرمی، تفریح و ورزش یا موسیقی مناسب می‌توانید این کار را انجام دهید.

-خودتان را مقصر ندانید: عموما در زندگی شرایطی پیش می‌آید که افراد نسبت به برخی مسائل خود را مقصر می‌دانند منتها این امر برای بدبین‌ها پررنگ‌تر است مثلا اگر در یک مهمانی حضور یابند و چند دقیقه کسی به آن‌ها توجه نکند احساس عدم ارزشمندی می‌کنندو به جای نزدیک کردن خود به دیگران از آن‌ها فاصله می‌گیرند.

در نهایت دوستی با افراد خوش بینی و هم نشینی با آن‌ها برای تغییرات عادت رفتاری، نوشتن اتفاقات خوب زندگی و قدرشناسی از محبت دیگران و حتی قدرشناسی نسبت به خود می‌تواند در افزایش احساس شادی و خوشحالی و از بین بردن افکار منفی و بدبینانه اثرگذار باشد.